Lögberg - 15.04.1954, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 15. APRIL 1954
Lögberg
Ritstjóri: EINAR P. JÓNSSON
Gefið at hvern fimtudag af
THE COLUMBIA PRESS LIMITED
695 SARGENT AVENUE, WINNIPEG, MANITOBA
J. T. BECK, Manager
Utanáskrift ritstjórans:
EDITOR LÖGBERG, 695 SARGENT AVENUE, WINNIPEG, MAN.
PHONE 743-411
Verð $5.0U um árið — Borgist fyrirfram
The “Lögberg” is printed and published by The Columbia Press Ltd.
695 Sargent Avenue, Winnipeg, Manitoba, Canada
Authorized as Second Class Mail, Post Office Department, Ottawa
Raddir æskunnar
Þótt nú sé nokkuð umliðið frá þeim tíma, er síðasta
þjóðræknisþingi sleit, bergmála vafalaust enn í eyrum
margra, sem þingið sóttu, tærar raddir vestur-íslenzkrar
æsku, er settu sérstætt svipmót á samkomur þess; á Fróns-
mótinu skemtu þær Lilja Eylands og Lorna Stefánsson
frá Gimli, er heilluðu hugi hlustenda sinna með fögrum
raddblæ og næmri tóntúlkun; meðferð þeirra á íslenzkri
tungu var ákjósanleg; þá var það engu síður heillandi, að
hlusta á raddir æskunnar úr Norður-Nýja-fslandi á loka-
samkomu þingsins af vörum Sæmundsson-, Wopnford- og
Pálsson-stúlknanna; hjarta þeirra, sem viðstaddir voru og
eigi urðu snortnir djúpri hrifningu, hafi nokkur verið þar,
sem þannig var ástatt með, hlýtur að hafa verið úr „skrítn-
um steini“, eins og Þorsteinn Erlingsson einhverju sinni
orðaði það. /
Áminstar raddir tóku að minsta kosti af öll tvímæli
um það, hverju ást foreldranna á íslenzkri tungu fær áorkað
og hversu æskan er móttækileg fyrir fegurð ljóðs og lags á
íslenzku sé henni fenginn í hendur lykillinn, er að slíku
völundarhúsi gengur.
Hvað er nú orðið um Laugardagsskólana, er á sínum
tíma intu af hendi ómetanlegt og þakkarvert þjóðræknis-
starf? Er ekki ástæða til að hefjast handa á ný um endur-
vakningu þeirra og skera upp herör jafnt í borg sem bygð
varðandi kenslu í íslenzku hvar, sem því verður viðkomið?
Og því má víða koma við, skorti hvorki einlægni né
drenglund.
Fyrsta, eina og æðsta boðorð allra þjóðræknissinnaðra
manna ætti að vera það, að veita æskunni aðgang að heilsu-
brunnum íslenzkrar menningar með raunhæfri þekkingu
á verðmætum vorrar tignu tungu.
☆ ☆ ☆
Upprisa og endurfæðing
Páskahátíðin, upprisuhátíðin mikla, sem kristnir menn
telja meðal stórhátíða sinna, fer nú í hönd; atburðurinn,
sem hún er helguð og tengd við, er kunnugri en frá þurfi
að segja, fyrirheitið um alsælu og ævarandi líf.
Páskana ber upp á þá árstíð, er máttarvöld vetrar taka
að lúta í lægra haldi og gróðurmögnin fá yfirhönd; hvar-
vetna blasir við upprisa og endurfæðing; öfl, sem sýndust
sofa, eru vakin til söngs og starfs.
Til nýlífs fæðist sérhvert blóm og blað,
nú blæðir út frá vorsins hjartastað
ein vaxtarelfur öllum máttarmeiri.
Og moldin kniplar grænan gróðrarserk.
Nú gerist lífsins æðsta kraftaverk,
í frjógvan haga breytist blásin eyri.
Að vaxa inn í vor og sumar, er takmark alls lífs.
☆ ☆ ☆
Rónyrkja
Svo skammsýnir eru mennirnir tíðum og gráðugir, að
þeir horfa ekki í það fyrir stundarhagnað, að arðræna
þannig móðurmoldina, að hún sé í flagi, er komandi kyn-
slóðir taka við. Sé þetta ekki glæpsamlegt, hvað er það þá?
Sennilega hafa flest lönd meira og minna af rányrkju
að segja, en það bætir hvorki úr skák né réttlætir orðtakið,
að sætt sé sameiginlegt skipbrot.
1 þessu landi, eins og víða annars staðar, hefir rán-
yrkjan skotið hugsandi mönnum skelk í bringu.
í Austur-Canada gekk skógarhögg lengi svo úr hófi, að
miljópir ekra stóðu naktar og rúnar með öllu sínu upphaf-
lega nytjaskrúði, og þótt alvarlegar ákvarðanir hafi verið
gerðar til úrbóta og endurgræðslu, sýpur samtíð og framtíð
bragðbiturt seyði af syndum feðranna í þessa átt.
Ahrifamenn á vettvangi stjórnmála, athafna og iðju,
hafa ár eftir ár brýnt fyrir þjóðinni nauðsynina á því, að
gæta þannig náttúrufríðinda landsins, að næstu kynslóð-
irnar stæðu ekki uppi öldungis ráðþrota; óneitanlega hefir
almenningsálitið vegna slíkrq og annara eggjana, nokkuð
breyzt til hins betra, þótt auðsýnt sé, að betur má ef duga
skal; þó tortíming skóganna hafi einkum verið hér gerð að
umtalsefni, hefir rányrkjan illu heilli víðar gert vart við
sig, svo sem á búgörðum og í veiðivötnum.
Náttúrufríðindi hverrar þjóðar um sig eru eign þjóðar-
innar allrar og mega ekki undir neinum kringumstæðum
verða taumlausri græðgi nokkurra einstaklinga að bráð.
☆ ☆ ☆
Liberalar velja sér foringja
Á föstudaginn var hélt Liberalflokkurinn í Ontario árs-
þing sitt í Toronto, er það verkefni einkum hafði með hönd-
um, að velja sér fylkisforingja; lengi vel var þess vænst,
að William Benedickson, sambandsþingmaður fyrir Rainy-
River kjördæmið, tækist á hendur flokksforustuna, en hann
baðst undan kosningu.
Er til atkvæðagreiðslu kom, voru aðeins tveir í kjöri,
þeir Farquhar Oliver, framsögumaður flokksins í fylkis-
þinginu og Albert Wren, fylkisþingmaður fyrir Kenora-
kjördæmið; leikslok urðu þau, að Mr. Oliver var kjörinn til
flokksforustunnar með 420 atkvæðum gegn 126. Hann
stendur rétt á fimmtugu og hefir um langt skeið stundað
búskap í stórum stíl.
Fjölþætt og snjöll ferðabók
Eftir prófessor RICHARD BECK
1 hvert sinn, er ég les nýja og
skemmtilega ferðasögu, minnist
ég fleygra orða skáldsins: „Að
sitja kyrr á sama stað og samt
að vera’ að ferðast“. Þær mark-
vissu ljóðlínur hafa orðið mér
sérstaklega ofarlega í huga við
lestur ferðabókar Sigurðar
Magnússonar kennara í Reykja-
vík, Vegur var yfir, er var ein
af mörgum og merkum bókum
cg athyglisverðum, sem Bóka-
utgáfan Norðri gaf út síðast-
liðið haust. Jafnframt sem þessi
bók Sigurðar er fjölþætt að efni
cg meðferð þess snjöll, eins og
enn mun sagt verða, er hún hin
vandaðasta að öllum frágangi,
prýdd myndum, sem höfundur-
inn hefir sjálfur tekið á ferðum
sínum, er auka bæði á fræði- og
skemmtigildi hennar, færir frá-
sögnina nær lesandanum, því að
áhrif hennar verða tvígild, þegar
menn líta atburði og staði hug-
skotssjónum og eigin augum
samtímis.
Þó að þetta sé fyrsta bók Sig-
urðar Magnússonar, þá fer því
íjarri, að hann sé nokkur ný-
græðingur í ritmennskunni;
sannleikurinn er sá, að hann er
orðinn þjóðkunnur maður heima
á ættjörðinni fyrir snjallar rit-
gerðir sínar og ágæt útvarps-
erindi; enda getur engum þeim,
sem lesið hefir ferðalýsingar
hans eða aðrar ritsmíðar, dulist
það, að þar heldur á pennanum
maður, sem er óvenjulega glögg-
skyggn á menn og atburði, og
er í ríkum mæli gæddur þeim
hæfileika að geta fært það, sem
fyrir sjónir hans ber, í lifandi og
litaríkan búning máls og mynda.
Þetta verður enn Ijósara en
aður, þegar menn lesa hið nýja
safn ferðalýsinga hans, sem allar
eiga sammerkt um það, að vera
prýðisvel samdar, fróðlegar og
skemmtilegar.
Sigurður nefnir bók sína
Vegur var yfir, og gefur með því
heiti hennar réttilega í skyn, að
hann hefir löngum ferðast „efri
leiðina“ á þessum atburðaríku
og oft harla ævintýralegu lang-
ferðum sínum, og þá sérstaklega
með flugvélum Loftleiða. Hann
hefir verið maður svo víðförull,
að til forna myndi hann hafa
nefndur verið Sigurður víðförli.
í þeim þrettán ferðaþáttum, sem
eru í bók hans, segir frá ferðum
hans í þrem álfum heims, og
raunar fjórum, því að vikið er
þar einnig að för hans í hina
fjórðu álfuna. Kennir hér þess
vegna sannarlega margra grasa
og þeirra góðra að sama skapi,
svo að einkennilega mun þeim
lesanda farið, er slæst í för með
höfundi og ekki hrífst með af
frásagnargleði hans, ljóslifandi
lýsingum hans á fjölbreyttum
viðfangsefnum, léttum stíl hans
og góðlátlegri kímni.
í fyrsta þættinum greinir frá
Skotlands- og Englandsferð, og
er þar á mjög skemmtilegan hátt
lýst heimsókn brezku konungs-
í------------------------------
fjölskyldunnar til Edinborgar,
og ennfremur eru í þættinum
einkar snjallar lýsingar á víð-
frægu vaxmyndasafni Madame
Tussaud í Lundúnum og á Hyde
Park, hinum einstæða almenn-
mgsgarði í hjarta heimsborgar-
innar.
Annar kafli, „Vestan hafs og
austan“, er bæði prýðisvel skráð-
ur og hefir auk þess sérstakt
sögulegt gildi, því að þar er lýst
fyrsta íslenzku áætlunarflugi til
Ameríku, er markaði jafnframt
þáttaskil í sögu íslenzkra flug-
ferða og samgöngumála. í þætti
þessum er einnig sagt frá hóp-
íerðum Islendinga til Norður-
landa, meðal annars sigurför
söngflokksins „Geysis“ á Akur-
eyri til Noregs sumarið 1952.
í þriðja þætti, „Hebreahæð“,
víkur sögunni til Stuttgart, og
kveður þar mjög við annan tón,
því að þar greinir frá ævintýra-
legum viðskiptum við svarta-
markaðsbrask suður þar.
Tveir næstu kaflarnir, „Sam-
eignarþorp í lsrael“ og „Shalom-
draumur og veruleiki“, fjalla um
Gyðingaland hið nýja; lýsir fyrri
kaflinn á sérstaklega skilmerki-
legan og skilningsríkan hátt
mjög merkilegu þjóðfélagsfyrir-
brigði, en í seinni kaflanum eru
þung örlög Gyðingaþjóðarinnar
túlkuð með samúðarríkum og
listrænum hætti, er grípur hug
lesandans föstum tökum.
Hverfur höfundur nú aftur
norður á bóginn, og er sjötti
þáttur, „Yfir Dumbshafi — úti í
Tröllabotni", ítarleg og mjög
greinargóð og glögg lýsing á
flutningaferð loftleiðina til
Grænlands í ágúst 1951; en í sjö-
unda kafla, „Numið staðar í
Noregi“, er mjög skemmtilega
iýst för til fjalla og selja í svip-
miklu landi forfeðra vorra og
frænda.
Síðari hluti bókarinnar mun
þó flestum íslenzkum lesendum
enn nýstárlegri en fyrri hlutinn,
þó prýðilegur sé og fróðlegur um
margt, því að í seinni þáttunum
lýsir höfundur ferðum sínum til
Austurlanda; eru þeir þættir
hver öðrum snjallari og bera
ágætt vitni næmri athyglisgáfu
hans og miklum frásagnarhæfi-
leikum.
„Hreppaflutningur í Hong
Kong“ segir frá dvöl höfundar á
sjúkrahúsi þar í morg, er tvísýnt
var um líf hans af hitasótt; sem
betur fór, biðu hans eigi þau ör-
lög að ljúka ævidögum austur
þar, fjarri ættjarðarströndum;
og í greininni „Horft yfir Hong
Kong“ lýsir hann útsýn af
V ictoríutindi yfir þá miklu
merkisborg, rekur sögu hennar í
megindráttum, og lýsir lífinu í
Lskimannabæ á þeim slóðum og
ferð „upp í sveit“ í nágrenni
borgarinnar.
Næstu tveir ferðaþættirnir eru
frá Thailandi, eða Síam, eins og
það nefndist, þegar ég og aðrir
jafnaldrar mínir vorum að læra
landafræði á yngri árum. „Frá
landi hvítra, helgra fíla“ er
prýðisgóð frásögn um land og
þjóðhætti, en kaflinn „Barist í
Bangkok" er bráðlifandi og
hressileg lýsing á þjóðaríþrótt
þeirra Thailendinga, sérkenni-
samblandi hnefaleiks og glímu,
grimmilegum leik og ófögrum.
1 kaflanum „Siglt yfir sögu-
slóðir“ er komið víða við o'g
brugðið upp glöggum svip-
myndum af ýmsum þeim ævin-
týrum, sem höfundurinn rataði í
þegar hann var í Austurför
sinni.
Lokakaflinn, „Fljótið“, lýsir
s.'ðan bátsferð á Menam fljóti í
Thailandi, og er sú frásögn frá-
bærlega samin, bæði um glögg-
skyggni og listræna efnismeð-
ierð, og get ég tekið heilum huga
Vísir hefir viðað að sér ver-
tíðarfregnum frá Austur-
og Norðausturlandi og aust-
ari hluta Norðurlands, og
eru þær eftirfarandi, miðað
við miðjan mánuðinn:
Djúpivogur
Þaðan róa 3 bátar með línu.
Afli hefir verið góður. Allt að
17 skpd. Einn bátur, „Víðir“ er
á útilegu syðra.
í Breiðdalsvík og Stöðvarfirði
er engin útgerð að sinni.
F áskrúðsfjörður
Þaðan róa 2 bátar. Gæftir hafa
verið stirðar, en sæmilegur afli,
þegar gefur á sjó.
Reyðarfjörður
Þar er gerður út einn bátur og
er hann á útilegu. Hefir hann
aflað sæmilega.
Eskifjörður
Þaðan verða gerðir út 3 bátar.
Tveir eru þegar byrjaðir. Annar
er heima og hefir hann aflað vel.
Hinn er syðra, en sá þriðji er
ekki byrjaður ennþá.
»
Norðfjörður
Þaðan eru allir bátar gerðir út,
nema einn, sem sennilega kemst
ckki af stað vegna manneklu.
Allir eru þeir syðra og eru tveir
af þeim leigðir.
Seyðisfjörður
Þaðan ganga 2 bátar. Annar
er syðra. Hinn er á útilegu að
heiman ennþá. Afli er frekar
tregur.
1 Borgarfirði og Bakkafirði er
ekki róið. Frá Vopnafirði verða
tveir bátar gerðir út, en byrja
ckki að róa fyrr en seinna.
Þórshöfn •
Þaðan er enginn bátur gerður
Út. Ein trilla hefir tvívegis farið
á sjó og aflað vel.
Á Raufarhöfn er engin útgerð.
Þeir, sem róðra stunda á vorin,
eru flestir syðra á bátum eða í
írystihúsum.
Húsavík
Þaðan eru gerðir út 4 litlir
undir þessi ummæli Kristmanns
Guðmundssonar rithöfundar um
þá afbragðslýsingu (Morgun-
blaðið, 13. des. 1953): „Með
skáldlegu innsæi og ljóðrænni
mýkt rekur hann sögu fljótsins
og mannanna, sem lifa á bökk-
um þess öld fram af öld, unz for-
tíð sameinast framtíð í draumi
augnabliksins, og þetta er ekki
saga Thailendinga og fljótsins
Menam, heldur tímans mikla
móða, er rennur hjá“.
Á þeim hátindi ferðalýsinga
hans sæmir svo vel að skilja við
Sigurð Magnússon að sinni,
þakka honum ágæta leiðsögn og
skemmtun, og kveðja hann með
þeirri ósk, að maður megi fá
meira frá honum að heyra, því
þetta ferðaþáttasafn hans er á-
gætur fengur íslenzkum ferða-
bókmenntum og landalýsingum-
bátar og hafa aflað mjög vel-
Ógæftir hafa hamlað róðrum-
Stærri bátarnir þrír eru gerðir
út syðra.
Akureyri
Allir bátar þaðan, sem tilbúnir
eru til róðra, eru syðra. Á smá-
báta var góður afli austur í álum,
rneðan síldin var í Pollinum en
síðan tregt, enda lítið strmdað.
Siglufjörður
Þaðan róa 2 litlir bátar og hafa
aflað vel.
V eðráttan
Um hana má segja, að hún
hefir verið einstök. Komið langt
yfir miðþorra og aldrei fest snjo
að heitið geti. Jörð var þíð og
unnið að jarðabótum, eftir því
sem bændum hefir komið bezt.
Verstu fjallvegir hafa verið
auðir. Eftir því sem menn segja
í kauptúnunum fyrir austan og
norðan munu útgjöld lækka að
rr.un vegna lítils snjómoksturs,
miðað við undanfarin ár. Aftur
á móti hefir verið mjög vinda-
::amt og stormar tíðir. Hefir það
hamlað mjög sjósókn, þar sem
um hana er að ræða, t. d. í Húsa-
vík. Þaðan róa bátar yfirleitt ut
undir Grímsey eða austur undir
Núpa (Rauðunúpa). •— Hvoru
tveggja er löng og erfið leið 1
vondu veðri. Má þá nefna síð'
asta róður (15./2.) eins bátsins
þaðan. Hafði hann komizt undir
Grímsey við illan leik og legið
þar unz veðrinu slotaði og átti
þá 11 bjóð ódregin. Eftir lVi
sólarhring batnaði veðrið svo, að
hann fór að hugsa til heimferðar
og huga að línunni um leið; eu
það fór nú þannig, að hann fanu
ekkert af línunni, og er það
mikill skaði fyrir smáútgerð að
tapa svo miklu í einum róðri.
Á þeim stöðum, sem ekki er
útgerð, hafa menn farið suður a
vertíð, sem kallað er, og þá fátt
manna eftir heima. Yfirleitt mun
atvinna vera sæmileg og víðast
ágæt og hjálpa þar frystihúsin-
—VÍSIR, 22. febr-
Afli víða góður nyrðra og
eystra, þegar á sjó gefur
Hið nýja og glæsilega Hoiel Sieep Rock að Aiikokan í Oniario
Nýlega hefir tekið til starfa í námubænum Atikokan í Ont ario-fylkinu nýtt og vandað hótel, sem gengur undir nafninu
Hotel Steep Rock, sem talið er til fyrirmyndar meðal stórhýsa slíkrar tegundar í landinu; er það búið öllum þeim
fullkomnustu þægindum, sem tækni nútímans kann skil á. — Annar meðeigandi þessa veglega gistihúss, er hinn
framtakssami Islendingur, Mr. William Benedickson samban dsþingmaður Kenora-Rainy Riverkjördæmisins og aðstoðar-
maður fjármálaráðherra á þingi.