Lögberg - 25.11.1954, Síða 1

ANYTIME
ANYTIME
— ANYWHERE
CALL
TRANSIT - SARGENT
SILVERLINE TAXI
5 Telephone Lines
20-4845
— ANYWHERE
CALL
TRANSIT - SARGENT
SILVERLINE TAXI
5 Telephone Lines
20-4845
67. ÁRGANGUR
WINNIPEG, FIMMTUDAGINN 25. NÓVEMBER 1954
NÚMER 47
Níræðisafmæli
Á mánudaginn, 15. nóvember,
átti frú Sigurbjörg Johnson,
Selkirk,. Man., níræðisafmæli;
heimsóttu vinir hennar hana
þann dag að heimili hennar á
McLean Ave. til að samfagna
henni á þessum 'merka áfanga
ævi hennar.
Frú Sigurbjörg fluttist til
þessa lands ásamt manni sínum,
Einari, árið 1887; settust þau að
í Selkirk og bjuggu jafnan þar.
Hún misti mann sinn árið 1919.
Þau áttu tvær dætur, Kristínu
og Nönnu, og tvo sonu, John og
Arthur.
Frú Sigurbjörg hefir tekið
mikinn þátt í starfi lúterska
safnaðarins og hefir tilheyrt
kvenfélagi safnaðarins frá upp-
hafi. Hún er í þjóðræknisdeild-
inni þar og studdi stúkuna af
ráði og dáð meðan hún var við
líði. Frú Sigurbjörg ber aldur-
inn vel, er við dágóða heilsu,
les, prjónar og gerir ýms hús-
störf enn. Hún nýtur góðhugs
allra þeirra, er hana þekkja.
Lögberg óskar henni til ham-
ingju með afmælið.
Ánægjuleg og
fjölsóf’t samkoma
Á fimtudagskvöldið í fyrri
viku var stofnað fyrir atbeina
Þjóðræknisfélagsins til sam-
komu í Sambandskirkjunni hér
í borginni vegna heimsóknar
Árna G. Eylands stjórnarráðs-
fulltrúa til Winnipeg, og þar
flutti hann fróðlegt og vel
samið erindi um þróun íslenzku
þjóðarinnar síðustu tvo áratug-
ina, einkum þó á vettvangi land-
búnaðarins eftir að bændur
tóku vélatæknina í þjónustu
sína; erindi Árna var laust með
öllu við öfgar og frásögn öll
drengileg og hlutdrægnislaus;
þess vegna gafst samkomugest-
um kostur á að fá glögga heild-
armynd af þeim róttæku breyt-
ingum, sem átt hafa sér stað á
mttjörðinni og þeirri marghátt-
uðu nýsköpun, sem þar hefir
verið að verki; samkoman var
svo vel sótt, að hvert einasta og
eitt sæti í kirkjunni var skipað.
Dr. Valdimar J. Eylands for-
seti Þjóðræknisfélagsins setti
samkomuna með röggsamlegum
inngangsorðum, en frú Elma^
Gíslason lék á slaghörpu þjóð-
söngva Canada og íslands.
Tvær ágætar myndir af Is-
landi voru sýndar á samkom-
unni, “Iceland, The Jewel of
the North”, og áhrifamikill
myndakafli frá síðasta Heklu-
gosi; sýndar voru og nokkrar
myndir af Austfjörðum, er vel
hefðu mátt missa sig. — Mr.
Snorri Jónasson annaðist um
sýningu myndanna.
Ferst í flugslysi
Á manudaginn lét líf sitt 1
flugslysi í grend við höfuðborg
Saskatchewanfylkis, Mr. Don
Hood 48 ára að aldri, einn þeirra
sex manna, er keptu um for-
ingjastöðu Liberalflokksins í
fylkinu; hann átti heiina í bæn-
um Hudson Bay í Saskatchewan
°g varð þar hinn fyrsti bæjar-
stjóri. Mr. Hood var sagður að
vera maður auðugur að fé.
Heimsfrægur landkönnuður
sjötíu og fimm óra
Dr. Vilhjálmur Stefánsson
Naumast leikur það á tvenn-
um tungum, að Dr. Vilhjálmur
Stefánsson sé víðfrægasti mað-
urinn af íslenzkum stofni, sem
enn stendur ofar moldu; það er
orðið langt síðan að nafn hans
komst svo að segja á hvers
manns varir, og víst er um það,
að frægð hans hefir síður en
svo fjarað út með fjölgandi
árum; hann stendur enn í fylk-
ingarbrjósti þeirra manna, er
gefið hafa sig að langvarandi
vísindalegum rannsóknum í
norðurhöfum, og hann hefir
dregið fram í dagsljósið fjölda
staðreynda um aðstæður og
viðhorf þar nyrðra, er áður voru
duldar mannlegri vitund, og
hann hefir með starfsemi sinni
á þessum vettvangi opnað nýja
heima, eigi aðeins ævintýra-
heima, heldur einnig heima
nýrra auðlinda, sem mikils má
vænta af í framtíðinni.
Frá ætt og uppruna Dr. Vil-
hjálms hefir svo oft verið sagt
í þessu blaði, að þar er í raun-
inni engu við að bæta; hann
varð sjötíu og fimm ára hinn
3. þ. m., fæddur í grend við Ár-
nesþorpið árið 1879, en fluttist
ungur til North Dakota og hóf
þar menntaferil sinn; hann er
útskrifaður af Iowa-háskólanum,
tók meistaragráðu við Harvard
og var sæmdur doktorsgráðu í
heimspeki við Háskóla Islands.
Það var Dr. Vilhjálmur, er
fyrstur manna nefndi norður-
skautssvæðin “The friendly
Arctic”, og því nafni heitir ein
hinna snildarlegu bóka hans, og
hann var fyrsti maðurinn, þrátt
fyrir fordóma úr ýmissum átt-
um, er með sjálfsreynslu sann-
aði það, að hvítir menn gætu
samið sig að lifnaðarháttum
Eskimóa og lifað í norðrinu
sæmilegu lífi engu síður en
þeir; hann dvaldist meðal Eski-
móa í ellefu ár, nam tungu
þeirra, viðhafði sama klæðaburð
og þeir, beitti sömu vinnu-
brögðum og neytti sams konar
fæðu.
í full fjörutíu ár hefir Dr.
Vilhjálmur viðað að sér gögn-
um varðandi norðurskautssvæð-
in og í bókasafni hans, sem er
mikið og merkilegt, er mælt að
skjöl sé að finna þar að lútandi,
er bókasafn þjóðþingsins íf
Washington eigi ekki til í eigu
sinni.
Dr. Vilhjálmur er snjall og
mikilvirkur rithöfundur; hann
hefir samið að minsta kosti tutt-
ugu bækur, hverri annari
skemtilegri og fróðlegri, og hefir
mörgum þeírra verið snúið á
íslenzku, en um þrjú hundruð
ritgerðir vísindalegs efnis hafa
birzt eftir hann í blöðum og
tímaritum.
Dr. Vilhjálmur var lengi bú-
settur í New York, en fluttist
fyrir nokkrum árum til borgar-
innar Hanover í New Hampshire
ríkinu og starfar hann sem
fræðilegur ráðunautur við Dart-
mouth College varðandi norður-1
íshafs rannsóknir; þangað er nú
komið hið mikla bókasafn hans,
þar sem saman er kominn undir
einu þaki meiri fróðleikur um
norðurskautsflæmin en á nokkr-
um öðrum stað í víðri veröld.
Dr. Vilhjálmur er mælsku-
maður mikill og mjög eftirsóttur
fyrirlesari; hann er ekki myrkur
í máli og á það til að vera bitur-
lega kaldhæðinn ef því er að
skipta.
Margir draumar Dr. Vilhjálms
um nythæfni norðuríshafs víð-
flæmanna eru nú orðir að stað-
reynd; hann spáði meðal annars^
því, að sú kæmi tíð, er hafið
yrði reglubundið farþegaflug
um norðurskautssvæðin milli
Norðurlanda og Bandaríkjanna;
nú er þetta komið á daginn, er
fyrsta víkingaflugið var nýlega
gert um þá vegu frá Kaup- ‘
mannahöfn til San Francisco
með viðkomu í Winnipeg.
1 tilefni af áminstu afmæli
Dr. Vilhjálms hafði rektor Dart-
mouth menntaskólans boð inni
honum til heiðurs, þar sem kom-
ið var saman margt stórmenna;
bárust heiðursgestinum ham-
ingjuóskaskeyti frá mörgum
vísindafélögum, svo sem
National Geographic Society,
The Arctic Institute of North
America, The Association of
American Geographers, The
Geographical Society í Berlín og
The Geographical Societies í
Chicago og Philadelphíu.
Stórblaðið New York Times
birti hinn 7. þ. m. ritgerð um
Dr. Vilhjálm og hinn margþætta
starfsferil hans, ásamt umsögn
um áminst heiðurssamsæti; í
kveðju til heiðursgestsins lét
forseti National Geographic
Society, John Oliver La Gorce,
þannig um mælt:
„Þér eruð að líkindum einn
hinna síðustu landkönnunar-
manna úr hópi hins gamla skóla,
er rudduð yður braut með hund-
um og sleðum um hin víðáttu-
miklu norðurhöf, og í þeim efn-
um standið þér í fremstu röð;
þér hafið ávalt, eins Peary
aðmíráll sagði, haft augun á
framtíðinni, svo sem draumur-
inn um pólarflugið ber svo
glögg merki um; ritgerð yðar
um þetta efni, er birtist í tíma-
riti voru í ágústmáunði 1922,
Seinnipart síðastliðins sunnu-
dags og fram eftir kvöldinu, var
gestkvæmt á hinu vingjarnlega
heimili þeirra Thorvaldar R.
Thorvaldson og frú Lilju Thor-
valdson að 316 Bannerman Ave.
hér í borginni; ættingjar og
aðrir vinir komu þeim hjónum
að óvörum og tóku húsráð í sín-
ar hendur; tilefnið var það, að
þá um daginn áttu þessi vinsælu
og mætu hjón aldarfjórðungs
hjónabandsafmæli. .
Einar P. Jónsson hafði orð
fyrir gestum og ávarpaði silfur-
brúðhjónin nokkrum hlýyrðum
og afhenti þeim til minningar
um atburðinn afar vandaða te-
samstæðu úr skíra silfri; þá tók
til máls frú Ingibjörg Jónsson,
en hún og silfurbrúðurin eru
bræðradætur, og flutti kveðjur
frá skyldfólki og öðrum vinum
í Mikley; einnig las hún fagurt
þakkar- og kveðjuskeyti frá
séra Skúla S. Sigurgeirssyni og
frú Sigríði Sigurgeirsson að
Walters, Minn., en þau séra
Skúli og Lilja eru bræðrabörn;
að því búnu tóku við söngvar
og rabb.
Silfurbrúðguminn er sonur
þeirra Sveins Thorvaldsson M.
B. E. og fyrri konu hans frú
Margrétar Sólmundsson-Thor-
valdsson; hann er útskrifaður í
búvísindum af háskóla Mani-
tobafylkis og mælskur meira en
verður oss jafnan minnisstæð;
sumir voru þá dauftrúaðir á
kenningar yðar svo sem brenna
vill við þegar um nýjungar er
að ræða, en nú hafa staðreynd-
irnar sannað fraihsýni yðar og
spádómagáfu“.
Dr. Vilhjálmur hefir nokkrum
sinnum heimsótt Island, og nú
síðast sem heiðursgestur þjóðar-
innar; hann er maður margfróð-
ur um íslenzkar bókmenntir,
einkum þó þær sígildu og fornu;
honum kippir mjög í kyn til
norrænna víkinga og hefir lengi
ævinnar lifað víkingalífi þar,
sem ein svaðilförin hefir tekið
við af annari án þess að setja á
hann nokkur varanleg fingraför.
Dr. Vilhjálmur er kvæntur
glæsilegri ágætiskonu, sem er
víðment og snjall rithöfundur
eins og maður hannar.
Lögberg flytur Dr. Vilhjálmi
hálfáttræðum hugheilar árnaðar-
óskir.
alment gerist; hlaut hann gull-
medalíu í mælskusamkeppni á
skólaárum sínum, en hefir nú
með höndum umboð fyrir stórt
og víðkunnugt heildsölufirma í
þessari borg.
Frú Lilja er dóttir Boga Sig-
urgeirssonar og seinni konu
hans Kristínar Ásmundsdóttur;
hún hefir um langt skeið staðið
í fremstu röð íslenzkra sópranó-
söngvara vor á meðal og verið
óspör á tíma sinn til skemtana
á mannamótum.
Þau Thorvaldur og frú Lilja
eiga sex börn hvert öðru mann-
vænlegra, fjóra sonu og tvær
dætur, er þau hafa lagt mikla
alúð við að koma til menta; voru
þau öll viðstödd afmælisfagnað
foreldra sinna að undantekinni
eldri dótturinni frú Evelyn
Allan, sem búsett er í Montreal.
Silfurbrúðguminn þakkaði
heimsóknina með fyndinni og
fagurri ræðu, en silfurbrúðurin
mælti einnig fram hlýleg þakk-
arorð.
Mikið var um söng í þessari
ánægjulegu veizlu og gnótt
góðra fanga.
Heimili þeirra Thorvaldson-
hjóna er víðkunnugt að vin-
hlýju og risnu.
Lögberg flytur silfurbrúð-
hjónunum innilegar árnaðar-
óskir.
Dómsforseti lótinn
Á fimtudaginn þann 18. þ. m.,
varð bráðkvaddur að heimili
sonar síns í Kenora E. A.
McPherson dómsforseti Mani-
tobafylkis, 75 ára að aldri, ást-
sæll maður og hið mesta val-
menni; hinn látni var lengi við
opinber mál viðriðinn, gegndi
um hríð embætti fjármálaráð-
herra á fyrstu stjórnarárum Mr.
Brackens, átti sæti á sambands-
þingi og var dómsforseti fylkis-
ins síðan 1944. Útför hans var
gerð hér í borg síðastliðinn
þriðjudag.
Merkur frumherji
lótinn
Hinn 18. þ. m., lézt að heimili
sínu á Gimli Hans Pétur
Tergesen, er rekið hafði stora
verzlun þar í bænum í meira en
hálfa öld; hann var ættaður af
Akureyri og var 91 árs að aldri,
kona hans Sigríður Pálsdóttir
frá Hofi í Hjaltadal, er látin
fyrir nokkrum árum.
Mr. Tergesen kom, svo sem
vænta mátti, mjög við þróunar-
sögu Gimlibæjar á margvísleg-
an hátt; útför hans var gerð frá
kirkju Gimlisafnaðar á mánu-
daginn að viðstöddu miklu fjöl-
menni. Séra H. S. Sigmar jarð-
söng, en um undirbúning út-
fararinnar annaðist Bardal
Funeral Service.
Rafmagnsljós hafa
logað ó íslandi
í 50 ór
í dag eru 75 ár liðin síðan
Edison tókst að smíða glóðar-
lampa. Á lampa þessa ódauðlega
uppfinningamanns logaði í 40
stundir. Þar með hafði hann
fundið aðferðina til að smíða
glóðarlampa og á næstu árum
fullkomnaði hann lampann og
rafmagnið fór sigurför um allan
heim — og gerði myrkrið brott-
rækt smám saman.
Frá því að Edison kveiti á
hinum fyrsta lampa og þar til
rafmagnsljós voru tendruð á ís-
landi liðu 25 ár. Brautryðjand-
inn var Jóhannes Reykdal í
Hafnarfirði, sem lét gera stöðv-
arhús og leiðslur voru lagðar í
þau 16 hús, hverra eigendur
vildu fá rafmagn. Hinn 1. des
1904 — eða fyrir 50 árum — var
straumi hleypt á og rafmagns-
ljós lýstu upp þessi 16 hús í
Hafnarfirði. Síðan hafa raf-
magnsmálin þróast og fyrir
löngu er svo komið að rafmagns-
ljósin og rafmagnið eru talin
meðal allra nauðsynlegustu
þarfa mannkynsins.
Nú, 50 árum síðar, hefir hér á
landi verið stofnað Ljóstækni-
félag. Markmið þess er að stuðla
að bættri lýsingartækni í land-
inu og fræða almenning þar um,
enda er slík fræðsla mjög nauð-
synleg, því rétt lýsing getur t. d.
forðað mörgum slysiím. Hefir
félagið fengið hingað banda-
rískan fyrirlesara, sem fræðir
fólk um þessi mál nú í vikunni.
—Mbl.,n9. okt.
Varð bróðkvaddur
Síðastliðinn mánudag varð
bráðkvaddur á skrifstofu rúss-
neska sendiráðsins í New York,
Andrei Vishinski, fulltrúi rúss-
nesku ráðstjórnarríkjanna hjá
sameinuðu þjóðunum nálega
sjötíu og eins árs að aldri; hann
var jafnframt aðstoðar-utanríkis
ráðherra þjóðar sinnar; hann
þótti maður óbilgjarn, er eigi lét
sér margt fyrir brjósti brenna;
lík hans verður flutt til Moskvu,
en þar verður útför hans gerð á
kostnað hins opinbera,
Mr. og Mrs. Thorvaldur R. Thorvaldson
Silfurbrúðkaupsfagnaður