Lögberg - 28.04.1955, Blaðsíða 6

6
J ~
GUÐRÚN FRÁ LUNDI:
DALALÍF
^— —r
„Hvað er þetta, mamma, því liggur þú þarna? Þú ert þó von-
andi ekki mölbrotin?“ spurði hann og hringsnerist alveg ráðalaus.
Svo sparkaði hann í moðpokann. „Það hafðist þetta gott af því
að Helga fór að biðja þig að reykja þetta kjöt. Hún hefði víst
alveg eins getað gert það sjálf“.
„Reyndu að koma mér heim á litla sleðanum“, lagði hún til
málanna. „Ég get víst ekki gengið, hversu fegin sem ég vildi“.
Doddi var fljótur eftir sleðanum. Hildur var sezt upp, þegar
hann kom aftur.
„Heldurðu að þú sért mölbrotin, mamma?“ spurði hann
áhyggjufullur.
„Æ, ekki held ég það. Ég get bara ekki hugsað til þess. Guð
varðveiti mig“, stundi hún.
Doddi kom henni inn í rúm.
„Þetta var nú það lakasta, sem fyrir gat komið“, sagði hann.
„Á ég ekki að skreppa yfir að Hjalla og biðja hana Sigþrúði að
finna þig?“
„O-jú, líklega verð ég að reyna að biðja hana að vera hjá mér
í dag að minnsta kosti. Samt vona ég, að ég sé ekki brotin. En ég
finn mikið til“.
Doddi var horfinn, áður en hún hafði lokið því, sem hún var
að segja. Nú var áin lögð og ekki nema nokkurra mínútna gangur
á milli bæjanna, enda voru þau komin aftur eftir ótrúlega
stutta stund.
Sigþrúður athugaði meiðslið og fullvissaði þau um, að ekki
væri um beinbrot að ræða, en hún væri háskalega marin og
fóturinn væri að bólgna.
„Ég fann, að hann bögglaðist undir mér, þegar ég datt“, sagði
Hildur.
Doddi ranglaði um gólfið kvíðafullur og spurði hvað eftir
annað:
„Heldurðu að það verði að sækja lækni, Sigþrúður?
Heldurðu það?“
„Það held ég ekki. Ég hita vatn í bakstra. Verst að hafa ekki
arniku. Hún er afbragð við marinu“, sagði hún.
Doddi varð rólegri, þegar hann heyrði, að það myndi ekki
þurfa að sækja lækni.
„Hefur ekki læknirinn það meðal?“ spurði hann.
„Jú, náttúrlega hefur hann það“.
„Ég get nú líklega skroppið ofan eftir, meðan kindurnar eru
úti. Það eru engar hættur núna, og það getur hreint ekkert orðið
að þeim“, sagði Doddi ákafur.
„Aumingja Doddi minn, alltaf er hann eins hugsunarsamur“,
sagði Hildur.
Doddi dreif sig úr hversdagsfötunum í snatri, klæddi sig í
skárri föt, fór í sokka með bláum fitjum og þvoði vandlega vörpin
á skónum, því að aðrir skór voru glerharðir og nú var ekki tími
til að bleyta þá. Hann batt á sig skauta, svo að hann yrði fljótari.
Áin var ísi lögð alla leið til sjávar.
Doddi fór sjaldan í kaupstaðinn. Helzt hefði hann kosið að
koma þangað aldrei. Hann var feiminn við Ósbúa, einkanlega þá,
sem bjuggu í þessum stóru, fínu húsum. Það voru líka þessi
vandræði að muna þessar þéringar. Hann leysti af sér skautana
og gekk hikandi heim að læknishúsinu. Hvar skyldi nú svo sem
eiga að berja á þessari fagurgrænu höll? Hann gekk allt í kring-
um húsið. Kannske væri betra að hann færi að þessum, hugsaði
hann og nálgaðist eldhúsdyrnar. Lína var inni í eldhúsinu og sá,
hvað Doddi var vandræðalegur. "Hún opnaði gluggann og bauð
góðan daginn. Doddi varð alveg hissa.
„Góðan daginn! Ert þú hérna, Lína? Ég hélt, að þú væri úti á
Strönd“, sagði hann.
„Ég hef verið hérna síðan í vor á krossmessunni“, svaraði
hún og hló að vandræða- og undrunarsvipnum á honum.
Hann starði á hana dálitla stund. Svo spurði hann eftir
lækninum.
„Hann er ekki heima“.
„Ekki heima! Nú lízt mér á það“, sagði Doddi og sló á lærið.
„Er nokkuð að hjá þér, Doddi minn?“ spurði hún og hætti
að hlæja.
„Ég hefði nú haldið það. Hún mamma bara datt nú svona
þetta litla. Ég mátti bera hana inn. Hún gat ekki tyllt í fótinn.
Ég hélt, að hún hefði stórslasað sig og brotið, en Sigþrúður heldur,
að svo sé ekki. En ég átti að fá eitthvað hjá lækninum, en ham-
ingjan hjálpi mér, ég er alveg búinn að gleyma, hvað það hét,
þetta meðal“, sagði Doddi og hristi höfuðið yfir sínum margföldu
vandræðum.
„Svo að þú hefur ekki ætlað að fá lækninn fram eftir?“
spurði Lína.
„Nei, blessuð vertu. Það væri nú held ég ekki fyrir hann að
koma inn í kofana á Jarðbrú. Reyndar kom hann nú fram eftir,
þegar veikindin voru hjá okkur. Ég get nú svo sem ekki dáðst að
honum, þau dóu bæði, pabbi sálugi og hún“, rausaði hann.
Lína beit sig í varirnar, svo að hún færi ekki að hlæja. Doddi
var nú einu sinni syona vandræðalega hlægilegur, að það var
arfitt að stilla sig í návist hans.
„Heldurðu að það hafi kannske verið arnika, sem þú áttir að
fá hjá lækninum?“ spurði hún. Henni fannst það líklegast, fyrst
hann var ekki með neina sjúkdómslýsingu.
„Alveg rétt hjá þér, það hét því nafni“, sagði Doddi og andlit
hans ljómaði af ánægju. „Blessuð vertu fyrir að muna það fyrir
mig“, bætti hann við.
„Þá getur frúin tekið það til. Komdu inn í eldhúsið og settu
þig niður á meðan“.
Doddi gekk hikandi inn á hvítskúrað gólfið og tyllti sér á
stólinn, sem Lína bauð honum að sitja á. Lína fór inn til að tala
við læknisfrúna fyrir Dodda. Hann horfði athugull kringum sig.
Skárri voru það nú fínheitin. Það var allt hreint og glansandi.
Það átti víst vel við hana að vera innan um þetta, þessa fínu
stúlku. Hann sárlangaði í kaffið, sem rauk upp af í kaffikönnunni
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 28. APRÍL 1955
á glansandi vélinni. En það var víst aldrei gefið kaffi í þessum
fínu húsum. Lína kom fram aftur.
Frúin ætlar að taka þetta til handa þér, svo að þú farir ekki
erindisleysu. Er mamma þín ein í bænum, meðan þú fórst hingað
ofan eftir?“
„Nei — Sigþrúður á Hjalla er hjá henni. Það er nú kona . . . .“
„Sem um er talandi", botnaði Lína. Þetta var svo leiðinlegt
að hafa það svona, þó að Doddi gæti ekki látið það líta betur út.
„Já, já“, sagði Doddi feginn og tók upp vasaklút og þurrkaði
sveitt andlitið. „Það var -einmitt það, sem ég ætlaði að segja“.
„Þú ert sveittur", sagði Lína. „Hljópstu alla leiðina?“
„Nei, ég var á skautum. Ég verð að flýta mér, ef þetta gæti
bætt líðan aumingja mömmu“.
Frúin kom fram rétt í þessu. Doddi spratt upp og heilsaði
henni virðulega. Hún setti glas á borðið.
„Þarna er nú arnikan“, sagði hún og athugaði gestinn frá
hvirfli til ilja.
Doddi spurði, hvað hann ætti að borga. Hún nefndi upp-
hæðina, sem ekki var há, og hann fékk henni borgunina án þess
að lenda í neinum vandræðum með að telja það saman, sem Lína
hafði þó kviðið fyrir að kannske yrði.
„Látið þér manninn fá kaffi, Lína. Hann hefur gengið hratt.
Náttúrlega góður sonur“, sagði frúin um leið og hún fór inn um
sömu dyrnar og Lína hafði farið inn um áður. Doddi horfði á eftir
henni, þangað til hurðin lokaðist.
„Hún er víst ljúf og lítillát“, sagði hann og leit til Línu.
„Já, hún er góð kona“, sagði hún.
Lína setti brauðfat og sykurkar á borðið. Doddi horfði á það
með ánægjubrosi. Svo kom kaffið. Doddi hrærði lengi í bollanum.
„Ég var að hugsa um, hvort skautunum mínum væri óhætt“,
sagði hann. „Það gætu einhverjir strákar tekið þá“.
„Þú mátt vera rólegur, ég sé þá hérna út um gluggann".
„Ó-já, það er rétt, þarna liggja þeir, greyin“, sagði Doddi og
fór að drekka úr bollanum. Svo fór hann allt í einu að ræða sín
vandamál við Línu, enda voru þau kunnug frá því þau voru
krakkar út á Ströndinni.
„Það verður bágt, ef mamma auminginn kemst ekki á fætur
aftur. Hvernig skyldi ég svo sem geta heyjað handa skepnunum,
þó að þær séu ekki margar. Það munar um hana, þegar hún kemur
með hrífuna, þó að hún sé farin að eldast“.
„Það kemur ekki til þess“, sagði Lína hughreystandi. „Annars
tekurðu þér bara kaupakonu eða vinnukonu“, bætti hún við
brosandi. Hana langaði alltaf til að hlæja að Dodda.
„Já, hver skyldi nú svo sem vilja fara til okkar, fátæklinganna,
í þessa þó kofa“, sagði hann og hristi höfuðið.
„Það er líklega bezt, að ég fari til þín, Doddi minn“, sagði
hún hlæjandi. „Ég á nokkrar kindur á Nautaflötum, sem mér
leiðist að eyðileggja, og svo langar mig alltaf fram í dalinn“.
Hann brosti. Auðvitað vissi hann, að þetta var gaman.
„Ég er hræddur um, að þér brygði við húsakynnin — úr
þessum líka fínheitum“, var það eina, sem hann sagði.
Lína hellti aftur í bollann, en svo þurfti hún eitthvað frá, en
kom svo aftur, þegar hann var að enda við kaffið.
„Þetta var nú meiri blessuð hressingin“, sagði hann og rétti
henni höndina í kveðjuskyni. „Vertu blessuð, og þakka þér fyrir
kurteisina“, sagði hann, setti upp húfuna og tók glasið af borðinu.
„Þá gleymdi ég alveg að spyrja hana, hvað ætti að telja marga
dropa í einu. Kannske það standi á miðanum?“
„Nei, þetta er bara áburður, en ekki inntaka“, sagði Lína.
„Sigþrúður veit, hvernig á að nota það“.
Þá hljóp Doddi út, greip skautana sína og var samstundis
horfinn. Lína hló dátt. „Aumingja Doddi, alltaf finnst manni hann
svo hlægilegur. Þó er þetta ósköp saklaus og góður piltur — það
vissu allir“, sagði hún við sjálfa sig.
Kindurnar stóðu við fjárhúsdyrnar, þegar Doddi kom heim.
Hann opnaði fyrir þeim, svo að þær gætu komizt til rólegheita.
Síðan flýtti hann sér heim til bæjar.
Sigþrúður var búin að mjólka kúna og ljúka við fjósverkin.
Beið hún nú þess, að Doddi kæmi heim til að hjálpa henni að bera
Hildi milli rúmanna, svo að hún gæti búið um hana.
„Jæja, þá er ég nú kominn og búinn að láta féð inn. Ég var
svo hygginn að gefa á garðann í morgun. Svo bara skrepp ég út
og gef klárunum tuggu, þegar ég er búinn að borða“, rausaði
hann lafmóður, um leið og hann kom inn á gólfið. „Og svo er
meðalið hérna. Það á ekki að taka það inn, heldur bera á þar, sem
hún meiddi sig“.
„Já, auðvitað“, samsinntu þær báðar.
„Ég var nú farin að óttast, að þú gleymdir nafninu á því,
fyrst Sigþrúður skrifaði það ekki“, sagði Hildur.
„Rétt hugsaðir þú“, sagði Doddi. „Ég var búinn að stein-
gleyma því, þegar ég kom ofan eftir. En það var þá kannske
stúlka þar, sem gat sagt mér, hvað við átti. Og svo bara gaf hún
mér kaffi á eftir. Það er víst góð manneskja".
„Já, hún Lína, sem var á Nautaflötum“, sagði Sigþrúður.
„Já, það er hún. Ég varð hissa að sjá hana þar. Hún hefur
ekki ófríkkað, síðan hún fór þaðan, enda vantar ekki fínheitið
og stássið“, sagði hann.
„Ég kannast nú held ég við hana“, sagði Hildur, „hana Línu
litlu frá Háakoti“.
„Hún er víst áreiðanlega góð“, sagði Doddi brosleitur.
Sigþrúður kvaddi, þegar hún var búin að búa um og hag-
ræða Hildi sem bezt hún gat, en hún sagðist koma morguninn
eftir til að mjólka kúna. Doddi fór út að gefa hestunum. Þegar
hann kom inn aftur, settist hann á rúmstokkinn hjá móður sinni.
Henni sýndist hann einkennilega brostleitur.
„Það er gott, að þér líður betur“, byrjaði hann samtalið. „En
á ég að segja þér nokkuð, sem hún sagði, hún Lína. Hún sagði,
að það væri bezt að hún færi til mín sem vinnukona í vor. Hún
sagðist eiga kindur, sem sig langaði til að eyðileggja ekki. Hvernig
lízt þér á það?“
„Ja, hverslags þó“, sagði Hildur. „Hún hefur bara sagt það í
gamni og gríni. Hún gæti nú sjálfsagt ekki gert sér það að góðu
að vera í kofunum hérna, eftir að hafa verið í læknishúsinu og
Nautaflatabænum“.
Þá hætti Doddi að brosa.
„Heldurðu það, mamma? Heldurðu að hún hafi bara verið
að segja það í gamni? Því á ég bágt með að trúa. Öllu gamni fylgir
þó einhver alvara“, sagði hann, og datt þarna allt í einu ofan á
íslenzkan málshátt móður sinni til mikillar undrunar.
„Ójá, það segir það nú máltækið. En ég er nú ekki trúuð á,
að hún hafi meint eitthvað með því. Hún er bara kát og hefur
verið að spauga við þig. Henni bjóðast sjálfsagt nógar vistir,
sem eru heldur álitlegri en að fara til okkar“, sagði Hildur.
Það var svo ekki talað meira um það. En Doddi fór að hugsa
allt öðruvísi en hann var vanur. Hann var sífellt að hugsa um
lítinn, rauðan munn og broshýr augu, beran, fallegan háls með
svörtu bandi utan um, sem gulldjásn hékk neðan í, tággrannan
líkam% klæddan í ljósleitan kjól. Og stundum heyrðist honum
hann heyra dillandi hlátur einhvers staðar nærri sér. Hann fór
að þrá að hafa þetta allt nálægt sér, svo að hann gæti séð hana á
hverjum degi, svo að hann gæti horft á hana svona raunverulega*
ekki bara svona í huganum. Hann fór að þrá það jafn innilega
eins og að búa skuldlaust og fylla út sparijakkann af Páli bróður
sínum. Þær óskir hans höfðu rætzt — því skyldi þá ekki eins geta
farið með þessa?
„Þú hefðir það rólegra, mamma, ef hún kæmi hingað“, sagði
hann eitt kvöldið, þegar þau höfðu setið lengi þegjandi. Reyndar
var það ekki nema hann, sem sat, því að Hildur var enn í rúminu.
„Ertu alltaf að hugsa um þetta, góði minn?“ sagði hún hlý-
lega. „En hún þyrfti að fá svo hátt kaup, en við erum ekki fær
um að borga mikið“.
„Já, en hún sagðist eiga kindur. Þá þyrfti ekki að borga henni
út“, sagði hann raunalega.
„Það kemur ekki til þess, góði minn. Hún hefur bara verið
að segja þetta að gamni sínu. Hún er víst glaðlynd eins og
mamma hennar var“, sagði Hildur.
Doddi varð enn raunalegri á svipinn.
Sigþrúður kom yfir um á hverju máli til þess að mjólka kúna
og búa um Hildi. Hitt reyndi Doddi að gera. Fóturinn á Hildi var
bólginn og stirður.
Morguninn eftir, þegar Sigþrúður sat hjá Hildi og þær voru
að drekka kaffi, sem Doddi hafði hitað og hún hældi honum fyrir,
hvað það væri gott, sagði Sigþrúður svo til þess að segja ein-
hverjar fréttir:
„Ég heyrði í gær, að hún kvað ætla til Vesturheims í vor,
hún Lína, sem hefur verið á Nautaflötum undanfarin ár“.
„Það hefur orðið lítið úr þessari trúlofun, sem Helga á Hóli
var að segja eftir Ketilríði. Það var Þórður og hún“, sagði Hildur.
„Hún var sí og æ að staglast á því“, sagði Sigþrúður. „Það
hafa víst fáir séð það nema hún. Þetta var nú líka meira ruglið í
henni, vesalingnum, meðan hún lifði. Ég var alveg hætt að hafa
orð á því við nokkra manneskju, sem hún sagði mér“.
„Það er hyggilegast að gera það ekki, þegar þessar mála-
skjóður eru að segja manni heilaspuna sinn“, sagði Hildur.
Doddi, sem hafði verið að drekka kaffið ánægjulegur á svip
yfir hólinu, sem hann hafði fengið fyrir kaffilögunina, spratt nú
allt í einu á fætur og stóð eins og upphrópunarmerki fyrir framan
Sigþrúði og spurði áfergjulega: „Hver hefur sagt þér það?“
„Þóra í Hvammi sagði mér það í gær“.
„En ertu nú viss um, að það sé áreiðanlegt?“ spurði Doddi, og
nú kom sami raunalegi svipurinn á hann eins og kvöldið áður.
„Það drífa sig margar þangað vestur“, sagði Sigþrúður og
brosti góðlátlega að framkomu Dodda. „En leiðinlegt er að fylgja
börnunum áleiðis þangað. Mér finnst það lítið betra en að sjá á
eftir þeim ofan í gröfina“.
Hildur deplaði augunum framan í Dodda. Hann skildi, að hann
hafði hagað sér kjánalega, og settist afur í sæti sitt daufur í
bragði. Hildur sá, hvað honum var brugðið, og þóttist skilja, að
hann væri enn að hugsa um Lilju. — Einkennilegt var, að drengn-
um skyldi detta þessi heimska í hug, sem aldrei gat orðið að
veruleika, hugsaði hún og varð döpur líka.
ÉG DRÍF MIG ...
„Ég dríf mig ofan eftir einhvern seinni part dags, þegar þú
ert orðin svo.frísk, að þú getur farið yfir að Hjalla og setið þar á
meðan ég er í burtu“, sagði Doddi, þegar Sigþrúður var farin.
„Geturðu ekki hrundið þessu úr huga þér, góði minn?“ sagði
móðir hans. „Ég er búin að segja þér, að þetta hefur bara verið
glens og gaman“.
„Það er ég ekki viss um“, sagði Doddi.
Daginn eftir klæddi Hildur sig, en hún gekk hölt. Samt aftók
hún, að Sigþrúður væri að ómaka sig oftar yfir um til þess að
mjólka. Hún hlyti að geta staulast fram í fjósið. En Doddi var
óþalinmóður yfir því, að geta ekki talað við Línu. En hann gat
ekki hugsað sér að skilja móður sína eina eftir í bænum.
„Þú hlýtur að geta setið í sleða yfir að Hjalla“, sagði Doddi
næsta dag á eftir. „Ég verð að vita vissu mína um Línu. Ég á bágt
með að sætta mig við það, að hún fari til Vesturheims, svona
falleg stúlka“.
„Þær hafa nú víst ekkert á móti því, þó að þær séu laglegar.
Þar eru nóg fínheitin, og þær giftast ríkum embættismönnum og
lifa í allsnægtum“, sagði Hildur. „En þú getur farið, þegar þú
vilt mín vegna. Ég get líklega setið ein þann tíma. Hvað skyldi
svo sem geta orðið að mér á meðan þú hleypur ofan eftir. Ekki
varstu svo lengi um daginn“.
Doddi ætlaði að hætta á það. Ólíklegt væri, að hún færi sér
aftur að skaða. Hann lagði í bleyti brydda skó, svo að hann þyrfti
ekki að fara á hversdagsskónum eins og sbinast. Hann lét féð og
klárana inn úr miðjum degi. Hann klæddi sig í sparijakkann af
Páli bróður sínum og fór í bláu leistana til fótanna. Nú varð að
tjalda því, sem til var. Svo steig hann á skíði sín, því að nú var
ekki lengur skautafæri, og geystist úr hlaði.
Lína sat upp á eldhúsborðinu og heklaði, þegar Doddi kom
kafrjóður inn á gólfið. Hann hafði alveg gleymt því, að það var
vanalegt að banka á hurðina. Hann greip svo hastarlega í hendina
á henni, að hún missti heklunálina á gólfið.
„Sæl og blessuð! Þakka þér fyrir síðast“, sagði hann.
„Komdu sæll, Doddi minn“, sagði hún og byrjaði strax að
' hlæja, en reyndi þó að stilla sig. „Er mamma þín ennþá í rúminu?“
spurði hún.
„Ó-nei, hún er farin að klæða sig, en hún er ennþá hölt. Ég
vona, að það skáni með tímanum“, sagði hann glaðlega.
„Ætlaðir þú þó ekki að finna læknirinn?“ spurði Lína.
„Nei, ég kom bara til að finna þig upp á þetta, sem þú varst
að tala um við mig um daginn, nefnilega þetta, að fara til okkar
eftirleiðis. Var það bara glens eða spaug? Það er það, sem
mamma óttast“.
Hann stóð með húfuna og vettlingana í hendinni fast við
hnén á Línu. Hún gat ekki komizt ofan á gólfið til að ná heklu-
nálinni. Þetta var allt svo hlægilegt, að hún skríkti af hlátri, og
benti honum síðan á stól.
„Fáðu þér sæti, Doddi minn“, sagði hún og hoppaði ofan á
gólfið, tók upp nálina og settist á annan stól og byrjaði að hekla.
Doddi settist, lagði húfuna og vettlingana á gólfið. Það var víst
nógu hreint til þess.