Lögberg - 15.04.1954, Blaðsíða 5

LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 15. APRIL 1954
5
VIII I AU VI
l\ESNA
Ritstjón: INGIBJÖRG JÓNSSON
VORIÐ ER KOMIÐ
ÞORLEIFUR BJARNASON:
llmurinn af daganna starfi
Þegar ég vaknaði í morgun,
leit út um gluggan og sá hve
himininn var óvenju heiður og
blár og sólin sveipaði alt um-
hverfið björtum geislum, hugs-
fð. ég: loksins er hið raunveru-
xega og langþráða vor komið.
Okkur hefir fundizt langt að
bíða þess í þetta skipti. Út í
goða veðrið verð ég að fara áður
en eg byrja að skrifa þennan
aálk! — Ég fæ mér dálítinn
gongutúr; vorblærinn hlýr og
bfgandi leikur um jörðina, sem
enn er bleik þótt vetrarhamur-
inn sé horfinn, en senn mun
bún grænka og laufin springa út
a frjánum. Mér koma í hug vísur
frannesar Hafsteins:
Blessuð sólin elskar allt,
allt með kossi vekur;
haginn grænn og hjarnið kalt
hennar ástum tekur.
Geislar hennar út um allt
eitt og sama skrifa
a hagan grænan, hjarnið kalt■
himneskt er að lifa.
f^essi inndæli morgun hefir
Þrýst sér inn í sálir fólksins, sem
^aður mætir á götunni; það
brosir ósjálfrátt; það er í sól-
skinsskapi.
ÞREYTA
& þessum tíma árs kvarta
niargir um þreytu; hinn langi
Vetur á sennilega oft sök á því,
eg of mikil innivera og kyrsetur;
Pað er því um að gera að vera úti
ains oft og lengi og hægt er að
^onaa því við, anda að sér hinu
erska vorlofti og reyna að kom-
ast 1 sem nánast samband við
Pattúruna, og mun þá líkami og
sál öðlast hlutdeild í endurnýj-
unar-orku hennar. — Þreytan
§etur líka orsakast af því, að hin
°aglega fæða undanfarna mán-
hefir ekki verið nægilega
Íörefnarík, því ekki hefir verið
Uni naikið úrval að ræða af nýj-
,‘rn garðávöxtum og aldinum.
Idrei verður það of oft endur-
ekið, hve nauðsynlegt það er
c *Urn, að gefa mataræðinu
§aum; þúsundir lækna viður-
, enna nú, að undir fæðunni sé
Ueilsan að miklu leyti komin.
inn frægi læknir, William
sler, hefir sagt, að þegar ekki
Seu taldir næmir sjúkdómar eða
nieiðsli, þá stafi öll önnur veiki
a rangri eða óhollri fæðu og
s aðlegum drykkjum í níutíu
1 fellum af hundraði.
VITIMIN C.
v ^alið er að C-fjörefnið komi í
fyrir Þá óskiljanlegu þreytu,
4r ^argir kenna til sérstaklega
|. v°rin, en þetta fjörefni er að
nna j nýjum aldinum og garð-
UmXtUm’ sérstakleSa 1 aPPelsin‘
; lemons (cítrónum) „grape-
^njt, tómötum, káli, kartöflum
_ ' Aldinsafi og ávaxtalögur
^u því hin beztu hressingarlyf.
nrt 6-r a^ talca Það fram’ ai^ 1
^Pelsínu- og cítrónuhýði er
saf1^3 fíörefnum en í sjálfum
a anurn. — Blandið saman
Pelsínu- og cítrónusafa í stórt
sltaf1^ utan af cítrónu-
Ne^ t*.num °§ bætið í drykkinn.
nokkð ^eSSa drykkJar daglega í
þre frar vlkur °S nthugið, hvort
Cjr^ utdfinningin hverfur ekki.
aðHretrUlt"’ tómata-, gulrófu- og
af p avaxtalegir, sem eru ríkir
cjr , vltamin, fást í dósum og má
a þá til tilbreytingar.
u . leiðindi
finni Sflr nalda Því fram, að fólk
þess a°ÍV111 Þreytu’ ekki vegna
helri’ Það sé líkamlega þreytt,
j>e]r Ve§na þess, að því leiðist.
Jos^urrar sk°ðunar er prófessor
Seph>W L. Rathbone við
Columbia háskólann, en hún
hefir gert ýtarlegar rannsóknir
varðandi orsakir þreytu og
taugaspennings. Hún heldur því
fram, að fólk sem þjáist sífelt af
þreytu, skorti aðallega þrennt:
nægilega líkamlega hreyfingu,
félagslyndi og félagsskap við
jafnaldra sína og nægilegan
svefn.
Það mætti nú segja, að hver
og einn gæti veitt sér alla þá
líkamlegu hreyfingu, sem hon-
um er nauðsynleg, en þó er það
svo, að margir verða svo yfir-
bugaðir af þreytutilfinningunni,
að þeir vilja helzt leggjast fyrir
og hreyfa sig sem minnst. Þá er
ekki um annað að gera, en að
hrinda þessari tilhneigingu frá
sér og þröngva sjálfum sér til
að fara í ofurlitla gönguferð,
eða gera ýms húsverk, sem kref j-
ast áreynslu og hreyfingar, og
er þá stundum undravert, hve
fljótt þreytan hverfur, og áhugi
a umhverfinu og tilverunni
vaknar á ný.
Maður er manns gaman,
stendur þar; það eru fáir, sem
ekki finna til leiðinda, ef þeir
ekki eiga kost á samfélagi við
annað fólk, helzt jafnaldra sína,
í lengri eða skemmri tíma. Hús-
mæður, sem eru bundnar hjá
börnunum heima, eru daginn út
og daginn inn án þess að eiga
samneyti við annað fullorðið
fólk; þær verða oft leiðigjarnar,
og finna þá til óeðlilegrar
þreytu. Þegar manneskjan á
ekki að staðaldri kost á félags-
skap með jafnöldrum sínum, og
getur ekki skrafað við þá um á-
hugamál sín, hlegið með þeim,
fagnað með þeim og syrgt með
þeim, finnur hún til einstæðings-
skapar og hugarvíls, sem síðan
snýst upp í leiðindi og þreytu.
Það er ekki að ástæðulausu, að
margar konur talast við tímun-
um saman í símann við vinkon-
ur sínar; þannig fá þær útrás,
sem þeim er nauðsynleg. —
Og svefninn er mikil líknar-
gjöf; allar áhyggjur hverfa um
stundarsakir, og að nægilegum
svefni loknum, rís manneskjan
á fætur endurnýjuð á líkama og
sál. Þessi tilhögun forsjónarinn-
ar er dásamleg, en hverjum er
i sjálfsvald sett, hvort hann
hlítir henni; jafnan hefnir það
sín þó á einhvern hátt, ef lög
náttúrunnar eru brotin, og ein
log hennar eru þessi: að hver
manneskja verði að njóta á-
kveðins svefnstíma og hvíldar
til þess að vera fullkomlega
heilbrigð. —
NJÓTUM VORSINS
Hvernig á þá að njóta vorsins
í fylzta mæli? Vera úti eins oft
og lengi og maður á kost á;
ganga úti daglega, langt eða
skammt; soga djúpt niður í
lungu hið ferska loft; njóta yls,
litbrigða, sólskins og fegurðar
vorsins; taka eftir, hve sam-
ferðafólkið verður líflegra og
gleðlegra; komast í sem nánast
samband við hin vaknandi og
gróandi öfl vorsins; neyta þeirr-
ar hollustu fæðu, sem völ er á,
fæðu, sem græðir og styrkir;
yfirbuga leiðindi og þreytu með
líkamlegri þjálfun, vinalegum og
skemmtilegum félagsskap, og
nægilegum svefni og hvíld. Og
síðast en ekki sízt, að efla traust
sitt til guðs og manna og finna
til þess af dýpstu tilfinningu og
sannfæringu hve „himneskt er
að lifa“.
Því hefir verið haldið fram,
að hér á landi væri orðið erfitt
að ná því takmarki, að verða það
ljóðskáld, sem vekti aðdáun al-
mennings og stæðist listrænar
kröfur um ljóðagerð. Ég hygg þó,
að séra Sigurði Einarssyni hafi
tekizt þetta með tveim seinustu
ljóðabókum sínum, en sérstak-
lega þó með hinni seinustu —
„Undir stjörnum og sól“.
í meira en tuttugu ár hefir
séra Sigurður staðið í fremstu
röð þeirra manna, sem mest hefir
kveðið að í andlegu lífi okkar.
Hann hefir verið meistari hins
talaða og ritaða orðs, og segja
má, að fátt hafi hann látið sér
cviðkomandi. Skyggnum augum
hefir hann séð refskák þeirra
reginafla, sem ráðið hafa örlög-
um milljónanna í stríðandi
heimi. Af næmleik hefir hann
skynjað seið þeirra gerninga,
sem grófu um sig manni og
menningu til falls, og hann hef.
ir sjaldan látið undir höfuð
leggjast að benda á hættuna,
vitandi það, að — sál vor á meiri
aðild í heimsins harmi en heyrn
vor og sýn af mannlegu böli
reynir — eins og hann sjálfur
kemst að orði í einu kvæði sínu
í hinni nýju ljóðabók. En Sig-
urði hefir ekki brugðizt trúin á
lífið, þótt hann hafi skynjað bet-
ur en aðrir váleg veður í lofti og
ofurþunga óttans í mannlegum
hjörtum. Hann hefir barizt hart
fyrir réttindum þeirra, sem
minnst hafa mátt sín. Af þrótt-
rnikilli mælsku og orðkyngi hef-
ii hann varið málstað hins um-
komulausa, en einnig dáð ham-
ingju starfsins í sveit og við sió.
Það var snemma vitað, að séra
Sigurður væri skáld, sem réði
yfir mikilli orðgnótt og frjórri
hugsun. Árið 1930 gaf hann út
fvrstu ljóðabók sína — „Hamar
og sigð“. — Ljóðin í þeirri bók
báru vitni um orðsnjallan höf-
und, sem lá svo mikið á hjarta,
að hann gaf sér ekki tíma til
þess að sverfa ljóð sín til full-
kominnar listar. Hann varð að
flýta sér að segja almenningi
sannleikann um rétt hans og
skyldur í átökum nýrra tíma. —
Og árin liðu. Séra Sigurður flutti
fjölda útvarpserinda, skrifaði ó-
teljandi blaða- og tímaritsgrein-
ir, gaf út bækur og hélt sér jafn-
an þar sem orustan var hörðust í
þjóðfélags- og menningarmálum.
En það var eins og hann hefði
ýtt frá sér þörfinni að tjá sig í
ljóði eða gæfi sér enn ekki tíma
til þeirrar iðju, sem ljóðagerð
verður vandlátu skáldi. Loks tók
að birtast eitt og eitt kvæði eftir
hann í tímaritum. Yrkisefnin
voru fjölbreyttari en áður og
meiri dýpt og fágun í ljóði hans
en fyrr. Haustið 1952 kom svo út
önnur ljóðabók séra Sigurðar —
„Yndi unaðsstunda“ — tuttugu
og tveim árum eftir að „Hamar
og sigð“ kom út. Ljóðavinir flest-
ir fögnuðu „Yndi unaðsstunda“.
— Bókin fékk hina beztu dóma
vandlátra fagurkera í ljóðagerð.
Skáldið hafði vaxið til afreka í
glímunni við hugsun og fágað
form. En skemmra reyndist
stórra högga milli hjá höfundin-
um en nokkurn hafði grunað.
Þegar fréttist í sumar, að ný
ijóðabók eftir séra Sigurð mundi
koma út í haust, var ekki trútt
um, að kvíða gætti hjá einstaka
aðdáenda skáldsins um það, að
nú hefði það gerzt of ákaft í
ljóðagerð og ekki gætt nógsam-
lega þeirrar vandvirkni, sem af
Jpví varð að krefjast. En kvíðinn
leyndist ástæðulaus. Sigurður
hafði aldrei kveðið betur. Bókin
kom út í byrjun nóvember í
haust og nefndist — „Undir
stjörnum og sól“. —
í bókinni eru 26 kvæði, auk
sögulegs ljóðabálks um Þórdísi
toddu. Flest eru kvæðin ort á
árunum 1952—1953 eftir því sem
skáldið sjálft segir í stuttum
eftirmála við bókina. Það er
skemmst frá að segja um þessa
bók, að við lestur hennar munu
flestir ljóðvinir, sem á annað
borð eru við fulla andlega heilsu,
óska þess, að þeir væru höfundar
þessara Ijóða.
Yrkisefni séra Sigurðar í hinni
nýju bók eru fjölbreytt og víð-
tæk. Þar eru meitlaðar mann-
lýsingar í minningarljóðum. í
allmörgum kvæðum heyrist nið-
ur lækja og linda í dulrænum
stefjum, sem bera angan vors og
ilm úr jörðu. Þar eru hvatning-
arljóð til æskumanna og á þá
heitið til drengskapar og mann-
dóms.
Vitaskuld eru kvæðin í bók-
inni ekki öll jöfn að skáldskap
og hugsun, en ég hygg að varla
sé hægt að segja með nokkurri
sanngirni að þar finnist lélegt
kvæði. Hins vegar eru þar nokk-
ur afburða góð kvæði og all-
mörg, sem nálgast það.
Boðskapur margra beztu ljóða
skáldsins í þessari bók er trúin
á lífið og lotningin fyrir fegurð
þess og undraverðum dásemd-
um. Séra Sigurði Einarssyni
mun þó kunnugra mannlegt böl
og harmur lífsins en mörgum
þeim, sem skrumskælast af upp-
gerðar bölmóði og kreista upp
ur sér feiknlegum kvalastunum
undan misþyrmingum lífsins,
sem þeir helzt hafa kynnzt á
kaffihúsum.
Ljóðabókin — „Undir stjörn-
um og sól“ — er óður til lífsins.
Og söngur vors lífs er um ilminn
sf daganna starfi — eru lokaorð
skáldsins í einu fegursta kvæði
hans í bókinni. Höfundurinn
yrkir um lokið dagsverk — um
hey — um sumarnóttina, •— er
moldin og döggin mælast við
töfraorðum. —
En fögnuður skáldsins og trú
þess á lífið grundvalast á mikilli
lífsreynslu og djúpri íhugun á
iökum lífs og dauða. 1 kvæðinu
— Lífstregans gáta — ræðir
skáldið þau rök af orðsnilld og
dýpt í hugsun. Það hefir fundið
í eigin brjósti þá skelfingu, er
dauðinn skapar í hjörtum mann-
anna.
En mannsbarnið horjir
á heimana blindandi augum
með hrikasögu alls lífs
í skjálfandi tugum. —
En sigur lífsins verður skáld-
inu hinn ótæmandi fögnuður í
kvæðislok.
Ég hef aðeins getið nokkurra
kvæða í hinni nýju ljóðabók
séra Sigurðar Einarssonar. Mörg
þeirra, er unað veita við lestur,
eru ónefnd. Sigurður Einarsson
er nú meðal beztu ljóðskálda
okkar. Og enginn, sem vill fylgj-
ast með því, er bezt er kveðið,
getur látið hjá líða að lesa ljóð
hans.
—Alþbl., 19. febr.
Fréttir
Kungsholm fullkomnasta skip,
sem smíðað var á s.l. óri
Það er lullugu ár á undan
samtíð sinni
Glæsilegasta skipið, sem full-
gert var og tekið í notkun á
síðasta ári, var sænska far-
þegaskipið Kungsholm, sem
fór jómfrúför sína vestur um
haf í nóvember
Hefir verið um það sagt, að
það sé í rauninni 20 ár á undan
samtíð sinni. Hefir það líka vak-
ið athygli, hvar sem það hefir
komið, og sérfróðir menn lokið
lofsorði á byggingu þess og allt
fyrirkomulag.
Hér fara á eftir nokkrir fróð-
leiksmolar um skipið, teknir úr
sænskum blöðum:
Kungsholm er 183 m. á lengd
og 23,5 á breidd. Hæð frá kili
til sigluhúns er 60 m. (Landa-
kotskirkjuturninn er um 30 m.).
Kostnaður við skipið varð um
200 milljónir króna. Stálið, sem
notað var í smíðina, vóg samtals
8000 smálestir, eða ámóta eins og
8000 bílar.
Eins og gefur að skilja er ara-
grúi allskonar raftauga í skip-
inu, og er samanlögð lengd
þeirra um 550 km.
Notuð voru 125,000 kg. af
málningu á skipið, og mundi það
málningarmagn nægja til þess
að mála 800 tvíbýlishús, eins og
þau tíðkast í Svíþjóð, bæði utan
og innan. Ef einn málari hefði
átt að ljúka verkinu, hefði hann
verið 35 ár að því.
Áður en smíði skipsins hófst,
voru gerðir 8000 frumuppdrætt-
ir, en Síðan 180,000 ,,kopíur“. Ef
allur þessi uppdráttafjöldi væri
lagður í einn hrauk, mundi hann
verða samtals 25 metrar á hæð.
En það var svo sem ekki allur
pappír, sem notaður var í sam-
bandi við smíði skipsins, því að
bréfaskriftir Sænsku Ameríku-
línunnar varðandi skipið fylltu
alls 60.000 síður.
I skipinu eru 273 káetur fyrir
farþega, auk 192ja fyrir skip-
verja. Loks verður að geta sex
káetna, sem eru sérstaklega bún-
ar — fyrir hunda. í hverri káetu
er hvítur talsími, og eru tvær
miðastöðvar í ' skipinu. Úti á
rúmsjó er hægt að hringja úr
káetunum til lands, en þegar
legið er í Gautaborg eða New
York, er kerfi skipsins tengt við
símanet þeirra borga.
I skipinu eru 80 baðker, 270
steypiböð, 640 handlaugar og 370
salerni. Lampastæðin eru sam-
tals 12.000.
Skipið er búið samtals 16
björgunarbátum, og eru sex vél-
knúnir, en tíu eru með skrúfum,
sem menn geta knúið með hand-
afli, og seglum. Átta þeirra bera
100 manns hver, en hinir færri.
Skrúfur skipsins eru tvær,
fimm metrar í þvermál, og veg-
ur hvor 10 smál.
í hverri farþegakáetu eru 4—5
speglar, og er einn þeirra 180
sentimetrar, og honum komið
þannig fyrir, að menn geta virt
sig fyrir sér frá tveim hliðum.
Hitastigið í baðherbergjunum er
alltaf 2—3 stigum hærra en
annars staðar í skipinu.
Rekkjum öllum er komið
þannig fyrir, að þær snúa eins
og skipið, og allar káetur njóta
dagsbirtu, því að þær eru fyrir
oían sjó og við byrðinginn. Raf-
magnsljós er í öllum klæðaskáp-
um, og kviknar það ósjálfrátt,
þegar hurðinni er lokið upp.
Kjörviður er notaður í allar
innréttingar skipsins — teak,
mahogni og askur.
Loftræstingakerfi skipsins fær
ekki loft ofan af þiljum, heldur
eru ræstingatækin í fremri reyk-
háfnum, þ. e. 34 m. fyrir ofan
sjávarflöt — þar sem loftið er
alveg hreint, og loks má geta
þess, að þetta á ekki aðeins við
fvrsta farrými heldur og
,,túrista“-farrými.
—VÍSIR, 24. febr.
Framhald af bls. 1
för, 53 togarar og önnur fiski-
skip 265 að tölu. Frá árinu áður
fækkaði skipum um eitt, en
brúttólestatalan hækkaði um
1719 lestir. Frá hausti 1952 til
hausts 1953 voru 14 skip tekin
af skipaskrá, allt vélskip, sem
fórust eða eyðilögðust. á annan
hátt.
☆
Nefnd sú, er Alþingi kaus til
þess að úthluta fé til skálda, rit-
höfunda og listamanna á árinu
1954, lauk nýlega störfum. Upp-
hæðin var rösklega 600 þúsund
krónur og var henni úthlutað 101
manni. í nefndinni áttu sæti
Þorsteinn Þorsteinsson sýslu-
maður, formaður, Þorkell Jó-
hannesson prófessor, ritari, og
Helgi Sæmundsson ritstjóri.
Stúdentaráð Háskóla Islands
gerði nýlega einróma ályktun í
handritamálinu. Fagnaði ráðið
einingu íslendinga í málinu og
lýsti fullu samþykki sínu við
ákvörðun ríkisstjórnarinnar og
Alþingis vegna tilboðs Dana í
bandritamálinu. Lagði Stúdenta
ráð áherzlu á að íslenzka þjóðin
standi einhuga að baki kröfunni
um endurheimt handritanna.
☆
Svanhildur ólafsdóttir, fyrr-
verandi stjórnarráðsfulltrúi, hef-
ir stofnað sjóð er ber nafmð
Verzlunarsjóður dr. phil. Ólafs
Ðaníelssonar og Sigurðar Guð-
mundssonar arkitekts. Stofnfé
sjóðsins er fasteign í Reykjavík
að brunamati rösklega 360 þús-
und krónur, en skuldir á eign-
inni tæpar 160 þúsundir króna.
Aðalverðlaun úr sjóðnum nema
20 þúsundum króna fyrst um
sinn og skal úthlutað þriðja
hvert ár.
☆
Eisenhower Bandaríkjaforseti
hefir útnefnt Edward B. Lawson
sendiherra Bandaríkjanna á ís-
landi, sendiherra með ambassa-
dorstign í ísrael. Edward B.
Lawson hefir verið sendiherra
Bandaríkjanna á íslandi síðan 22.
júlí 1949. Sendiherrann mun
liklega fara af landi burt í lok
þessa mánaðar.
Landsflokkaglíman, sú átt-
unda í röðinni, fór fram í Reykja
vík í fyrrakvöld. Var keppt í
þremur þyngdarflokkum og
tVeimur aldursflokkum. — í
þyngsta flokki sigraði Ármann
L á r u s s o n, Ungmennafélagi
Reykjavíkur.
LOOK AFTER YOUR FIGURE
New Spirelette creations styled
by Spirella. Glamorously new
ready-to-wear girdles and bras
with a Spirella Guarantee. For
information, without obligation,
call:
MRS. JANA STILLER
Phone 72-7756
MAKE MORE
IN '54
with

Bred for
Produclion
CHICKS
Strong, sturdy stock that you can dc-
pend on to produce and pay—including
the new HAMPBARS and the sensa-
tional Pioneer-product BRETGOLDS.
This year buy Pioneer.
PRICES PER HUNDRED
R. O. P. Sired Barred Rocks, Light
Sussex, White Rocks, Hamps., Rhode
I. Reds, Bretgolds (RIRxBR), App.
Hampbars . . . unsexed $20.00, pullets
$33.00, R.O.P. Sired Leghoms . . . uns.
$18.50, pull. $36.00, App. Austra Whites
. . . uns. $18.50, pull. $35.00, App. Bret-
golds, Sussex .. .uns. $19.00, pull. $31.00.
Heavy Cockerels . . . March $15.00.
April $18.00.
100% Live arr. Gtd. Pull. 96% Acc.
BRETT-YOUNG’S
Pioneer Hotchery
416 Corydon Ave. Winnipeg, Man.
Producers of High Quality Chicks •
Since 1910.
f
Regions in the National
Barley Contest
For purposes of the Contest, Manitoba shall be
divided into two regions (Southern and Northern). The
boundary shall be determined by the Manitoba Barley
Improvement Committee.
The samples for judging shall be the official unload
sample taken by the Inspection Branch of the Board of
Grain Commissioners for Canada.
For further information write to:
BARLEY IMPROVEMENT INSTITUTE,
206 Grain Exchange Building,
Winnipeg, Manitoba.
This space donated b y