Lögberg - 24.03.1955, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 24. MARZ 1955
Lögberg
Ritstjóri: EINAR P. JÓNSSON
Gefið hvern fimtudag af
THE COLUMBIA PRESS LIMITED
695 SARGENT AVENi'B, WINNIPEG, MaNITOBA
J. T. BECK, Manager
Utanáskrift ritstjðrans:
EDITOR LÖGBERG. 695 SARGENT AVENUE, WINNIPEG, MAN
PHONE 743-411
Verð $5.0lt um árið — Borgist fyr.ríram
The •'Lugberg” is printed and published by The Culumbia Press Ltd.
695 Sargent Avenue, Winnipeg, Manitoba, Canada
Authorized as Second Class Maíl, Post Offíce Depaitment, Ottawa
Goðum gestum fagnað
Svo að segja í þessari andránni gefst íslendingum í
Winnipeg og í nokkrum bygðarlögum íslenzkum annars
staðar, kostur á að fagna merkum gestum af Fróni, þeim
Gunnari alþingismanni Thoroddsen, borgarstjóra Reykja-
víkur, og frú hans Völu Thoroddsen; í fyrri viku var sagt
hér í blaðinu frá væntanlegri heimsókn þessara virðulegu
hjóna, svo í rauninni er þar litlu við að bæta.
Thoroddsen-ættin er útbreidd og á djúp ítök í vitundar-
lífi íslenzku þjóðarinnar; allir muna skáldið og rithöfund-
inn Jón Thoroddsen, er samdi uppáhaldssögur þjóðarinnar
Mann og konu og Pilt og stúlku, og þar sem Islendingar
koma saman til mannfunda báðum megin hins breiða hafs,
syngja þeir hið fagra ættjarðarljóð hans, Ó, fögur er vor
fósturjörð.
En með því að margir hafa símað ritstjóra Lögbergs
og spurt hann um það af hvaða Thoroddsen-kvísl Gunnar
borgarstjóri væri sprottinn skal því svarað til, að hann er
sonur Sigurðar Thoroddsen verkfræðings, síðar Mennta-
skólakennara og Maríu Claessen, systur Eggerts heitins
Claessen hæztaréttarlögmanns og þeirra systkina, en Sig-
urður var yngstur sonur Jóns Thoroddsen skálds.
Gunnar borgarstjóri er meðal hinna mestu áhrifa-
manna í íslenzku þjóðlífi um þessar mundir, maður, er
gengur fram fyrir fylkingar og hlífir sér lítt; kona hans, frú
Vala, háttvís og glæsileg, er dóttir þeirra herra Ásgeirs
Asgeirssonar forseta og frúar hans, Dóru Þórhallsdóttur
Bjarnarsonar biskups.
Um leið og Lögberg býður þau Gunnar borgarstjóra og
frú innilega velkomin, væntir það þess, að heimsóknin verði
þeim til góðrar ánægju, þótt óvenjulega vori seint hér
um slóðir, því okkur, sem hér búum og enn unnum stofn-
þjóð vorri, verður hún vafalaust ógleymanleg og til mikils
þjóðræknislegs gróða.
★ ★ ★
Fróðlegt greinarkorn um norrænar þjóðir
Ameríska tímaritið Newsweek birti hinn 21. þ. m.,
stutta, en fróðlega ritgerð um þær margháttuðu breytingar,
sem nú væri óðum að ryðja sér til rúms í Svíþjóð, Noregi og
Danmörku og þá einkum á vettvangi stóriðjunnar; er þar
meðal annars frá því skýrt, að sænskir verkamenn njóti
betri launakjara en víðasthvar annars staðar viðgangist í
Evrópu, og að því er áminstu tímariti segist frá, er iðnaðar-
framleiðsla Svía borið saman við fólksfjölda, allmiklu um-
fangsmeiri en með nokkurri annari Evrópuþjóð; þá er og
leidd athygli að því hve þjóðin sé auðug og jafnframt á það
bent, að hve miklu leyti hún eigi velmegun sína að þakka
hlutleysi sínu í tveimur heimsstyrjöldum, en nú sé við-
horfið í þessum efnum að breytast eins og svo margt annað
og þokast til frekara samræmis við aðstæður Noregs og
Danmerkur; nú leggi Svíar fram ógrynni fjár til aukinna
hervarna með hliðsjón af því, að til slíkra tíðinda geti
drengið, að hið sama geti fyrir þá komið og Norðmenn og
Danir hafa átt að etja afli við; sænskur stáliðnaður er fyrir
löngu orðinn risavaxinn og kunnur vítt um heim; í landinu
eru starfrækt mörg meiri háttar orkuver og ráðgert að á
næsta áratug bætist að minsta kosti tuttugu við í hópinn.
Farið er lofsamlegum orðum um landbúnað Dana, nær-
gætni þeirra við ræktun landsins og frábæra vöndun þeirra
á vörum til útflutnings, ásamt fjölbreyttri og hagkvæm-
legri iðnaðarþróun; átök Norðmanna frá því að síðari styrj-
öldinni lauk, eru mjög rómuð, vikið að hinni stórfenglegu
viðreisn verzlunarflotans, endurbættum fiskveiða-aðferðum
og sívaxandi verksmiðjuiðnaði; en það, sem tímaritið dáir
einna mest, er samstarfið milli einstaklingsframtaksins og
samvinnufyrirtækjanna þar sem árekstra verði naumast
vart; þá er og gerð nokkur grein fyrir sívaxandi samstarfi
áminstra þriggja þjóða, er meðal annars komi fram í því,
væntanlega innan áratugs eða svo, að sömu reglur um algert
verzlunarfrelsi gildi hjá þeim öllum.
Tímaritið birtir myndir af Norðurlandakonungunum
þremur Hákoni, Gustav og Friðriki og lætur þess jafnframt
getið, að allir forsætisráðherrar þeirra fylgi jafnaðar-
mannastefnunni að málum, eða telji sig Sósíal Demokrata
og megi hin pólitíska sambúð skoðast sem glæsileg fyrir-
mynd.
Vikið er og að hinni öru þróun með þjóðum þessum á
vettvangi flugmálanna og metflugsins sérstaklega minst, er
fram fór frá Kaupmannahöfn yfir norðurpólinn alla leið til
San Francisco í Kaliforníuríkinu og sömu leið til baka; þetta
gerðist í desember síðastliðnum með viðkomu í Winnipeg,
og tóku þátt í förinni forustumenn hlutaðeigandi þjóða.
Ekki er Islands minst í tímaritsgrein þeirri, sem hér
um ræðir, er vafaláust stafar af því, að íslenzka þjóðin hefir
enga konungsmynd til að flagga með eins og stjórnarfari
hennar góðu heilli er nú háttað.
★ ★ ★
Falleg hugmynd og þakkarverð
Ritstjóra Lögbergs barst í byrjun vikunnar vinsamlegt
bréf frá séra Birni O. Björnssyni presti að Hálsi í Fnjóska-
dal, þar sem þess er farið á leit, að íslendingar vestan hafs
láti honum í té með stuttum greinum upplýsingar um ís-
lenzkar ljósmæður, er starfað hefðu meðal þeirra frá upp-
hafi íslenzka landnámsins vestra, en að þessu er þó engan
veginn auðhlaupið með því að flestar þeirra, er mest komu
við sögu, eru fyrir löngu komnar undir græna torfu; sumra
hefir að vísu verið minst í Lögbergi og Heimskringlu að
þeim látnum, en að tína það saman myndi krefjast bæði
mikils tíma og fyrirhafnar, þótt ljúft væri að slíku að vinna,
gæfist þess nokkur kostur, en á hinn bóginn er góður vilji
jafnan sigursæll.
íslenzka þjóðin á ljósmæðrastéttinni mikið gott upp að
unna bæði á Islandi og þá ekki síður í hinni harðsnúnu
landnámsbaráttu í Vesturvegi; víða hagaði þannig til, að
auk frumköllunar sinnar var ljósmóðirin í raun og veru
eini læknirinn líka, vakin.og sofin við mannúðarstörf sín
hvernig sem viðraði og hvað sem á móti blés; hún var hin
góða dís, sem lagði líknarhendur sínar yfir alt og alla; það
er því vel, að hennar sé minst í vönduðu bókarformi svo
sem séra Björn nú hefir tekið sér fyrir hendur að gera.
Nokkur ávarpsorð frá séra Birni til Vestur-íslendinga
varðandi framgang þessa máls, eru birt á Kvennasíðu Lög-
bergs í yfirstandandi viku og vill blaðið hér með vekja á
þeim athygli því tími til stefnu er að verða naumur, með
því að handritin þurfa að vera komin í hendur ritstjóra
bókarinnar, er nefnast skal Ljósmóðirin, fyrir lok næstkom-
andi júnímánaðar.
Hér er um fallegt samvinnumál milli Islendinga austan
hafs og vestan að ræða, og þess því að vænta, að Vestur-
Islendingar veiti því alla hugsanlega fyrirgreiðslu.
Æskilegt er að handrit þessu viðvíkandi sendist rit-
stjóra Lögbergs eins fljótt og framast má verða og mun
hann þá koma þeim á framæri.
Kunnur leynilögreglumaður í París
handtekinn fyrir eiturlyf jasölu
Eiturlyfjasmygl er mjög arð-
bær atvinnuvegur og einnig sala
þeirra. Með stærri þjóðum er
alltaf töluverð neyzla eiturlyfja
og verða þær því að halda uppi
nokkru lögregluliði á sinn kostn-
að til að varna því, að eiturlyfja-
notkun fari fram úr hófi. Eitt
þeirra landa, sem hefir við
nokkra eiturlyfjanotkun að
stríða, er Frakkland og til
skamms tíma höfðu þeir mjög
góðum lögreglumanni á að skipa,
sem var eins og vígahnöttur yfir
höfðum eiturlyfjasala.
Maður þessi heitir Louis
Métra og gekk hann undir því
nafni hjá eiturlyfjahringnum.
Eiturlyfjasölum var vel við
hann og komst hann að mörgu
innan hringanna í gegnum
kunningsskap sinn við ýmsa
meðlimi þeirra. Varð lögreglu-
starf hans allfrægt á sínum tíma.
„Gætið ykkar fyrir Lóló"
í undirdjúpum Parísarborgar
var oft hvíslað: „Gætið ykkar
fyrir Lóló“, meðan Métra hafði
rannsókn á eiturlyfjasölu á
hendi. Lóló er lýst sem hæg-
gerðum, kurteisum náunga, bún-
um þeirri sérgáfu að geta öðlazt
traust ýmissa með vafasama for-
tíð. Lóló var einnig mjög klókur
við að koma ýmsum kunnum
borgurum úr klípu. Hann hóf
starf sitt hjá lögreglunni árið
1925 og á því langan og sögu-
ríkan starfsferil að baki.
Konunglegur gimsteinn í
höndum atvinnumanns
Lóló voru oft falin ýms vanda-
söm störf. Fjöldi heldra fólks
gistir borgina, og þótt það þurfi
að þjóna hvötum sínum á marg-
víslegan hátt, hæfir það ekki
gestrisinni borg að vera að
hrópa slíkar athafni r út yfir
fjöldann. Ein sagan um skjótar
aðgerðir Lóló er á þann veg, að
honum hafi verið falið að ná
aftur konunglegum gimsteini,
sem erlendur prins, er var í
heimsókn í borginni, hafði gefið
í augnabliks hrifningu. Viðtak-
andinn var kynferðislega öfugur
atvinnumaður. Innan tveggja
stunda hafði Lóló komið gim-
steininum í hendur prinsins, án
þess að nokkur pati fengist af
þessu út í frá. 1 einni heimsókn
sinni til Montmartre náði Lóló
tveimur kunnum eiturlyfjasöl-
um, Mancuso-bræðrunum, sem
talið var að ynnu fyrir kunnan
eiturlyfjasala, Lucky Luciano.
Þessum Luciano var vísað úr
landi í Bandaríkjunum og er nú
búsettur á ítalíu, föðurlandi
sínu. Honum er þó gert mjög
erfitt fyrir um alla starfsemi.
staklega listamönnum, rithöf-
undum og auðugum nautna-
seggjum, sem keyptu vörurnar
af þessum smyglurum. Sagðist
hann hrífast í hvert sinn af að
sjá ópíum reykt. Það væri eins
og að sjá prest leita guðdómsins
við altari, þar sem blár reykur-
inn stigi upp til fundar við gyðju
eilífðarinnar. Þeir, sem reyktu
ópíum, væru yndislegt og gott
fólk.
Úr einu slarfi í annað
Það var árið 1948, sem Lóló
hætti lögreglustörfum og gerðist
sjálfs sín húsbóndi. Stofnsetti
hann einkafyrirtæki og vann
áfram sem leynilögreglumaður.
Þegar svo var komið, drógu þeir
í undirdjúpum borgarinnar and-
’ann léttar. Margir af gömlum
vinum Lóló, sem neytt höfðu
eiturlyfja, héldu áfram sam-
bandi sínu við hann og heim-
sóttu hann í skrifstofuna. Þeir
heimsóttu hann svo reglulega,
að lögreglan fékk grunsemdir
um, að ekki væri allt með felldu.
Einn dag á síðasta hausti
bjuggu lögreglumenn um sig í
herbergi andstætt skrifstofu
Lóló og höfðu kíki meðferðis.
Með hjálp kíkisins sáu þeir tvo
kunna eiturlyfjaneytendur koma
inn í skrifstofu Lóló og taka við
stórum pakka úr höndum hans.
Þetta voru tvær konur og voru
þær eltar heim til þeirra. Þær
voru að reykja ópíum í mestu
makindum, þegar að var komið.
Hins vegar sannaðist ekkert á
Lóló í málinu.
Handtóku meistarann
Þótt ekki tækist í þetta sinn
að sann eiturlyfjasölu á fyrr-
verandi ægiskelfi eiturlyfjasala
Parísar, létti lögreglan ekki eftir
grennslan sinni. Að vísu var það
mjög erfitt, þar sem Lóló var
kunnugt um allar vinnuaðferðir
lögreglunnar. En í síðustu viku
dró til tíðinda í málinu. Þá fékk
lögreglan öll þau sönnunargögn,
serh hún þarfnaðist. Lóló lagði
bifreið sinni fyrir framan hús
nokkurt við fjölfarna götu og
steig út. Hann var ekki fyrr kom
inn út en nokkrir lögreglumenn
umkringdu hann og fannst þá á
honum lítill pakki með ópíum,
sem hann var að flytja aðals-
manni í nærliggjandi húsi. Lóló
var handtekinn á staðnum og
þar með lauk eiturlyfjasölu lög-
reglumeistarans, sem hafði á
langri starfsævi verið óvenju
slyngur við að koma upp um þá,
er seldu eiturlyf.
—TIMINN, 26. febr.
Rómanlísk samúð
Lóló lýsti því yfir á sínum
tíma, jafnhliða því að hann elti
uppi alþjóðasmyglara, að hann
bæri í brjósti rómantíska samúð
með eiturlyfjaneytendum, sér-
Lesið Lögberg
Uppþyotf-amaðurinn varð stórríkur
kvikmyndahúsaeigandi
Charles Skouras. bláfátækur
Grikki hafði 11—12 millj.
króna í árslaun
Nýlega andaðist í Los
Angeles í Kaliforníu ein-
hver tekjuhæsti maður
Bandaríkjanna, CHARLES
SKOURAS kvikmyndahúsa
eigandi fyrrum uppþvotta-
maður.
Skouras varð hálfsjötugur að
aldri, en lézt þá úr hjartaslagi.
Saga hans þykir um margt
merkileg, a. m. k. er hún tákn-
ræn fyrir mann, sem hófst upp
úr mestu fátækt til mikilla
auðæfa.
Árið 1908 fluttist grískur
unglingur, Skouras að nafni, til
Bandaríkjanna, eignalaus inn-
flytjandi. Til að byrja með fékk
hann tæpar 33 krónur á dag, en
pilturinn var hörkuduglegur og
sparsamur, og brátt safnaðist
uægilegt fé til þess að geta
kostað tvo bræðra sinna tveggja,
Georgs og Spyros, til Banda-
ríkjanna. Þeir festu saman kaup
á kvikmyndahúsi í St. Louis, en
þetta var á uppgangsárum kvik-
myndagerðarinnar. Síðan kom
hrunið 1929, en þá misstu þeir
hvern eyri, eins og fleiri.
Ekki gáfust þeir Skouras-
bræður upp, og kaupsýslugáfa
þeirra kom þeim að góðu haldi,
því að brátt ráku þeir 500 kvik-
myndahús víða um Bandaríkin.
Charles Skouras fluttist til
Los Angeles til þess að hafa
yfirumsjón með kvikmyndahús*-
um Fox-félagsins á Kyrrahafs-
strönd Bandaríkjanna, og árið
1947 var svo komið, að hann var
einn tekjuhæsti maður landsins,
með um 6V2 millj. króna. Arið
eftir var hann kominn upp í
11—12 millj. kr. árstekjur. Til
samanburðar má geta þess, sem
leikkonan Betty Grable, sem um
skeið var tekjuhæst allra kvik-
myndaleikara, komst upp í tæp-
lega 4 milljónir króna tekjur.
Tekjur Skouras voru gífurleg-
ar, en hann eyddi líka feikna
upphæðum í ýmis konar góð-
gerðastarfsemi, en einkum lét
hann mikið fé renna til efnalítils
fólks, bæði í Grikklandi og í
Bandaríkjunum. Þá gaf hann
Krabbameinssamtökum Banda-
ríkjanna miklar upphæðir, svo
og Rauða krossinum, og á styrj-
aldarárunum skipulagði hann
sölu stríðskuldabréfa í kvik-
myndahúsum sínum, að upphæð
3,500 millj. króna. — Spyros
bróðir hans er forseti Fox-
félagsins, og Georg United
Artists-félagsins.
—VÍSIR, 15. des.
Manitoba Hospital
Seryice Association
In Manitoba, surgery and ma-
ternity bills paid by the Blue
Cross last year topped all previ-
ous annual payments. This was
stated in the annual financial
report of the Manitoba Hospital
Service Association.
The associate director of the
Association — P. W. Dawson,
states that the present member-
ship of 343,000 in the province
shows an increase of about 5,000
members since November of
last year.
Last year, Blue Cross paid for
52,411 cases — a total cost of
$4,126,000. In 1953, approximate-
ly the same number of cases cost
Blue Cross members $3,347,000.
Dawson stated the difference for
the most part was the result of
increased hospital costs. He
added, that more persons were
entering hospital for more seri-
ous reasons.
The financial report was ap-
proved recently at . a Trustee
meeting of the non-profit Associ-
ation.
Blue Cross members subscrip-
tion dollar was spent this way
during 1954. 83.8% went for
hospital accounts incurred, 8.6%
was used for administration ex-
pense, while 7.6% was set aside
for extraordinary hospital care.
Það er borið fram FEIS-EL
í þessu felast aukin þægindi,
því þessir pappírs-klútar eru
kunnir að mýkt og fara vel
með nefið.
KAUPIÐ
BALBRIGGAN
LÉTTU
NÆRFÖT
Halda yður þægilega köld-
um með verndar-hlífum
fyrir handarkrika og læri.
Penmans léttu bómullar-
nærföt, eyða svitanum —
fara vel, engin bönd þörf,
auðveld í þvotti. 1 hvaða
sniði sem er fyrir menn og
drengi.
FRÆG
SÍÐAN 1868
B-FO-5