Lögberg - 14.10.1954, Blaðsíða 5

LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 14. OKTÓBER 1954
5
WWVWVWWVVWWWVWV'V’WWW'1
X Ál l ( AM Íl
rVENNA
Ritstjóri: INGIBJÖRG JÓNSSON
PAKISTAN-KONUR LEYSTAR ÚR EINANGRUN
Guðmundur Böðvarsson skóld
— FIMMTUGUR —
Þegar Begum Ra ana Liaquat
Ali Khan var skipuð sendiherra
fyrir Pakistan til Hollands í síð-
astliðnum mánuði, markaði sá
viðburður stórvægilegt framfara
spor kvenna í heimi Múhameðs-
trúarmanna. Engri annari Mú-
hameðstrúarkonu hefir áður
verið falin slík ábyrgðarstaða á
vettvangi stjórnmála — staða,
sem hefir í för með sér stöðug
félagsleg sambönd við karlmenn.
Þetta er í raun og veru afneitun
eða afnám þeirrar einangrunar,
er Múhameðstrúarkonur hafa
orðið að sæta í aldaraðir.
Það var maklegt að Begum
skildi vera valin til að gefa þess-
um miðaldaósið, að innibyrgja
konur, rothöggið, því að síðan
maður hennar, sem var myrtur
fyrir þrem árum, varð fyrsti for-
sætisráðherra. í Pakistan árið
1947, hefir engin önnur kona í
sögunni gert eins mikið að því
að upplýsa Múhameðstrúarkon-
Ur í menningar- og félagslegum
efnum.
Hún hefir vakið þær til skiln-
ings á því mikilvæga hlutverki,
sem þær eru hæfar til að taka
að sér, og verða að sinna í „heimi
karla“. Og það sem merkilegra
er, hefir henni tekizt að sann-
færa fjölda efablandinna karl-
manna um þá nauðsyn, að konur
taki þátt í mannfélagsmálum.
Begum Liaquat Ali Khan hefir
1 sannleika lokið upp dyrum
frelsisins fyrir miljónum kvenna
sem fram að þessu hafa verið
innibyrgðar innan fjögurra
veggja og geta nú í fyrsta sinn
notið hinnar fögru veraldar
utan veggja, að maður ekki tali
nm, að þær veiti nú og fólki al-
niennt unun með siinni eigin
fegurð, en Pakistan konur þykja
yfirleitt mjög fallegar, og er
Begum góður fulltrúi þeirra á
þeim vettvangi. Hún hefir mikið
hrafnsvart og silkimjúkt hár;
stór dökk augu, löng augnahár.
fagurlega myndaðar varir, sem
lýsa þó festu, nett í vexti, að-
eins fimm fet á hæð og hefir
fjörlega framkomu. Hún er gáf-
uð og vel menntuð að sama
skapi.
Hún var fædd í Almora á
Indlandi. Faðir hennar var
Hindúi, er snúist hafði til krist-
innar trúar — hún tók Múham-
eðs-trú þegjf hún giftist. Hún
átti merkilegan námsferil; var
fremst allra í miðskólanum, en
Hachelors of Arts gráðu fékk
hún frá háskóla í Lucknow. —
Tveimur árum síðar hlaut hún
Masters stið við sama háskóla í
hagfræði og þjóðfélagsfræði.
Yar hún eina stúlkan, sem nam
þau fræði og þótti námsbræðr-
um hennar nóg um, þegar hún
hlaut hærri einkunnir en þeir í
Prófunum. Árið 1929—’30 tók
hún kennarapróf við háskólann
1 Calcutta og var fremst í bekk
sem endranær. Var hún þá
skipuð prófessor í hagfræði við
kvennaskóla í Delhi, en hálfu
öðru ári síðar giftist hún, 1933,
Ali Khan. Þetta hjónaband var
frábrugðið hinum venjulegu, að
því leyti að það var byggt á ást
en ekki til þess stofnað af for-
eldrunum. Hún annaðist bréfa-
skriftir fyrir mann sinn allan
Hmann frá því að hann var
heiðursritari Moslem-sambands
lodlands þar til hann gerðist
forsætisráðherra hins nýstofn-
aða ríkis — Pakistan. Veitti
Hretland því ríki sjálfstæði sam-
tímis Indlandi árið 1947.
Skipting þessa svæðis sam-
hvæmt trúarbrögðum — Mo-
homeda og Hindúa — hafði í för
Uieð sér blóðsúthellingar, en þá
kornu í ljós hinir frábæru for-
ústuhæfileikar Begum Ali Khan.
þegar Lahore höfuðborg Pakist-
ani Punjab var lögð i rústir
og fólkið svalt og þjáðist af
kóleru, aðeins nokkrum dögum
eftir að landið fékk sjálfstæði
sitt, þá myndaði hún sjálfboða-
lið kvenna í Pakistan til að
líkna. Hlutverk þeirrar stofnun-
ar' var að hjúkra sjúkum, setja
upp upplýsingastofur fyrir van-
skila fólk, veita heimilislausu
fólki skýli og gera hvað annað
sem að höndum bar til að greiða
úr erfiðleikunum..
Það merkilegasta við þessi
kvennasamtök var ekki, að til
þeirra var stofnað á tímum of-
beldis og öngþveitis í þjóðfé-
laginu, heldur hitt, að þau náðu
nokkurn tíma til að myndast,
því það hafði aldrei fram að
þessu tekizt að rjúfa þá „purdah“
veggi, er héldu konum inni-
byrgðum um öll Múhameðstrú-
arsvæði Indlands. — Nú voru
konur taldar færar um að
hjúkra ókunnum karlmönnum,
er þeim hafði jafnan verið inn-
rætt að forðast. Þegar sumar
☆
Á hausti hverju er haldin sam-
kepni meðal 4-H keppinauta,
sem hafa sigrað í sinni deild í
fylkinu; eru tvö valin, sem
skarað hafa fram úr í hverjum
klúbb. Var þessi samkepni
haldin í Manitoba University,
og voru 18 ungmenni kosin til
þess að vera erindrekar Mani-
toba á Iðnaðarsýningunni í
Toronto í nóvember. Hin fylkin
senda sína erindreka líka, svo
það er myndarlegur hópur sem
mætist í Toronto.
í Manitoba samkepninni sigr-
uðu tvær stúlkur frá Árborg:
Joyce Borgford og Eleanor Jo-
hannson í saumaskap. Þær hefðu
getað farið til Toronto í fyrra,
en voru þá of ,ungar, nú eru þær
16 ára og hafa bætt einu ári
við sig í undirbúningi þessarar
samkepni. Nú hafa þær saumað
sér “Suits” og alt sem þær
þarfnast til ferðarinnar af fatn-
aði. Unnu þær þessa samkepni
með sýningu þessara fata og út-
skýringum sínum (Demostra-
tion). Voru sex keppinautar í
þeirri deild, og Árborgar-stúlk-
urnar unnu með miklum meiri-
hluta. Allur ferðakostnaður
unglinganna er greiddur og eru
þau tekin víða sér til skemt-
þeirra þverskölluðust, sagði for-
ingi þeirra, og var ekki myrk í
máli: „Við erum að skapa þjóð
af efnum sem eru aðallega trú
og hugsjónir. Haldið þið að þessu
verði afkastað, ef helmingur
þjóðarinnar felur sig bak við
luktar dyr og gerir enga nyt-
samlega vinnu?“ Þúsundir
fallegra kvennaásjóna komu þá
fljótlega fram í dagsljósið, sem
faldar höfðu verið bak við ljótar
svartar hettur og blæjur. —
Og mörg fleiri kvennasamtök
stofnaði Begum Liaquat Ali
Khan árin, sem í hönd fóru, sem
hafið hafa konur til meiri rétt-
inda og nytsamra starfa þar í
landi.
Henni var það mikið áfall,
þegar hún misti mann sinn af
völdum ofstækismanns árið 1951,
en hún hélt áfram starfsemi
sinni í þágu kvenna eftir sem
áður, því að hún vissi, að það
myndi hafa verið honum að
skapi. Árið 1952 var hún kosin
fulltrúi á þing Sameinuðu þjóð-
anna og var kjörin formaður
mannfélagsmála-nefndar þeirrar
stofnunar.
Þau hjónin eignuðust tvo
sonu, Ashraf 16 ára og Akbar
13 ára; eru þeir báðir mjög list-
rænir og eru að stunda hljóm-
listarnám. Eiga þeir ekki langt
að sækja þær gáfur sínar; móðir
þeirra leikur vel á píanó og
gítar og er gædd fallegri söng-
rödd. Hún er og mjög bókelsk.
☆ ☆
unar, m. a. til Niagara Falls.
Joyce er dóttir Marinós og
Eilenar (Arngrímsson) Borg-
ford, en Eleanor er dóttir Thor-
kels og Guðrúnar (Sigvaldason)
Johannson. Hafa þær verið vin-
stúlkur allan sinn skólatíma,
þær eru nú í 11. bekk og búast
við að fara á háskólann og taka
“The University Home Econo-
mics”. 1 vetur hafa þær tekið að
sér að kenna yngsta bekknum í
4-H saumaskap. Sýnir það, að
þær finna það, að læra að sauma
er mikils virði og vilja hjálpa
þeim yngri að læra þá iðn og alt
sem því fylgir.
Joyce og Eleanor voru hæstar
í ' samkepninni á skólanum
heima; svo þurftu þær að keppa
á sýningunni í Selkirk og sigr-
uðu þar. Fékk Eleanor gullúr í
verðlaun þar. í Portage fór á
sömu leið, nema Joyce fékk þar
gullúr í verðlaun og varð Mani-
toba Champion í munnlegum
prófum. Eins var með “The Red
River Exibition.” Alt þetta
krefst mikils starfs og erfiðis,
svo að ef ekki væru góðir leið-
togar og foreldrarnir viljugir á
alla vegu myndi, myndi unga
fólkið ekki njóta þessarar til-
sagnar.
Guðmundur Böðvarsson gaf
út fyrstu bók sína, „Kyssti mig
sól“, árið 1936 fullþroska maður
og skáld, enda minnir frumsmíð
hans helzt á „Söngva föru-
mannsins“ eftir Stefán frá
Hvítadal og „Svartar fjaðrir11
Davíðs Stefánssonar. Lesend-
urnir kunnu þau deili á skáld-
inu, að Guðmundur væri sjálf-
menntaður bóndi\ í Hvítársíð-
unni, en kynntust í ljóðunum
mótuðum og þjálfuðum lista-
manni. Efnisval Guðmundar var
svo einkennilega nýstárlegt, að
fyrsta kvæðið í bókinni hét Til
þín, Mekka og speglaði dular-
töfra Austurlanda. Borgfirzki
bóndinn horfði út ’í heim úr bæ
sínum og tilbað aðra guði en
samtíðarmenn. Ljóðaþýðingar
Magnúsar Ásgeirssonar höfðu
orðið honum andleg opinberun
og beint sálarsjónum hans gegn
um móðu og mistur mikillar
fjarlægðar inn í undraveröld
skáldsýnanna, sem duldist bak
við fjöll og höf. Þó hafði Guð-
mundur bundizt og heillazt af
Borgarfirðinum. Þar hafði hann
fæðzt og alizt upp hjá fagur-
vörnum fjöllum, straumlygnum
fallvötnum, litmildu skógar-
kjarri og grænum grundum.
Liturinn, ilmurinn og hljómur-
inn í kvæðum hans var líka
heimafenginn. Guðmundur hef-
ir lært allt, sem hann kann, af
umhverfi sínu og átthögum, en
lætur klæði skáldhugans bera
sig langt burt til að komast aftur
heim. Hann er ekki eins sjálf-
stæður og vinir hans og að-
dáendur vilja vera láta, en per-
sónulegur og listrænn eins og
ljúflingur í ævintýri, náttúru-
skoðari, draumamaður og hörpu
sveinn. Guðmundur hefir ekki
orðið eins þjóðkunnur af kvæð-
um sínum sem ástæða væn til,
en list hans er í senn girnileg
til fróðleiks og nautnar. Ljóð
Guðmundar eru litskrúð, angan-
þeyr og tónasláttur, blóm úr
garði smekkvísinnar og hug-
kvæmninnar, stundum líkust
börnum, sem híaupa berfætt út
í vorið og sólskinið, en oft er í
baksýn þungur skuggi af fjalli
mikilla örlaga og sligandi
reynslu, þytur og gnýr, sem vek-
ur grun og ugg íslenzkra veðra.
Guðmundur er skáld hinna
vandlátu, sem sjá stórt í smáu
og smátt í stóru, finna af því að
þeir leita og leita til að finna.
Hann hefir ræktað garð sinn af
alúð og kostgæfni, en er einfari
í langferðum og þá bóndi á leið í
kaupstað. Heima í Hvítársíðunni
er hann hörpusveinn byggðar-
innar og landsins, sem ól hann
við brjóst sín og kom honum til
þroska.
„Kyssti mig sól“ var svo
nýstárleg frumsmíð, að mörgum
finns hún bezta ljóðabók Guð-
mundar Böðvarssonar. Þá skoð-
Það hefir verið sagt, að skil-
yrði góðra 4-H klúbba séu
þreföld:
1. Leiðtoginn, sem er aðalper-
sónan, þarf að sjá um að allt sé
í röð og reglu.
2. Að unglingarnir séu viljugir
að taka tilsögn og gjöra sitt
bezta.
3. Að foreldrarnir, sem eru í
raun og veru aðal styrkur
klúbbsins, þurfi að hvetja og
hjálpa börnum sínum á alla
vegu, kenna þeim að tilheyra
og vera góðir meðlimir félagsins.
Konurnar ,sem mest hafa lagt
á sig fyrir þetta starf hér og
unnið að velferð félagsskapacins,
eru: Mrs. K. O. Einarsson, Mrs.
K. Johannson, Mrs. M. Johnson,
Mrs. Borgford, Miss K. Skúlason
og fleiri.
Árborg má vera stolt af því
að sjá Joyce og Eleanor fara til
Toronto. Við finnum, að þær
eiga fagra framtíð fyrir höndum
og óskum þeim alls hins bezta.
Andrea Johnson
un er auðvelt að rökstyðja, þeg-
ar litið er á heildina, en vissu-
lega er að fleiru að hyggja.
Kvæði eins og Til þín, Mekka,
í október, Þú veizt það, Hin
gömlu jól, Fyrir tíu árum, 1 sól-
skini, Blóm, Frá þeim er engin
saga, Aftansólin eldi steypir,
Kyssti mig sól og Vísur um
birkilauf hæfa stórskáldi og bera
hvergi einkenni byrjanda. Mað-
ur, sem þannig yrkir, hlýðir
listrænni köllun af því að speki
yfirlætislausrar játningar liggur
honum á hjarta um leið og hann
gleðst yfir dásemdum náttúir-
unnar og skynjar beyg af dul-
ræðri framtíð. Játningin í síð-
ustu vísunni um birkilaufið er
ekki prédikun heldur trúnaður
— og þess vegna verður hún
ógleymanleg:
Hvað átt þú þá? Eitt bjarkarblað,
ó, bróðir, það er nóg,
fyrst um það hópast hrannir
söngs
úr hinum græna skóg,
og heilar kveðjur heim það ber
þess hjarta, er til þín sló.
Síðari bækur Guðmundar eru
ekki eins heilsteyptar og „Kyssti
mig sól“, en list skáldsins rís þar
hærra í einstökum kvæðum.
Þangað verður að leita þess
stærsta ’og bezta, sem Guðmund-
ur Böðvarsson hefir afrekað 1
ljóðagerð sinni, enda er þróun
skáldsins merkileg og sérstæð.
„Hin hvítu skip“ er meiri bók
en „Kyssti mig sól“, ef saman-
burður beztu kvæðanna er lát-
inn ráða. Þar eru snilldarljóð
eins og Vor borg, Þeir sögðu við
mig, Ljós, Stjörnur, Rauði
RE-ELECT
Geo. A. Frith
steinninn, 1 fjallsins kverk, Lítill
sálmur um Björnson og Smiðju-
Ijóð. List skáldsins er eins og
tré, sem hækkar krónu sína og
dýpkar ræturnar. „Álfar kvölds-
ins“ einkennist af fjórum perl-
um, sem eru kvæðin Tvær
hæðir, Lyngheiðin rauð, Morg-
unn og Bogmenn, en samt verð-
ur þar vart þreytu eða óvissu
eins og skáldið viti ekki gerla
hvert halda skuli, leitin minnir
á hik, og handtökin eru hvorki
eins föst né fim og vonir stóðu
til. Sama endurtekur sig í „Und-
ir óttunnar himni“, sem er lak-
asta bók skáldsins. Guðmundur
gerir sér þar far um spámann-
legan boðskap, en skeyti hans
missa oftast marks — jafnvel í
kvæði eins og Liðsinni vort,
þótt hátt rísi í fljótu bragði. Á-
stæðan liggur í augum uppi.
Guðmundur Böðvarsson verður
að falla í stafi gagnvart skáld-
legri opinberun áður en hann
byrjar tónasláttinn til að ná sínu
lagi. Hann er hörpusveinn en
ekki lúðurþeytir. Beztu kvæði
bókarinnar eru Ferðaljóð, Negra
þorpið og Hörpuskel, enda ný
uppskera úr sama gróðurreit og
snjöllustu kvæðin í fyrri bókun-
um, þó að framleiðslan sé með
öðrum hætti. Guðmundur gat
ekki endurfæðzt sem spámaður,
en hann gerði sér réttilega ljóst,
að list hans þurfti að endur-
nýjast meira en orðið var. Það
tókst honum í „Kristalnum í
hylnum", þar sem hann slær
nýja tóna af sinni gömlu hörpu.
Kvæðin bera svipmót haustsins,
anda dul og óhugnaði, sem Guð-
mundur magnar af listrænni
snilli, og túlka persónulegar
játningar, er seytla eins og
lækjarlindir undan fjalli örlaga
og harma og vonbrigða mann-
anna í heimi aðsteðjandi sterk-
School Trustee
Word 2
EXPERIENCE
• Finance Committee,
1953-54
• Night School Reorgani-
zation Committee, 1954
® Representative to
Library Committee, 1953
• Representative to Town
Planning Commission,
1954
® Delegate to Manitoba
School Trustees’ Con-
vention, 1954
TURPIE, A.
Second Choice:
ENDAST ÖLLUM
VINNUSOKKUM BETUR
Þér getið fengið
hvað stærð og þykt,
sem vera vill og
óþrjótandi úrval af
Penmans vinnusokk
um. Það stendur á
sama hvað þér velj-
ið, þér fáið ávalt
beztu vöruna á sann
gjarnasta og bezta
verðinu.
Einnig nærföt og ytri skjólföt
Frægt firma síðan 1886
NR. WS-10-4
4-H SAMKEPNI
Framhald á bls. 8