Lögberg - 03.06.1954, Qupperneq 4

4
Lögberg
Ritstjóri: EINAR P. JÓNSSON
GefiíS 6t hvern fimtudag af
THE COLUMBIA PRESS LIMITED
695 SARGENT AVENUB, WINNIPEG, MANITOBA
J. T. BECK, Manager
Utanáskrlft rltstjórans:
EDITOR LÖGBERG, 695 SARGENT AVENUE, WINNIPEG, MAN.
PHONE 743-411
Verð $5.0U um árið — Borgist fyrirfram
The "Lögberg” is printed and publlshed by The Columbia Press Ltd.
695 Sargent Avenue, Winnipeg, Manitoba, Canada
Authorized as Second Class Mail, Post Office Department, Ottawa
Afmæli lýðveldisforsetans
Hinn 12. maí síðastliðinn, átti forseti íslands, herra
Ásgeir Ásgeirsson sextugs afmæli og streymdu að honum
víðsvegar að hlýjar þakkar- og hamingjuóskir; hann á
merka og margþætta starfsmálasögu að baki; hann lauk á
unga aldri embættisprófi í guðfræði þótt eigi þægi hann
prestsvígslu; um hríð var hann biskupsskrifari, bankaritari,
kennari við Kennaraskóla Islands, fræðslumálastjóri,
bankastjóri, alþingismaður í 29 ár, þingforseti, fjármála-
ráðherra, forsætisráðherra, og nú síðast ræður hann ríkjum
sem lýðveldisforseti á hinu fræga menningarsetri íslenzku
þjóðarinnar, Bessastöðum á Álftanesi, en slíkan tignarsess
skipar hann þannig, að aðdáun hefir hvarvetna vakið.
Um uppruna Ásgeirs forseta er alþjóð þegar kunnugt;
hann var fæddur í Kóranesi á Mýrum og hefir jafnan staðið
í nánum tengslum við fæðingarsveit sína; þar vandist hann
snemma algengum sveitastörfum og eins í Möðrudal á
Fjöllum, en þar var hann í kaupamensku nokkur sumur.
Alla sína löngu þingmenskutíð sat Ásgeir forseti / á
þingi fyrir Vestur-ísafjarðarsýslu og varð þar brátt svo
rótgróinn, að það stóð öldungis á sama hverjir voru settir
út til höfuðs honum; hann gekk altaf við vaxandi kjörfylgi
sigrandi af hólmi.
Arið 1930 var herra Ásgeir Ásgeirsson forseti sam-
einaðs þings, og það féll honum í skaut, að stjórna hinni
veglegu Alþingishátíð á Þingvöllum, en þar var saman
komið, auk Islendinga, margt þjóðhöfðingja og annara stór-
menna frá mörgum þjóðum heims; var það alment á orði
haft, hve höfðinglegur fulltrúi þjóðar sinnar hann hefði
verið og með hve miklum glæsibrag hann leysti af hendi hið
vandasama hlutverk sitt, enda er hann manna háttvísastur
og prúðastur í fasi.
Ásgeir forseti er víðsýnn maður, sem ógjarna hefir látið
binda sig á flokksklafa; hann ann öllurri samferðamönnum
sínum sannmælis og ætlast til hins sama af öðrum.
Ásgeir forseti er gæfumaður í þess orðs fegurstu
merkingu; hann er kvæntur háttprúðri hæfileikakonu,
Dóru Þórhallsdóttur Bjarnarsonar biskups og þau hafa
eignast mannvænleg og mikilhæf börn; og er frú Dóra nú
The First Lady of the Land og skipar það virðulega sæti með
sæmd og prýði.
Sæti herra Sveins Björnssonar fyrsta forseta hins ís-
lenzka lýðveldis, var af skiljanlegum ástæðum vandfylt; en
um það efast enginn, að þar sé herra Asgeir Ásgeirsson
réttur maður á réttum stað.
☆ ☆ ☆
Einar fró Galtafelli óttræður
Hinn 11. maí síðastliðinn varð einn hinn skygnasti og
víðfeðmasti listamaður íslenzku þjóðarinnar að fornu og
nýju,- Einar Jónsson myndhöggvari frá Galtafelli áttræður,
fæddur þar 11. máí 1874. Hann ruddi sér ungur braut til
frama í Danmörku, þótt tíðum væri við ramman reip að
draga vegna féskorts og annara andvígra afla; hann vakti
snemma á sér athygli vegna frumlegrar hugsunar sinnar í
höggmyndalistinni og samræmis í línum og lögun; tíðrætt
varð mönnum um hið fyrsta listaverk hans „Drengur á
bæn“, en mynd af því birtist í Eimreiðinni.
Einar Jónsson er maður djúpvitur og göfugmenni og
speglast þetta hvorttveggja í listaverkum hans; það auðgar
andann að litast um á listasafni Einars á Skólavörðuhæð,
því svo margt undursamlegt ber þar fyrir augu. Útilegu-
maðurinn gleymist ekki fyrst í stað, og þá gerir Krists-
myndin það ekki heldur; allstaðar blasir við hugsjóna-
auðlegð listamannsins og andleg tign; höggmyndaskáldinu
sjálfu gleymir heldur enginn, né heldur hinni ágætu dönsku
konu, sem deilt hefir kjörum við hinn mikla mann sinn og
reynst honum blessandi verndarengill.
í tilefni af áminstu afmæli hins stórbrotna listamanns
var ort kvæðið, sem hér fer á eftir og tekið er upp úr
Alþýðublaðinu:
Einar Jónsson myndhöggvari átiræður — 11. maí 1954
Þú yrkir í steininn andrík ljóð,
því Örlögin gáfu þér skáldsins blóð
og viðkvæmar, hagar hendur.
Að þylja oss kristallsins þögla óð, —
til þess varstu íslandi sendur.
Og þú hefur vakað og þig hefur dreymt
og þú hefur trúlega eldinn geymt,
sem ljósþyrstan huga huggar.
En nú er á listanna leiðum reimt,
og ljótir reika þar skuggar ....
Menn hylla margs konar stefnu og straum
og stunda háværan tízkuglaum,
en kyrrt er á Hnitbjargahæðum,*)
og þar á ísland sinn óskadraum
í ósviknum listaglæðum.
Þú veizt, að þín braut er brött og hál, —
að bezt er með vígðri hönd og sál
í steininn rúnir að rista.
Vér þökkum af hjarta þín huliðsmál,
þú höfðingi íslenzkra lista!
GRÉTAR FELLS
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 3. JÚNÍ 1954
There's No Depression In lceland
says Björn Björnsson
Principal of the Icelandic Marketing Company, Lmperial
House, Kingsway, London, W.C.2. He has lived in this
country since 1938, and has written many articles in the
press about British-Icelandic trade. He has also given talks
about Iceland on the B.B.C., in Rotary Clubs, and else-
where, and has done much to introduce British goods into
Iceland. — Through periodical visits to Iceland, he has
acquired mvtch inside knowledge of Icelandic affairs and is
the only Icelandic national established in business in Great
Britain. He is president of the Icelandic Society in London
and is also a member of the London, Westminster, Swedish
and French chambers of commerce.
THE people of Iceland depend
for their livelihood almost
entirely upon the fish around
their coasts and if ever the sup-
ply should fail, Iceland would
starve. The Icelandic Govern-
ment is therefore compelled to
ensure that the fishing grounds
close to the shores are protected
and it is for this reason that they
have followed the example of
Norway and other countries in
extending the limits of their
territorial waters.
At the beginning of the pre-
sent century, the British were
the only people trawling for fish
around the coasts of Iceland. In
1901, when the affairs of Iceland
wére in the hands of Denmark,
an Anglo-Danish Convention
was made, at which certain fish-
ing rights were granted to Great
Britain. This agreement could
be terminated by either side
upon giving two years’ notice.
In 1918, when Iceland became
a Sovereign State, this Conven-
tion remained in force, but in
1949 Iceland exercised the right
to give Great Britain two years’
notice of termination under the
terms of the Convention.
The Firsl Reslriction
In 1950, the Icelandic Govern-
ment prohibited trawling within
a limit of four miles off the
country’s north coast. This ban
appli,ed to the trawlers of Ice-
land and every other nation
except Great Britain whose
rights under the 1901 Conven-
tion, which did not come to an
end before 1951, were fully re-
spected. At this tim^ the British
Government asked Iceland to
postpone extending the limits of
her territorial waters off the
south and west coasts of Ice-
land (Faxa Bay) until a decision
had been given at The Hague
on Norway’s claim to a similar
extension of her own waters.
The decision upholding Nor-
way’s action was given at the
end of 1951.
Iceland thus considered her-
self free to apply the extended
limit around the whole of her
coast-line but, before taking this
step, the Minister of Fisheries
came to London in January,
1952, to discuss the conservation
plans and the proposed exten-
sion of the territorial limits with
British Government Officials.
WHY WE PUBLISH
THIS ARTICLE
We publish this article
with no expectation of in-
fluencing any change in
the British attitude or
policý but basically, in a
spirit of equity, to at least
let the Icelandic point of
view be expressed.
Mr. Björnsson is a busi-
ness man whose activities
in British-Icelandic trade
have naturally suffered by
the ban and he (with many
others in Britain) would
like to see the position re-
conciled. It is not our pur-
pose to traverse his argu-
ments. We present them as
written. We fear they will
have little effect but if this
publicity can play any
small part in adjusting
the dispute we shall be
glad. But the resentment
amongst British trawler
men is very deepseated.
—Editor, Fishing News
In March, 1952, the Icelandic
Government issued a Regulation
for the conservation of the Ice-
iandic fishing-grounds, to take
effect from May 15th, 1952. In
accordance with this Regulation,
no trawling whatsoever by Ice-
landic or any other trawlers was
allowed to take place within the
limits stipulated by this Regula-
tion.
Brilish Ban Imposed
In the Autumn of 1952, the
British trawler-owners imposed
a ban on the landing of fresh
fish from Icelandic trawlers in
this country, with the express
object of forcing the hand of the
Icelandic Government into re-
scinding the extension of terri-
torial waters.
What has been the effect of
the trawler-owners’ ban? „
Iceland has had to find an al-
ternative plan for the disposal
of her catches of fish. She has
carried out an extensive pro-
gramme of expanding her freez-
ing and curing plants and has
sought and found new markets
for her fish, quick-frozen fillets,
saltfish and stockfish. A big con-
tract for the supply of quick-
frozen fillets has been signed
with Russia. Iceland is now ex-
porting fish and fish products
to sixty-five countries and has
big orders on hand to be exe-
cuted during 1954. In fact, the
year 1953 has proved to be a
record year for the Icelandic
P’ishing Industry.
Harmful Effects
The effect of the trawler-
owners’ ban has böen entirely
detrimental to this country and
there is no reason to belive that
its continuation will result in
anything but further harm to
the British people. The Inland
Revenue has suffered a direct
loss of 10% of the value of each
catch landed from Icelandic
trawlers, which was paid in Im-
port Duty. This averaged £1,000
Sterling for each trawler land-
ing. In addition, any landing of
Icelandic fish involved the em-
ployment of British labour on
shore, payment of harbour dues
and, as a general rule, nets, gear
and supplies were puchased in
British ports. This total ex-
penditure and Import Duty
amounted to approximately
£4,000 to f5,000 for each trawler
landing.
Normal Trade Suffering
In the past, Iceland imported
more goöds from Great Britain
than from any other country.
Since the ban imposed upon the
landing of Icelandic fresh fish,
she has earned much less Sterl-
ing, with the result that she
inust look to the countries now
buying her fish to supply her
needs. The landing ban, which
is without parallel in any other
country affected by the exten-
sion of the Icelandic territorial
waters, naturally causes ill-
feeling in Iceland and the long-
standing goodwill this country
has enjoyed, inevitably suffers.
British exports to Iceland up to
November, 1952, were 57%
higher than during the same
period in 1953.
Icelanders' Claims
The trawler - owners’ action,
aimed at forcing Iceland to
abandon her policy for the con-
servation of the fish breeding
grounds, has failed in its object,
while it is harming those British
industries, including shipbuild-
ing and exporters who were
engaged in the Icelandic trade,
also the men at the ports and
the Inland Revenue who di-
rectly benefited from each land-
ing, as well as the housewives
who have to pay unnecessarily
high prices for their fish. The
only people who benefit would
seem to be those who have an
interest in monopolising the
trade and keeping the prices up.
One further point which
should be mentioned is that any
trawler, irrespective of nation-
ality, may seek shelter within
territorial limits provided her
fishing gear is lawfully stowed
away.
There is no truth in the al-
legatíon made by British trawler
men to the Press that if they
were to enter Icelandic terri-
torial waters, they would be
charged with fishing unlawfully.
What is the effect of the ex-
tension of the territorial waters?
Icelandic and British trawlers
alike are now forced to fish
in exactly similar circumstances,
íar enough from the Icelandic
coasts to give the young fish
time to grow to a useful size
before being caught. It is too
early to assess the benefit to the
trawlers of all nations engaged
in fishing the Icelandic waters,
but statistics show that, since
the extension of the territorial
limits, catches by British
trawlers, far from falling off,
have increased by 30% to 60%.
In the national interests there-
iore, resolve to take off these
privately imposed “sanctions”
íorthwith.
THE FISHING NEWS,
March 5th, 1954
Bréf fré London, England
9. MAÍ, 1954
Mr. Skúli G. Bjarijason, vinur
minn í Los Angeles, Cal., sem
lesendum Lögbergs er fyrir
löngu kunnur af fréttabréfum
sínum, er árum saman hafa
birtzt í blaðinu, sýndi enn á ný
góðvild sína í minn garð, með
því að senda mér til birtingar
bréf það til hans frá Mr. Birni
Björnssyni forstjóra í London,
er hér fer á eftir, sem hefir
margvíslegan fróðleik til brunns
að bera og varpar ljósi á sam-
heldni og félagssamtök íslend-
inga í höfuðborg brezka veldis-
ins; ást þeirra á íslandi og ís-
lenzkri menningu; einnig þakka
ég hitt bréfið frá Skúla, sem er
að finna á öðrum stað. — Ritstj.
Gamli vinur Skúli
Beztu þakkir fyrir bréfið um
daginn, ásamt ljósmyndinni af
ykkur fjölskyldunni, sem var
gaman að fá.
Það er gott að þessi uppskurð-
ur tókst svona vel. Því stundum
er erfitt fyrir menn á þínum
aldri að láta skera sig upp.
Svo þú ert orðinn 65 ára! Á
þriðjudaginn var varð ég 57
ára — svo við erum komnir til
ára okkar. Aldursmismunurinn
er ekki mikill núna, en þegar
við vorum báðir innan við tví-
tugt, þá var mismunurinn meira
áberandi.
Mig hefir ávalt langað til að
koma til California, en það bíður
nú í svipinn.
Við höfum íslendingafélag
hér, en ég hef verið formaður
þess frá stofnun (1943). Við
komum saman nokkrum sinnum
á ári, um 100 manns í einu.
Mikið af íslenzkum konum
giftum Bretum o! s. frv. Til
þess að fá menn þeirra „inter-
reseraða" í að' koma á fundi
okkar, læt' ég sum skemmti-
atriðin fara fram á ensku og tala
svo sjálfur jöfnum höndum
bæði íslenzku og ensku, þegar
ég held mínar ræður. Svo höld-
um við jólatrésskemmtun á
Þrettáandanum, en þangað
koma foreldranrir með börn sín
og þannig sjá þau íslenzk jól,
með jólaleikjum kringum jóla-
tréð og eru þannig minnt á upp-
runa sinn og ættland annað
hvors foreldranna. Á þennan
hátt reynum við að viðhalda
tengslunum við ísland, sem
annars myndu smám saman
gleymast hjá þes^u fólki, en
jafnframt að tryggja framtíðar
viðgang Islendingafélagsins hér.
Þegar þessi börn eldast og
stækka, vonumst við til, að þau
sæki aðrar skemmtanir okkar
og gefi þannig varandi styrk til
starfsemi félagsins. — Þetta
gætuð þið athugað fyrir þessi
mörgu ungu hjón, sem hafa bú-
sett sig undanfarið í Los
Angeles.
Eitt af mínum áhugamálum
hér, er að koma út Linguaphone
kennsluplötum á íslenzku. Hef
ég unnið að því í 12 ár með því
að fá þekkta málfræðinga til að
semja kennslubók eftir Lingua-
phone kerfinu og fengið hingað
til London nokkra sérfræðinga
til að tala kennslutímana inn á
plötur. Það erú prófessor Stefán
Einarsson og prófessor Björn
sálugi Guðfinnsson, sem séð hafa
um kennslubókina og talað inn
á plöturnar. Býst við að þessi
“Kursus” komi út í næstu árs-
lok. Vonast ég eftir mikilli sölu
í Vesturheimi, þar sem íslenzka
mqlið er í hávegum haft og
mörgum myndi þykja gaman að
fá íslenzkar talplötur á heimili
sín. Hvernig finnst þér þetta?
Ég skrifaði grein í “Fishing
News” hér, um löndunarbannið,
sem hefir verið þýdd í blöðun-
um heima. Sendi þér hana hér
með, svo þú sjáir fleiri áhuga-
mál mín, enda þótt málið sé þér
íjarstætt.
Okkur líður öllum vel, fjöl-
skyldunni. Vona það sama með
þig og þína. Láttu mig svo heyra
frá þér bráðum aftur.
Kærar kveðjur.
Þinn einlægur gamli vin,
Björn
Fleiri Canadabúar
NOTA
CCMs
en öll önnur reiðhjól til samans. C.C.M. framleiða
einungis úrvals reiðhjól fyrir fullorðna og engu
síður fyrir krakka. Finnið C.C.M umboðsmann
fyrst að máli.
*) Hnitbjörg — Listasafn Einars.