Lögberg - 16.06.1955, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 16. JÚNI 1955
Hannes Kristjánsson
1884 — 1953
MINNINGARORÐ:
I>ess var getið á sínum tíma
í blöðum, að Hannes Krist-
jánsson hefði andast mjög
skyndilega á heimili sínu í
Seattle, Wash., 29. desember
1953. Að vísu hafði hann þá
verið mjög heilsuveill síðustu
2—3 árin, og æði lengi rúm-
fastur eftir hjartaslag, sem þá
bar einnig skjótlega að. En
hann hafði þó náð aftur nokk-
urri heilsubót, gat verið á
ferli og starfað æði mikið
inni við. Og hann fór þá líka
áður en yfir lauk í ferðalag
með konu sinni í heimsókn
til dætra þeirra, Ethel konu
Haraldar S. Sigmar á Gimli,
Man., og Emily konu Kristins
Guðmundssonar á Mountain
í Norður-Dakota; auk þess
heimsótti hann systkini sín og
aðra nána ættingja á fornum
stöðvum þeirra hjóna í Win-
nipeg og Norður-Dakota.
Heim komu þau hjón úr
þeirri ferð haustið 1952, end-
urhrest og glöð, og hann sýni-
lega við mikið betri heilsu.
Munu ástvinir hans nú fagna
yfir þeim gleðistundum og
þeim gleðjandi minningum,
sem hann fékk að njóta ásamt
konu sinni, áður en kall dauð-
ans bar að.
Hannes hafði marga góða
kosti til brunns að bera. Einn
þeirra var sá, hve frábærlega
barngóður hann var, enda
elskuðu barnabörnin hann
mjög mikið. Þegar einum af
litlu sonarsonunum var sagt,
að afi hans væri fluttur til
himinsins, leit hanri til lofts
og sá stjörnurnar blika. Vildi
hann þá fá að vita, hvort afi
kynni ekki einmitt þá að vera
að horfa á þau gegnum stjörn-
urnar; og er honum var tjáð,
að það væri mögulegt, lét
hann opna gluggann, lyfti
hendinni og bauð afa sínum
góða nólt.
Hannes fæddist á heimili
foreldra sinna um tvær mílur
suðaustur af Mountain, N.D.,
25. júlí 1884. Foreldrar hans
voru Kristján G. Kristjáns-
son, fæddur á Vefstöðum í
Skagafirði, og Svanfríður
Jónsdóttir, ættuð af Langa-
nesi í N. Þingeyjarsýslu. (Eru
þau látin fyrir tiltölulega
skömmum tíma; 'hann þá
kominn nokkuð yfir hundrað
ára aldur, en hún 97 ára).
Hannes var í heimahúsum
þar til hann hafði lokið námi
í barnaskóla. Á þeim árum
nam hann einnig organleik
hjá hr. S. K. Hall organista og
tónskáldi. Hann var mjög
hneigður fyrir hljóðfæraslátt
og söng.
Síðar stundaði hann nám á
búnaðarskólanum í Fargo,
N.D., tvö ár. Til Wynyard-
bygðarinnar í Saskatchewan í
Canada fluttist hann 1904 um
það leyti, sem fólk var að
flytja þangað og varð því
einn af frumherjunum í því
bygðarlagi. Hann festi sér
Hannes Kristjánsson
þá þegar heimilisréttarland
skammt frá þar sem bærinn
Wynyard síðar reis. En auk
þess að stunda búsýsluna svo
sem þörf krafði, tók hann að
sér að sjá um útsölu á akur-
yrkjuvélum fyrir félag þar.
Féllu honum svo, með tíð og
tíma, fleiri trúnaðarstörf í
skaut, svo sem forusta við
lúðrasveit, skólaráðsfulltrúi,
safnaðarfulltrúi og fleira. Var
hann þar og þá vinsæll og vel
metinn eins og líka áður og
síðar.
Hinn 23. dag júnímánaðar
árið 1915 kvæntist Hannes
eftirlifandi konu sinni, Krist-
ínu I. Vopni, frá Winnipeg,
Man., hinni mestu myndar-
og ágætis konu, sem lifir
mann sinn, þó hún hafi þolað
mikið heilsuleysi og miklar
þrautir um margra ára skeið,
en þó með fádæma stillingu.
Er hún dóttir Ólafs Vopni og
konu hans Stefaníu Árna-
dóttur, sem bæði eru fyrir
löngu látin.
Stóðu þessi ungu hjón,
Hannes og Kristín, framar-
lega í röð frumherjanna í
hinu nýja landnámi í grend
við Wynyard, um margra ára
skeið, unz þau fluttust þaðan
árið 1930. Fóru þau þá til
Winnipegborgar í Manitoba,
og ári síðar til Mountain N.
Dakota, og bjuggu þar til árs-
ins 1944, en fluttu þá til
Seattle, Washington. Eignuð-
ust þau þar fljótlega gott og
snoturt heimili á fallegum
stað og bjuggu þar ávalt
síðan; býr ekkja Hannesar þar
enn og yngsti sonur þeirra.
Kristín og Hannes eignuð-
ust átta börn, lifa þau öll
föður sinn, nema Svanfríður
Stefanía, sem dó í æsku árið
1929. Þau sem á lífi eru, eru
öll gift, nema yngsti sonurinn;
eru þau í aldursröð, sem hér
segir:
1. Kristbjörg Ethel, gift
séra Haraldi S. Sigmar, Gimli,
Man.
2. Kristján Brynjólfur, gift-
ur Evelyn (Thordarson),
Seattle, Wash.
3. Elvin Ólafur, giftur
Margaret S. (Sigmar), San
Lorenzo, Calif.
4. Hannes Arthur, giftur M.
Beverley (Hanson),. Seattle,
Wash.
5. Sigurrós Emily, gift
Kristinn F. Guðmundsson,
Mountain, N.D.
6. Sigurjón Valdimar, giftur
Nancy A. Bacon, Seattle,
Wash.
7. Ivan Ágúst, ókvæntur,
Seattle, Wash.
Systkini Hannesar á lífi
eru: —
Rósa, Kristbjörg, Soffía
Thomasson, Jón, Sigurbjörn
Valdimar og Kristján Jóhann.
Útför Hannesar sál. var
gjörð frá „Calvary Lutheran
Church“ í Seattle, Wash., 4.
janúar 1954. Stýrði henni
séra S. O. Thorláksson, sem
þá þjónaði þeim söfnuði í
fjarveru sóknarprestsins, séra
E. H. Sigmar, sem var fjar-
verandi við nám á íslandi í
leyfi safnaðar síns. Við út-
förina talaði einnig séra
Haraldur Sigmar frá Blaine,
Wash. — Við útförina söng
Dr. Edward Pálmason ein-
söngva, og auk þess söng
safnaðarkórinn.
Var það ákveðinn vilji
fjölskyldunnar að útförin yrði
gjörð frá kirkjunni fremur en
frá útfararstofu, þar sem
Hannes hafði elskað kirkju
sína svo einlæglega og sótt
hana stöðugt meðan kraftar
leyfðu. Mintust margir þess
Hrafnistumaður
Ungur, norskur hugvils-
maður, sem er að leysa
vanda alomskips
Frá því fyrsta, er almenn-
ingur tók fyrir alvöru að
fylgjast með kjarnorkurann-
sóknum, hefur kjarnorku-
skipið verið ofarlega á baugi.
Skip, sem farið gæti margar
hringferðir umhverfis jörð-
ina, fyrir orku, sem fengist úr
hnefastóru kjarnorkuhylki.
Þessi draumur hefur þó enn
ekki rætzt, að minnsta kosti
ekki hvað ofansjávarskipin
snertir. Það tók vísindamenn
í Bandaríkjunum full sex
ár að byggja kafbátinn
„Nautilus“. Kostnaðurinn við
byggingu milliferðaskips, sem
knúið væri kjarnorku, mun
vera áætlaður 45 milljónir
dollara, en olíuknúið skip
mundi kosta átta milljónir
dollara. Hins vegar yrði kjarn
orkuskip mun ódýrara í
rekstri, rúmmeira og hrað-
skreiðara.
Skip, er sigldi um heim allan
Þess verður þó vart langt
að bíða úr þessu, að draum-
urinn um kjarnorkuskipið
verði að veruleika. Fyrir
skömmu lýsti Eisenhower yfir
því í ræðu á blaðamanna-
fundi, að bandaríska þingið
mundi á næstunni veita ríf-
legan styrk til byggingar
kjarnorkuskips og væri svo til
ætlazt, að það sigldi um heim
allan og sýndi, hve notkun
kjarnorkunnar í friðsamleg-
þá með hrifningu í huga, að
Hannes hafði stundum sungið
í kórnum ásamt eldri dóttur
sinni og öllum fimm sonum
sínum.
Þannig er þá í fáum drátt-
um æfisaga þessa ljúflynda
og velmetna manns, sem var
harmdauði ástvinum, vinum
og samferðafólki. Hann var
prúður maður í framkomu,
fríður sýnum, stiltur og vin-
sæll. Vel gefinn var hann og
hafði einnig notið mentunar.
Hann var bókhneigður og
fróður um margt. Góður
eiginmaður, faðir og afi var
hann líka.
Eins og vænta má, er hans
sárt saknað af ástvinahópnum
fjölmenna. Og það voru
margir fleiri, sem söknuðu
hans sárt, bæði ættingjar og
vinir.
Þau kveðja hann öll með
sárum söknuði og mikilli
ástúð. En þau kveðja hann
líka í þeirri trú, sem beygir
sig fyrir vilja Drottins, vit-
andi að „fæst sízt með fögru
gjaldi, frestur um augnablik“.
Þau kveðja hann í trúnni á
Guðs náð, og friðinn og sig-
urinn í honum. Þau geta
glaðst með honum í þeirri
sælu von, að hann hefir þegar
náð þeirri höfn „þar sem alt
er eilíf náð“.
Haraldur Sigmar
Blaine, Wash.
kjarnorkualdar
um tilgangi væri langt á veg
komin. Ekki verður enn með
vissu sagt, hve langan tíma
það tekur að byggja slíkt skip,
en gera má ráð fyrir, að það
taki að minnsta kosti tvö ár.
Ungur sljarneðlisfræðingur
Norðmenn hafa löngum
verið forustuþjóð á sviði
skipabygginga og siglinga.
Svo virðist, sem þeir muni
einnig eiga snaran þátt að
lausn vandamálsins í sam-
bandi við byggingu kjarn-
orkuskips. Gunnar Randers
heitir ungur Norðmaður,
stjarneðlisfræðingur að ment.
Eftir að hann hafði lokið
námi við háskólann í Osló,
árið 1939, hlaut hann styrk til
framhaldsnáms í Bandaríkj-
unum, við stjörnurannsóknar-
stöðina á Mount Wilson. Þeg-
ar nazistarnir hernámu Noreg,
naut hann ekki námsstyrks-
ins lengur, en var skömmu
síðar ráðinn sem starfsmaður
við stjarneðlisrannsóknir við
háskólann í Chicago.
Snemma efnilegur
vísindamaður
Árið 1942 hélt Gunnar
Randers til Lundúna sem
sjálfboðaliði í norska hernum.
Ekki var hann þó sendur til
hernaðaraðgerða, heldur fékk
John Cockroft, hinn heims-
kunni brezki eðlisfræðingur,
sem hlaut Nobelsverðlaun í
þeirri vísindagrein á sínum
tíma, hann að láni til rann-
sóknarstarfsemi. Þegar Sir
John Cockroft var síðan skip-
aður yfirmaður brezkra kjarn
orkurannsókna, komst Gunn-
ar í kynni við þau vísindi, og
gat sér þar brátt svo mikinn
orðstír, að hann var skipaður
í leyninefnd brezkra og banda
rískra vísindamanna, sem fal-
ið var að rannsaka kjarnorku-
framkvæmdir Þjóðverja.
Lél byggja ódýran
kjarnakljúf
Að styrjöldinni lokinni
bauðst Gunnari staða sem
stjarneðlisfræðingur við há-
skólann í Osló. En kjarnorku-
vísindin höfðu þá þegar tekið
hug hans allan, svo að hann
lét efnasamsetningu stjarn-
anna eiga sig. Fyrir kynni af
stjarneðlisfræðingi einum
hollenzkum komast hann að
því, að Hollendingar höfðu
náð talsverðum úraníum-
birgðum frá Þjóðverjum.
Hann hóf nú samningaum-
leitanir við norsk stjórnar-
völd um hagnýtingu þessara
birgða í samvinnu við Hol-
lendinga, og þegar fjármagn
var fengið, hóf hann bygg-
ingu kjarnakljúfs, einfaldari
og um leið mun ódýrari en
áður hafði þekkzt. Var hann
reístur í Noregi og um leið
sett þar á stofn kjarnorku-
rannsóknarstöð 1 samvinnu
við Hollendinga, og er álitið
að Gunnar Randers hafi náð
athyglisverðum árangri á því
sviði.
Og nú er Gunnar Randers
með annan fótinn í New York
og hefur lítinn tíma til að
sinna tómstundahugðarefnum
sínum — slaghörpuleik og
skíðaferðum. I hverju upp-
finningar hans eru fólgnar,
vita menn almennt ekki með
vissu. Hins vegar er talið, að
þær muni valda allt að því
byltingu á hagnýtingu kjarn-
orkunnar í friðsamlegum til-
gangi, — að minnsta kosti
hvað gerð og byggingu kjarn-
orkuskipa snertir. Hann er
því eins konar arftaki forfeðr-
anna, — norrænu víkinganna
og langskipasmiðanna, —
Hrafnistumaður kjarnorku-
aldarinnar.
—Alþbl., 14. maí
COPíNHAGEN
Heimsins bezta
munntóbak
Kaupið Lögberg