Lögberg - 06.05.1954, Blaðsíða 1

ANYTIME
PROMPT
COURTEOUS
DEPENDABLE
— ANYWHERE
CALL
TRANSIT - SARGENT
SILVERLINE TAXI
5 Telephone Lines
20-4845
ADOLPH'S TAXI
Round. The Clock Service
59-4444 52-6611
401 PRITCHARD AVE.
SPECIAL RATES WEDDINGS
ON CQUNTRY TRIPS FUNERALS
'«anDinHBBaEBaaMHBBKa^Bi
67. ÁRGANGUR
WINNIPEG, FIMMTUDAGINN 6. MAÍ 1954
NÚMER 18

Friðrik Krisijánsson
FriSrik Kristjánsson
1885—1954
Hann stóð sem hetja í straumi lífs
og stefndi í sólarátt.
Þeir týna nú óðum tölunni
hinir eldri Islendingar í Vestur-
heimi og með þeim hverfur
smátt og smátt tímabil, sem er
einstakt í sögu íslenzku þjóðar-
innar. Það tímabil, þegar all-
stór partur hennar flutti búferl-
um til VesWrheims, og kom í
fyrsta sinni til sóknar og varnar
á meðal fjölmennra þjóða á er-
lendum vettvangi. Tímabil það
höfum við nefnt frumbýlings-
tímabil, en í rauninni var það,
og er enn, að því leyti sem það
hugtak getur átt við nútíðar-
kringumstæður, víðtækara, inni-
haldsríkara og eftirtektarverð-
ara heldur en frumbýlingshug-
takið ber með sér. Það nær vana-
legast yfir menn, sem eru að
byrja búskap, nema lönd, ryðja
skóg, yrkja akra, byggja hús —
koma fótum fyrir sig. En frum-
býlisathafnir Islendinga í Ame-
ríku náðu lengra, og urðu efnis-
ríkari en þetta. Á sama tíma og
þeir voru frumbýlingar þá voru
þeir útverðir íslenzkrar menn-
ingar á meðal þjóða, sem naum-
ast höfðu hugmynd um, að Is-
land eða íslendingar væru til,
fyrr en þær eða þegnar þeirra
sáu þá og kynntust þeim.
Þessi tvö verkefni útvarðanna
íslenzku hér í álfu — að varð-
veita íslenzka menningu og að
bjarga sjálfum sér í efnalegu
tilliti, voru eins óaðskiljanleg í
bfi þeirra eins og ættarheiður-
inn var ættarhöfðingjunum á Is-
landi til forna, og það voru þeir
monn, þessir alíslenzku útverðir,
som ekki aðeins lögðu grundvöll-
inn að heldur sköpuðu álit það
°g orðstír þann hinn ágæta, er
aUir íslendingar njóta nú í
Vesturheimi.
Einn slíkra útvarða var Frið-
rik Kristjánsson. Hann var
íaeddur á Flögu í Hörgárdal í
Eyjafjarðarsýslu á íslandi, 23.
júní 1885. Foreldrar hans voru
Kristján Jónasson frá Engimýri
°g Guðbjörg Þorsteinsdóttir frá
Mýrarlóni.
Mér er lítt kunnugt um æsku
°g uppvaxtarár Friðirks, en tel
Vlst, að hann hafi vaxið upp í
skjóli foreldra sinna, eins og títt
var með unglinga á íslandi á
þeirri tíð, og vanist öllum al-
gongum búnaðarverkum, undir
eins og að hann var þeirra megn-
ugur. Skóli hans voru daglegu
störfin, auk hinnar haldgóðu ís-
enzku heimilismentunar; um-
verfið, sem hann óx upp í, til-
komumikið og fagurt — dalir,
hæðir og fjöll. Hafgnýr og hret-
veður, sólskin og sumargróður;
og mér fannst að ég heyrði end-
uróm alls þessa í sálu Friðriks
Kristjánssonar.
Til Vesturheims kom Friðirk
árið 1906, þá 21 árs að aldri, og
staðnæmdist í Winnipeg, og þar
átti hann heima til æviloka.
Á þeirri tíð var Winnipeg í
örum vexti og tækifærin, sem
þar buðust gátu ekki farið fram
hjá eins hagsýnum og framsýn-
um manni, eins og hann var.
Hann gaf sig strax að bygginga-
störfum. Fyrst í þjónustu
Sveins Brynjólfssonar, nafn-
kunns ágætismanns og eins af
bezt þekktu frömuðum íslenzkra
byggingamanna í Winnipeg á
þeirri tíð og sem meðal annars
byggði eitt glæsilegasta fjöl-
hýsi borgarinnar á sinn eiginn
reikning, og það var einmitt við
þá byggingu, sem að Friðrik
vann sitt fyrsta byggingastarf
hér vestra. En hann var þannig
skapi farinn, að hann gat ekki
unað lengi við að eiga framtíð
sína undir þjónustu-örlæti ann-
ara — sá ekki neina framtíðar-
velferð eða framtíðaröryggi í
því, — svo að hann ákvað, þó
ungur væri, að sigla sinn eiginn
sjó, standa á eiginn fótum,
hugsa, ákveða og framkvæma
sjálfur, og það gerði hann með
Sæmd
skáldalaunum
Frú Jakobína Johnson
Menntamálaráð Islands hefir
sæmt skáldkonuna góðkunnu,
frú Jakobínu Johnson í Seattle
5,400 króna heiðurslaunum fyrir
ljóðagerð hennar og önnur bók-
mentaleg afrek; er hinum mörgu
vinum hennar þetta mikið á-
nægjuefni, því fyrir löngu var
hún drápunnar verð.
prýði til daganna enda. Bygg-
ingastarfið var aðallífsstarf
Friðriks og til þess bar tvennt:
Fyrst tækifærin til efnalegs
sjálfstæðis, sem allslausir Is-
lendingar, er frá íslandi komu,
gátu ekki og máttu ekki láta
fram hjá sér fara, þegar að þau
buðiist; og í öðru lagi hneigð til
heilbrigðrar fésýslu, sem Frið-
rik var í blóð borin og fór svo
vel með, að vegur hans og tiltrú
fór vaxandi dag frá degi, ekki
aðeins á meðal samverkamanna
hans, heldur allra, sem hann
hafði nokkur viðskipti við.
Sem dæmi upp á álit það, er
hann hafði áunnið sér, þegar
snemma á starfstíð sinni, má hér
endurtaka ummæli eins af stór-
verzlunarmönnum Winnipeg-
borgar, er hann átti verzlunar-
samband við: „Friðrik er einn
af beztu viðskiptavinum mínum.
Hann er sanngjarn í kröfum
sínum, ábyggilegur og orðheld-
inn“. — Hvernig er hægt að
kynna sig eða kynna manndóm
Islendinga betur en þetta?
Friðrik Kristjánsson var bygg-
ingameistari í orðsins fyllsta og
bezta skilningi, þó að hann al-
drei tæki sveinsbréf. — Það var
meistarabragur á byggingum
hans, hvort heldur að hann
byggði þær fyrir sjálfan sig eða
aðra; þær voru allar traustar og
ósviknar og hann skildi eitthvað
af sjálfum sér eftir í hverri
einni af þeim. En meistara-
bragurinn náði lengra en til
bygginganna, þann náði líka til
mannanna, sem að unnu fyrir
hann, á þann hátt, að benda
þeim á tækifæri, sem að hann
auðvitað gat hagnýtt sér sjálfur,
en lét menn sína njóta sér til
hagsbóta og studdi þá til efna-
legrar fótfestu, og er slíkt frekar
sjaldgæft á meðal iðjuhölda, ef
ekki einstætt, og ólíkt væri um
að litast í heiminum frá því sem
nú er, ef allir hugsuðu og
breyttu þannig. Hann var fyrir-
myndarmaður til orðs og æðis,
sem ekki vildi vamm sitt vita í
neinu.
Friðrik var meira en meðal-
maður á hæð, gjörfulegur og
íturmannlega vaxinn. Yfirbragð-s
ið bjart, augun snör og lýstu
miklu lífsfjöri, andlitssvipurinn
þróttmikill og hreinn. I hreyf-
ingum var hann snar og léttur á
fæti. Andlega var hann einnig
vel gefinn, gáfurnar góðar og
farsælar, hugsanir hans skýrar
og vel grundaðar, minnið ágætt
og smekkur hans næmur. Hann
var heilsteyptur maður.
Friðrik var bókhneigður mað-
ur og las mikið. Ég held, að það
hafi verið fáar bækur, sem komu
út á íslenzku og hann gat náð í,
sem að hann ekki las, og las vel.
Braut efni þeirra til mergjar og
var fundvís á það, sem fallega
og vel var sagt, hafði gaman af
að ræða um efni þeirra við
kunningja sína og gat þá verið
spaugsamur og fyndinn. Hann
fylgdist vel með í opinberum
málum, bæði á meðal landa
sinna og annara, en hafði sig lítt
í frammi á þeim vettvangi, en
þegar að hann gerði það, var
málum þeim, sem hann tók að
sér, vel borgið í höndum hans.
En hann hélt sig aðallega á
sínum eigin athafnasviðum og
óx þar að íþrótt og frægð, og
undi svo glaður við sitt, eins og
Jónas Hallgrímsson sagði, að
forfeður hans á íslandi hefðu
gert til forna.
Ég gæti bætt hér við, að Frið-
rik hafi verið vel efnum búinn,
eins og vanlega er gjört í ævi-
minningum, þegar þess er kost-
ur, enda ríkur á mælikvarða
okkar Islendinga, en fyrir það
fengi ég litla þökk hjá Friðrik,
ef að hann mætti mæla, því að
yfirlætislausari mann var naum-
ast hægt að finna, og hjá honum
voru peningarnir aldrei aðal-
hnoss lífsins, heldur drengskap-
ur og dáð.
Árið 1914 kvæntist Friðrik
Hólmfríði Jósephsdóttur frá
Geitaskarði í Hörðudal í Dala-
sýslu, einni þeirri indælustu og
háttprúðustu konu, sem hægt er
að hugsa sér. Reistu þau þá bú
í Winnipeg og bjuggu lengi í
glæsilegu húsi við Ethelbert
stræti, er Friðrik reisti, en fluttu
nýlega í annað prýðilegt hús er
þau reistu við Garfield stræti,
þar sem gestrisni, góðvild og
greiðvikni ríktu. Þeim Friðrik
og Hólmfríði varð sex barna
auðið. Eitt þeirra stúlku, sem
Unnur hét, mistu þau þriggja
ára gamla. Hin fimm eru á lífi,
prýðilega myndarleg, vel gefin
og vel mentuð. Þau eru hér talin
eftir aldursröð:
Pálmey, útskrifuð af verzlun-
arskóla, gift Norman A. Blackie.
Ása, útskrifuð í læknisfræði,
gift John MacDonell, sem líka
er læknir.
Aðalsteinn, útskrifaður í lög-
fræði, kvæntur Carol Pálmason.
Guðbjörg, vísindalegur sér-
fræðingur, ógift.
Unnur, lýkur miðskólanámi í
ár, ógift heima hjá móður sinni.
Auk þessa mannvænlega
barnahóps og ekkjunnar syrgja
fimm barnabörn afa sinn: —
Norman Kristján Blackie, Karen
Ann Blackie, Jósefína Lillian
MacDonell, Friðrik John Krist-
jánsson og Carol Díana Krist-
jánsson.
Friðrik Kristjánsson lézt að
heimili sínu, 122% Garfield
Street í Winnipeg, 23. febrúar
síðastliðinn. Hann var jarðsung-
inn 25. febrúar og hófst sú at-
höfn með húskveðju á himilinu,
er Dr. Rúnólfur Marteinsson
flutti, svo fór fram almenn
kveðjuathöfn í Fyrsfu lútersku
kirkjunni á Victor stræti, sem
var afar fjölmenn; sóknarprest-
urinn, Dr. Valdimar J. Eylands,
ásamt Dr. Rúnólfi Marteinssyni
fluttu síðustu kveðjurnar. Jarð-
sett var í Brookside grafreitnum
undir umsjón útfararstofu Bar-
dals. Líkmenn voru: H. J. Pálma-
son, H. Sigurðsson, Th. Hansson,
A. Sigurðsson, Stefán Stefáns-
son og Th. Árnason.
Nú er þessi mæti og dreng-
lundaði Islendingur horfinn —
dáinn.
Deyr fé
deyja frændr,
deyr sjálfr et sama;
en orðstír
deyr aldregi
hveim sér góðan getr.
J. J. Bíldfell
Skipaður dómari
Ásmundur Benson
Ríkisstjórinn í North Dakota
hefir nýverið skipað Ásmund
Benson lögfræðing í Bottineau
dómara í 2. lögsagnarumdæmi
ríkisins með búsetu í Rugby.
Hinn nýi dómari er mikill gáfu-
maður, kunnur að drengskap og
mannkostum.
Kosinn félagi í
Royal Sociefy
of Canada
Prófessor Skúli Johnson.
The Royal Society of Canada
er aðalfélagsskapur fræðimanna
í Canada. Var félagið stofnað í
landstjóratíð Lornes mark-
greifa, en Victoria drotning
gerðist þá heiðursverandari íé-
lagsins. Eru fimm deildir í fé-
laginu; takmarkar það meðlima-
fjölda sinn. Umsóknir í félagið
eru ekki teknar til greina; fé-
lagsmenn velja sjálfir menn í
félagið og veita aðeins afburða-
fræðimönnum inngöngu. Þykir
það því mikill heiður og mikil
viðurkenning að verða fyrir
valinu. Prófessor Skúli Johnson,
formaður latínu- og grískudeild-
ar Manitobaháskóla hefir nú
verið sæmdur þessum heiðri. Var
hann kosinn í tungumáladeild
félagsins, en félagatala þeirrar
deildar er takmörkuð við hundr-
að manns. Er hann þriðji Is-
lendingurinn, sem hlotið hefir
þessa viðurkenningu; Dr. Thor-
bergur Thorvaldson og Dr. Thor-
valdur Johnson eru félagar í
náttúruvísindadeildunum.
Fréttir fró
ríkisútvarpi
íslands
23. APRÍL
Forseti Islands, herra Asgeir
Ásgeirsson, og forsetafrúin, frú
Dóra Þórhallsdóttir, eru nú í
opinberri heimsókn í Finnlandi,
sem lýkur í kvöld. Síðastliðinn
miðvikudag voru forsetahjónin
viðstödd útför Mörthu, krón-
prinsessu Noregs, sem gerð var
frá dómkirkjunni í Osló, en
héldu sama kvöldið til Stokk-
hólms í tveggja daga opinbera
heimsókn til Svíþjóðar. Fór sú
heimsókn fram með mikilli við-
höfn og voru móttökur mjög
hlýjar og hjartanlegar. Sænsku
konungshjónin og fjöldi tignar-
manna og háttsettra embættis-
manna tóku á móti forsetahjón-
unum á aðaljárnbrautarstöðinni
í Stokkhólmi, sem var fagurlega
skreytt blómum og þjóðfánum
Svíþjóðar og Islands. Stóðu her-
menn heiðursvörð á brautarpall-
inum, en frá járnbrautarstöðinni
var ekið í opnum hestvögnum
með fjórum hestum fyrir til
konungshallarinnar, þar sem
forsetahjónin bjuggu sem gestir
sænsku konungshjónanna. Mikill
hátíðasvipur var á Stokkhólms-
borg og borgin mikið skreytt og
bar þar víða á íslenzka fánan-
um auk sænska fánans. Forseta-
hjónin sátu hádegisverðarboð
sænsku konungshjónanna og
síðdegis á sumardaginn fyrsta
tók forseti Islands á móti sendi-
herrum erlendra ríkja í Svíþjóð,
um 50 að tölu. Síðar um daginn
tók forseti á móti Islendingum
búsettum í Svíþjóð og ýmsum
sænskum gestum á heimili Dr.
Helga P. Briem sendiherra og
komu þar um 180 manns. Um
kvöldið sátu forsetahjónin við-
hafnarveizlu sænsku konungs-
hjónanna. Síðari dag heimsókn-
Framhald á bls. 8
Winnipegger Gets Gov't. Post
OTTAWA (CP) — Rt. Hon. C.
D. Howe, production minister,
Monday appointed Thor Eyjólfur
Stephenson of Winnipeg to head
the department’s $400,000,000 a
year aircraft production pro-
gram.
The 35-year-old aeronautical
engineer, former deputy director
of the aircraft branch, takes
over from T. N. Beaupre of
Montreal who leaves shortly to
take up an executive post with a
Montreal chemical corporation.
The defence production de-
partment has been undergoing
cutting and squeezing to fit it
into a peacetime economy
geared to a “long haul” defence
program. The aircraft branch is
still as busy as ever, concentrat-
ing on production of jet fighters,
trainers, navy planes and new
reconnaissance air wagons íor
the RCAF.
Mr. Stephenson, a graduate of
the University of Toronto and
the California Institute of Tech-
nology, will be pushing ahead
with production and modifica-
tion of the all-Canadian CF-100
jet fighter.
The powerful, twin-engine all-
weather jet may eventually be
turned into a delta-winged body,
shaped for higher supersonic
speeds.
Mr. Stephenson is the son of
the late Frederick Stephenson,
who was the manager of the
Columbia Press in Winnipeg
(which publishes a local Ice-
landic paper) and of Mrs. Anna
Stephenson, who lives at 12
Edgewater apartments.
Thor Stephenson was born in
Thor Eyjólfur Stephenson
Winnipeg Nov. 7, 1919, and at-
tended public school here. He
attended Sunday school at the
First Lutheran church in Win-
nipeg, and was also a member of
the church’s Boy Scout troop.
Later he went to the Pickering
college at Newmarket, Ont. and
obtained his bachelor of science
degree from the University of
Toronto, and his master’s degree
from the Institute of Technology
at California. After returning
from California he went to
work for the Research council
at Ottawa.
He is one of Mrs. Stephenson's
five children. Only one, Mrs.
James Gilchrist, lives in Winni-
peg. Another sister of Mr. Steph-
enson is Mrs. John David Eaton,
of Toronto. Edwin resides at
Morden, Man., and Harold in
Montreal.
—WINNIPEG FREE PRESS
May 3rd