Lögberg - 22.10.1953, Síða 1

Phone 72-0471
BARNEY'S SERVICE STATION
NOTRE DAME and SHERBROOK
Gas - Oil - Grease
Tune-Ups
Accessories 24-Hour Service
Repairs
Phone 72-0471
BARNEY'S SERVICE STATION
NOTRE DAME and SHERBROOK
Gas - Oil - Grease
Tune-Ups
Accessories 24-Hour Service
Repairs
■66. ÁRGANGUR
WINNIPEG, FIMMTUDAGINN, 22. OKTÓBER, 1953
NÚMER 43
AFMÆLISKVEÐJA
Merkur kirkjuhöfðingi lótinn
Rétt áður en Lögberg var
fullbúið til prentunar, barst
mér þessi fagra kveðja í
flugpósti frá Þorbjörgu
Árnadóttur M.A. frá Skútu-
stöðum, í tilefni af sjötugs-
afmæli tengdasystur minn-
ar, frú Jakobínu Johnson.
Bréfritarinn á heima í
Reykjavík, en dvaldi í
nokkur ár vestan hafs og
lauk M.A. prófi við háskóla
Washingtonríkis og var þá
tíður gestur á heimili frú
Jako'bínu og ísaks bróður
míns; þar bar fundum okk-
ar Þorbjargar saman fyrst
1939, en síðar í Reykjavík
1946. Hún er systir Dr. Jóns
Árnasonar i Seattle, en syst-
urdóttir Garðars Gíslasonar
stórkaupmanns í New York.
Þorbjörg er stórgáfuð og
ágætur rithöfundur. Þetta
yndislega bréf hennar verð-
ur seint fullþakkað. Þessi
afmæliskveðja verður flutt
í ríkisútvarpi Islands á af-
mælisdegi frú Jakobínu,
24. október. —E. P. J.
í dag er Jakobína Johnson,
skáldkona 70 ára. Hún er fædd
að Hólmavaði í Aðaldal í Suður-
Þingeyjarsýslu 24. október 1883.
Faðir hennar, Sigurbjörn Jó-
hannsson, var kunnur hagyrð-
ingur, en í ætt móður hennar,
Maríu Jónsdóttur, kemur fram
sönghneigð og tóngáfa. Sumarið
1889 fluttist Jakobína vestur urn
haf með foreldrum sínum og
dvaldi fyrstu 20 árin í Canada.
Að loknu skólanámi lagði hún
stund á kennslu, en giftist síðan
ísaki Jónssyni, bróður Einars P.
Jónssonar, ritstjóra Lögbergs,
og þeirra systkina.
Snemma á hjúskaparárum
sínum fluttust þau Jakobína og
Isak til Seattle, Washington, og
bjuggu þar síðan. ísak var
greindur vel, glaðvær og ræð-
inn. Dáði hann og virti konu
sína og vildi henni allt til vegs
gera, en hann lézt fyrir fáum
árum.
Þau hjónin eignuðust sex
syni og eina dóttur. Maríu, dótt-
ur sína, misstu þau uppkomna.
Var hún gædd góðri sönggáfu
og söng oft íslenzk ljóð og lög á
samkomum landa þar í borg.
Annaðist Jakobína dóttur sína í
heimahúsum, langa og þunga
legu. Var þeim hjónum þungur
harmur í hjarta eftir dóttur-
missinn. En þó ýfðust undirnar
á ný, þegar yngsti sonur þeirra,
efnilegur háskólastúdent, fórst í
sæ í síðari heimsstyrjöldinni. 1
kvæðinu: Ég veii ef veður
breyiisi hefur Jakobína lýst
ótta sínum um soninn á sænum,
þó að það kvæði sé ort um eldri
son:
Mig grátkennd angist grípur,
ef grúfir þokan út við sund,
því óvissan er afdjúp,
sem ógnum lengir hverja stund,
ef móðir á son á sænum.
Tvisvar hefur Jakobína gist
heimaland sitt, eftir brottför
sína þaðan. í fyrra skiftið árið
1935, þá í boði vinahóps og Ung-
mennafélags íslands. Átti Frið-
rik A. Friðriksson, prófastur í
Suður-Þingeyj arsýslu, frum-
kvæði að heimboðinu, en frú
Guðrún Erlings og aðrir vinir
skáldkonunnar stuðluðu marg-

víslega að því, að dvölin hér
heima yrði Jakobínu sem á-
nægjulegust. Ferðaðist hún þá
víða um landið og geymir hún
um förina hugljúfar minningar,
og lýsir þeim 1 ljóðum sínum,
svo sem í kvæðinu:
Þú réttir mér ilmvönd af
íslenzkum reyr,
ég atburðinn geymi.
Hvert árið sem líður ég ann
honum meir,
þó öðrum ég gleymi.
Mig greip einhver suðræn og
seiðandi þrá
að syngja hér lengur.
Við íslenzkan vorilm til
viðkvæmni brá,
svo vaknaði strengur.
Þann ilmvönd, sem gaf mér þín
íslenzka hönd,
er unun að geyma.
Ég flyt hann með ástúð að
fjarlægri strönd
úr fjalldalnum heima.
Sumarið 1948 kom Jakobína
til ættlandsins á ný, í boði vina
hér heima, og ferðaðist þá um
og treysti forn og ný vináttu-
bönd. Jakobína Johnson er ljóð-
skáld og hafa tvær ljóðabækur
komið út eftir hana hér heima:
Kerlaljós (1938) og Sá ég svani
(1942). Mörg ljóð hennar hafa og
verið birt í blöðum og tímarit-
um, en þau eru hugljúf og þýð
og lýsa ást á landi og þjóð.
Kunnust er þó Jakobína, ef til
vill, fyrir þýðingar íslenzkra
ljóða á enska tungu og hefur
hún þýtt ljóð eftir mörg önd-
vegisskáld íslenzk, en þó líklega
mest eftir Stephan G. Stephans-
son, og er haft eftir honum, að
hann teldi Jakobínu bezt þýða
Ijóð sín, af þeim er það gerðu.
Hafa þýðingar hennar verið
birtar í erlendum bókum og
tímaritum, meðal annars í bók-
um Richards Beck, prófessors:
Icelandic Lyrics (1930) og Ice-
landic Poems and Slories, (1943,.
Þá hafa Bí, bí og blaka og Síóð
ég úii í íunglsljósi verið valin í
skólasöngbók, en Heyrið vella
í lesbók handa menntaskólum.
Fyrir atbeina Jakobínu hefur
John Sundsten raddsett Drauma
landið og Svanasöng á heiði
fyrir stóra hljómsveit og hafa
þau lög verið leikin á norrænum
hátíðahöldum og íslenzkir
söngvar sungnir með. Þrjú leik-
rit hefur Jakobína þýtt: Galdra-
Lofi, eftir Jóhann Sigurjónsson,
er kom út í tímaritinu Poel
Lore, 1940, ásamt greinargerð
um höfundinn, eftir Jakobínu,
Nýársnóiiina, eftir Indriða Ein-
arsson, og Lénharð fógeia, eftir
Einar H. Kvaran. Þýðingar
Jakobínu eru gerðar af skilningi
og vandvirkni, á létt og fagurt
mál.
Jakobína Johnson hefur oft
verið kölluð útvörður íslenzkrar
menningar, og er þá aðallega
átt við ljóðaþýðingar hennar.
En önnur störf hefur hún unnið
í þágu Islands og íslendinga,
sem almenningi eru síður kunn.
Eftir að hún kom úr heimför-
inni 1935, og reyndar fyrr, hóf
hún að flytja fræðsluerindi um
Island og íslenzka menningu, í
skólum og félögum, og hefur
hún í rúm tuttugu ár flutt
hundruð slík erindi. Er hún þá
ávallt í íslenzka búningnum,
sem vinkonurnar góðu leystu
hana út með 1935, og hefur
hlaða af íslenzkum bókum og
minjagripum á borðinu fyrir
framan sig — vinagjafir að
Sjötug:
Frú Jakobína Johnson
Söngvasvanurinn á Kyrrahafs-
ströndinni.
Sjá ummæli á bls. 4.
heiman. Er óhætt að segja að
hróðri íslands sé borgið, þar
sem hún fer. Auk þessa hefur
hún átt drjúgan þátt í árlegum
hátíðisdegi norrænna manna í
minningu Leifs Eiríkssonar.
Sjálf hefur hún sagt, að með
þessu sé hún að sýna viðleitni
sína í því að greiða fyrir heim-
boðið góða.
Löndum sínum vestra hefur
Jakobína reynzt hin mesta
hjálparhella í íslenzkum félags-
skap. Meðal annars hefur hún
lengi verið í stjórn íslenzka
lestrarfélagsins í Seattle, og á-
vallt hefur hún verið fús til
þess að tala eða flytja ljóð á
samkomum landa og oft ferðast
til þess langar leiðir.
Þá er ekki sízt að minnast
gestrisni Jakobínu og greiða-
semi við íslenzkt ferðafólk og
námsfólk, sem hún ávallt tekur
opnum örmum og hafa margir
dvalið hjá henni um lengri eða
skemmri tíma. Þar á meðal má
geta um tvær systur héðan úr
Reykjavík, sem báðar stunduðu
háskólanám vestra og giftu sig
á heimili hennar íslenzkum
mönnum. Slóu þau ísak þá upp
veizlu, sem oftar, og buðu öllum
íslendingum, sem til náðist, en
bæði voru þau samvalin í því
að fagna löndum að heiman.
Við, sem reynt höfum gestrisni
þeirra hjóna, þökkum af hjarta
allar þær góðu og glöðu stundir,
sem við höfum notið á heimili
þeirra.
Með lífi sínu og störfum hefur
Jakobína Johnson sýnt óþreyt-
andi tryggð og elsku til íslands
og Islendinga og því sendum við
henni ástarkveðjur, þakkir og
árnaðaróskir yfir hafið í dag.
Þorbjörg Árnadóttir
frá Skútustöðum
Líknarsamlagið
Fram að þessu hefir söfnunin
í sjóð Líknarsamlags Winnipeg-
borgar gengið fremur treglega,
því innan við þrjátíu af hundr-
aði þeirrar upphæðar, sem safna
skal ,er komið í hendur fram-
kvæmdarnefndar. Lágmarks-
upphæðin var ákveðin $770,000.
Það er því sýnt, að betur má ef
duga skal.
Það er ekki altaf lengi að
breytast veður í lofti, og þó enn
ríki einmunablíða í borg og um-
hverfi, er nú kominn sá tími, er
allra veðra getur orðið von.
Látið ekki blíðviðrið draga úr
framlögum yðar til Líknarsam-
lagsins, heldur hefjist handa nú
þegar og gerið hreint fyrir yðar
dyrum.
Leifs Eiríkssonar
hótíðahöld í
Bandaríkjunum
Leifs Eiríkssonar og Vínlands-
fundar hans var, eins og að
undanförnu, minnst á þessu
hausti með hátíðahöldum víða
um Bandaríkin, en 9. október er
með lagaákvæði sérstakur Leifs
Eiríkssonar dagur í ýmsum
Mið-Vestur og Vesturríkjum
Bandaríkjanna, þar sem Norður
landamenn eru fjölmennastir.
Ameríkufundar Leifs var einnig
getið í blaðagreinum, svo sem í
„Decorah-Posten,“ elzta og út-
breiddasta blaði Norðmanna
vestan hafs, er flutti gagnorða
og réttorða ritstjórnargrein um
það mál og vinsamlega í íslands
garð.
Annars voru það þjóðræknis-
félög Norðmanna (Sons of Nor-
way), er einkum stóðu að um-
ræddum hátíðahöldum nú sem
áður, en íslendingar komu þar
þó einnig við sögu. Föstudaginn
9. október var Valdimar Björns-
son, ríkisféhirðir í Minnesota,
aðalræðumaður á virðulegri og
fjölsóttri Leifs Eiríkssonar hátíð
í Duluth. Og mánudaginn 12.
október, sem er, samkvæmt lög-
um ríkisins, „Landfundadagur"
í Norður-Dakota, flutti dr. Rich-
ard Beck útvarpsræðu um Vín-
landsferðir Islendinga frá út-
varpsstöð ríkisháskólans í Norð-
ur-Dakota í Grand Forks. Vín-
landsfundar Leifs verður einnig
sérstaklega getið á 50 ára af-
mæli norsku þjóðræknisdeildar-
innar í Grand Forks, sem haldið
verður hátíðlegt 13. nóvember,
en dr. Beck er formaður undir-
búningsnefndar.
Hlufskarpastur
Frá því var skýrt í fyrri viku
hér í blaðinu, að sýnt þætti að
Sir Winston Churchill hlyti
bókmentaverðlaun Nóbels í ár;
nú hefir val hans til þessarar
maklegu sæmdar verið form-
lega staðfest samkvæmt sím-
fregn frá Stokkhólmi; keppi-
nautar Sir Winstons voru þeir
skáldsagnáhöfundarnir Ernest
Hemingway og Halldór Kiljan
Laxness.
Á þriðjudaginn hinn 13. þ. m.,
lézt í Reykjavík biskupinn yfir
íslandi Dr. theol. Sigurgeir
Sigurðsson 63ja ára að aldri,
fæddur í Túnprýði á Eyrar-
bakka hinn 3. dag ágústmánað-
ar árið 1890. Foreldrar hans
voru Sigurður Eiríksson reglu-
boði og Svanhildur Sigurðar-
dóttir frá Naustakoti á Eyrar-
bakka.
Sigurgeir biskup lauk stú-
dentsprófi við Mentaskólann í
Reykjavík 1913 en embættis-
prófi í guðfræði við Háskóla Is-
lands 1917 og það sama ár var
hann vígður aðstoðarprestur til
séra Magnúsar Jónssonar á ísa-
firði; árið eftir fékk hann veít-
ingu fyrir Eyrarþingum í Skut-
ulsfirði; hann var lengi sóknar-
prestur á ísafirði og prófastur
í Norður-ísafjarðarprófastsdæmi
frá 1927 til 1939, er hann var
kjörinn til biskups; vígslu þáði
hann af fyrirrennara sínum í
biskupsembætti, Dr. Jóni Helga-
syni, 25. júní 1939. Hann tók
jafnan virkan þátt í margþætt-
um menningarmálum bygðar-
laga sinna og hafði forustu um
flest slíkra mála; hann stund-
aði framhaldsnám í guðfræði í
Danmörku, Þýzkalandi, Lon-
don, og eins við Cambridge og
Oxford háskóla.
Árið 1917 kvæntist Sigurgeir
biskup og gekk að eiga ungfrú
Guðrúnu Pétursdóttur frá
Hrólfsskála á Seltjarnarnesi,
glæsilega fyrirmyndarkonu, er
jafnan setti tígulegan svip á hið
vingjarnlega heimili þeirra
hjóna; auk frúar sinnar lætur
Sigurgeir biskup eftir sig fjögur
prúðmannleg og velgefin börn,
þau séra Pétur á Akureyri,
Sigurð forstjóra og Svan-
hildi og Ragnheiði í heima-
húsum.
Hvar, sem Sigurgeir biskup
fór, lagði frá honum birtu og yl;
hjartalag hans var slíkt, að þar
komst ekkert að nema kærleik-
urinn; hann var maður söngv-
inn og sá í öllu fegurð lífsins;
hann sótti okkur Vestmenn
tvisvar heim og lagði blessun
sína yfir hið fámenna þjóðar-
brot okkar; hann var víðsýnn
kirkjuhöfðingi, er íslenzka
Dr. Sigurgeir Sigurðsson
mannfélagið mun lengi minnast
með þakklæti og djúpri virð-
ingu; hann vann- manna mest að
eflingu andlega sambandsins
milli Islendinga austan hafs og
vestan og var um langt skeið
formaður Þjóðræknisfélags Is-
lands, er unnið hefir málum
okkar Vestmanna ómetanlegt
gagn.
I seinna skiptið, sem Sigur-
geir biskup sótti okkur heim,
var hinn ágæta frú hans í för
með honum öllum til ósegjan-
legrar ánægju.
Mig setti hljóðan, er Dr.
Valdimar J. Eylands hringdi til
mín á miðvikudaginn, er ég var
nýkominn heim af skrifstofu
minni og sagði mér frá láti
biskups; fréttin kom vinum
hans alveg að óvörum og vakti í
vitund þeirra djúpan harm. Ég
fann til þess persónulega, að ég
hefði mist hjartfólginn vin,
sem ég átti mikið gott upp að
unna og ég fann til þess einnig,
hve íslenzka þjóðin hefði mikið
mist við fráfall jafn ágæts sonar;
í huga mínum skaut þá upp
ósjálfrátt þessari undurfögru
vísu úr kvæði Jónasar Hall-
grímssonar um Tómas Sæ-
mundsson látinn:
En þá fósturfoldin hans!
Hví vill drottinn dýrðarríkur
duftinu varpi jafnskjótt slíkur
andi hennar mesta manns?
Hví vill drottinn þola það,
landið svipta svo og reyna,
svipta það einmitt þessum eina,
er svo margra stóð í stað,
Lögberg flytur ekkju hins
látna kirkjuhöfðingja og börn-
um hennar djúpar og einlægar
samúðarkveðj ur.
E. P. J.
Jafnaðarmenn
vinna kosningu
Á mánudaginn þann 12. þ. m.
fóru fram kosningar til stór-
þingsins í Noregi og féllu úrslit
á þann veg, að jafnaðaryianna-
flokkurinn var endurkosinn og
situr því núverandi stjórn áfram
við völd í landinu næstu fjögur
árin; flokkurinn tapaði sex
þingsætum.
Þingfylgi flokkanna að kosn-
ingum afstöðnum er sem hér
segir: Jafnaðarmenn 78, íhalds-
flokkurinn 26, Liberalar 15,
bændaflokkur 15, kristilegur al-
þýðuflokkur 14 og kommúnist-
ar 3. Hlutfallskosningar voru
um hönd hafðar í öllum kjör-
dæmum.
Guðmunda Elíasdóttir í hlutverki Maddalenu í Rigoletto
eftir Verdi. — Lögberg birtir á öðrum stað blaðagrein um
Guðmundu og dóma um söng hennar. Má við það bæta,
að hún hefur nýlega verið ráðin til að syngja aðalhlut-
verkið í Cavalleria Rusticana hjá Broadway Opera
Association í New York.
r
Svo sem áður er frá skýrt, kemur söngkonan hingað um
næstu mánaðamót og heldur fyrstu söngskemmtun sína
þriðjudagskvöldið 3. nóvember kl. 8.30 í Fyrstu
lútersku kirkju. — Við hljóðfærið verður frú Þóra
Ásgeirsson Dubois.
Ráðgert er, að Guðmunda syngi síðar í vikunni í Selkirk
og á Gimli, en í vikunni þar á eftir í Árborg, Riverton og
að Lundar. Um þessar og væntanlegar söngskemmtanir í
N. Dakota verður auglýst síðar, eins um söngskrána, sem á
að verða mestmegnis íslenzk lög, þegar hún hefur verið
ákveðin.