Lögberg - 16.06.1955, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 16. JÚNÍ 1955
Mannraunir og þreklund
Veðurfar hér um slóðir, einkum í bygðarlögunum milli
Winnipegvatns og Manitobavatns, hefir í vor, og það, sem af
er þessu sumri, reynst bændum óþægur ljár í þúfu og þjakað
mjög kosti þeirra; svo hefir víða kveðið ramt að vegna há-
flæðis í vötnum og þrálátra rigninga, að bændur hafa orðið
að flýja óðöl sín og leita sér atvinnu hvar helzt sem kaupin
gerðust á eyrinni. Vogarbygðin hefir ekki farið varhluta af
þessu mislyndi náttúruaflanna, því nú er Fagranes þar í
eyði og fleiri blómlegar bújarðir, er lúnar landnemahendur
höfðu ræktað og gert sér undirgefnar; bygðirnar umhverfis
Lundar hafa hliðstæða sögu að segja og hið sama á við um
Reykjavíkurbygðina svo sem ráða má af hinu ágæta frétta-
bréfi þaðan eftir J. Ragnar Johnson að Wapah, „Flóðfréttir
frá Manitobavatni“, er birt var hér í blaðinu þann 2. yfir-
standandi mánaðar; innihald þess grípur að mestu yfir það
viðhorf, sem skapast hefir annars staðar við Manitobavatn;
miklar líkur eru á, að bændur í áminstum bygðarlögum
verði að farga allmiklu af bústofni sínum vegna fóðurskorts
á komandi hausti og er það ekki torskilið mál hvílíkt stórtjón
slíkt óhjákvæmilega hafi í för með sér. En til hvers er að
deila við dómarann? Þótt mennirnir hafi á margvíslegan
hátt tekið náttúruöflin í þjónustu sína öllu mannkyni til
ómetanlegrar blessunar, ráða þeir þó ekki yfir „höfuð-
skepnunum“, eða þeim lögmálum, sem aldrei verða rofin;
þeir ráða ekki yfir rigningunni, þó þeir með vaxandi, tækni-
legri þekkingu, geti látið fljót og ár breyta um farvegu og
stemt stigu með flóðgörðum og stíflum fyrir yfirgangi af
þeirra völdum, sé fylztu forsjár gætt og ekki horft í kostnað.
Sé fyrirhyggjuleysi stjórnarvaldanna að einhverju leyti
um að kenna hvernig komið er vegna þess að nauðsynlegar
varúðarráðstafanir hafi eigi verið teknar í tæka tíð, verður
ábyrgðin, sem á herðum þeirra hvílir þung og gleymist
heldur ekki fyrst um sinn:
Að því, er Lögberg hefir frétt, horfist einnig þunglega á
víða í Nýja-Islandi af völdum áflæðis um akra og engi, þótt
nokkuð kunni að breytast til batnaðar haldist sú veðurblíða
lengi við, sem ríkt hefir í Manitobafylki nokkra undanfarna
daga.
Þrekraunir íslenzkra landnema ristu dýpra, en orð fái
alment lýst, og enginn efast um það, að niðjum þeirri kippi í
kynið og stælist við hverja þá mannraun, sem að höndum
kann að bera; slíkt er órjúfanlegt eðli hins norræna kyns.
Það er dapurlegt til þess að hugsa, að fólk, sem búið
hafði vel um sig, verði að yfirgefa glæsileg heimili og draga
inn seglin varðaiidi bústofn sinn, þótt allir réttskygnir menn
voni, að mannlegt hyggjuvit og forsjá æðri máttarvalda
skerist þannig í leikinn, að skjótlega ráðist fram úr vandan-
um landi og lýð til blessunar.
☆ ☆ ☆
Birtir ritgerð eftir Dr. Beck
1 fyrri viku birtist í blaðinu Grand Forks Herald ritgerð
eftir Dr. Richard Beck í tilefni af því að hinn 7. þ. m., var
liðin hálf öld frá þeim tíma, er Norðmenn öðluðust fullkomið
stjórnarfarslegt sjálfstæði með aðskilnaðinum við Svía árið
1905. Er ritgerð þessi um alt hin fræðimannlegasta, þótt stikl-
að sé vitaskuld á steinum og aðeins megindrættirnir dregnir
fram í dagsljósið; sjálfur söguþráðurinn er rakinn af mikilli
nákvæmni og má af honum ráða órjúfanlegt samhengi í
sjálfstæðisbaráttu norsku þjóðarinnar unz yfir lauk.
Dr. Beck hefir með ritgerð þessari, eins og hans var
von og vísa , unnið hið þarfasta verk á vettvangi upplýsinga
starfsemi sinnar meðal enskumælandi lýðs og eiga norrænir
menn honum í þeim efnum mikla þakkarskuld að gjalda.
Um þær mundir, er áminstur aðskilnaður fór fram var
skáldjöfur Norðmanna, Björnstjerne Bjornson staddur suður
á ítalíu og símaði hann þá Michelson forsætisráðherra, sem
var einn hinna merkustu stjórnmálamanna fyr og síðar á
þessa leið: „Nú er um að gera að standa saman. sem einn
maður.“ Michelsen svaraði: „Nú ríður mest á að halda sér
saman.“ —
Eimskipafélagið hyggst festa kaup á
tveimur nýjum skipum
Félagið hyggst selja „Brúar-
íoss" og „Selfoss"
AÐALFUNDUR Eimskipa-
félags íslands hófst í gær. I
skýrslu félagsins um hag þess
og framkvæmdir á starfsárinu
1954, sem var 40. starfsár fé-
lagsins, segir m. a.:
Efnahagur félagsins
Samkvæmt efnahagsreikn-
ingi félagsins námu eignir
þess um síðustu áramót kr.
103,961,162.65, en skuldir að
meðtöldu hlutafé kr. 36,078,-
206.33. Skuldlaus eign félags-
ins samkvæmnt efnahags-
reikningi er þannig krónur
67,882,956.32.
Ný skip
Og ennfremur segir í
skýrslunni:
Á síðasta aðalfundi var
samþykkt heimild til félagá-
stjórnarinnar til þess að
kaupa eða láta byggja allt að
3 millilandaskipum, og til
þess að selja þau skip, sem
félagsstjórnin telur rétt að
selja.
Eins og kunnugt er, á félag-
ið nú tvö skip, sem orðin eru
allgömul, e. s. „Selfoss“, sem
var byggður árið 1914, og er
því orðinn 41 árs gamall, og
e. s. „Brúarfoss“, sem var
byggður árið 1927 og er þann-
ig orðinn 28 ára gamall.
Bæði þessi skip eru orðin
ófullnægjandi, með því að
lestarrúm þeirra er orðið of
lítið til þess að rekstur þeirra
sé lengur hagkvæmur fyrir
félagið, enda er mikið rekstr-
artap á báðum skipunum.
E. s. „Brúarfoss“ hefur verið
í áætlunarferðum til megin-
landshafna Evrópu og Eng-
lands undanfarið, en sjaldnast
hefur skipið getað annað þeim
vöruflutningum, sem borizt
hafa að í þeim höfnum, sem
skipið hefur átt að koma við í,
og hefur því skipið oftast nær
orðið að skilja eftir vörur og
sleppa viðkomum á einhverj-
um þessara hafna af þessum
ástæðum, en félagið orðið að
láta eitthvað annað af skipum
sínum koma við á þessum
höfnum til þess að taka þær
vörur, sem e. s. „Brúarfoss“
varð að skilja eftir.
Þá getur frystiútbúnaður
skipsins ekki lengur talizt
fullnægjandi til flutninga á
hraðfrystum fiski á öllum
tímum árs, og á lengri leiðum,
þegar halda þarf nægu frosti
í langan tíma, einkum þó að
sumarlagi.
Félagsstjórnin hefur því
fyrir nokkru óskað leyfis sam-
göngumálaráðuneytisins til
þess að mega selja þessi skip
úr landi, og hefur það leyfi
fengizt. Jafnframt hefur fé-
lagsstjórnin látið meta skipin
til verðs í því ástandi sem þau
eru nú í og munu skipin
væntanlega innan skamms
verða boðin til sölu á erlend-
um markaði.
í desember f. á. sótti félagið
til Innflutningsskrifstofunnar
um leyfi til byggingar á tveim
vöruflutningaskipum, s e m
jafnframt væru útbúin full-
komnustu frystitækjum til
flutnings á hraðfrystum fiski.
Áætluð stærð hvors skips er
3000—3500 DW. tonn, með
frystirúmi sem getur rúmað
15—1600 tonn af fiski. Áætl-
að kostnaðarverð hvors skips
er 19—21 milljón krónur.
—Mbl., 12. júní
Vor á Gimli
Sólin var risin, sló roða á skýin
og rökkur-voð gisin af himni var sigin.
Á vatnsflötinn glampaði — glitbreiðu eina
og góðlátt var skvampið við fjörur og steina,
en loftið var þrungið af ljósi og vori,
og lífskraftur ungur í sérhverju spori,
því jörðin var búin í vorskrúðan væna,
en veturinn flúinn, sem lífið vill ræna.
Við bryggjuna lágu bátar í röðum
og byrðingar háir í ákveðnum stöðum.
— Þá losnuðu hömlur af huga í svipinn. —
Ó, hvar eru gömlu landnema skipin?
Og áttu þeir myndir, er sýndu það svona
og settar í bindi framtíðar vona?
En andvarinn mildur í eyra mér lagði
þau orð er ég skildi, hann þýðlega sagði:
„Já, þeir áttu myndir af vori í vonum,
en viðkvæmast yndi í dætrum og sonum.
Af hugsjónum áttu þeir uppsprettu frjóa
og óskertan mátt til að þroskast og gróa.
Það möglaði enginn um erfiða sporið.
Þá æfin var gengin, þeir dóu í vorið.
Og frumherja andinn í blæinn er bundinn
sem berst yfir landið, — í vorinu fundinn“.
Lárus B. Nordal
Dénarfregn
Þann 6. júní andaðist að
heimili dóttur sinnar og
tengdasonar Mr. og Mrs.
Walter Bessasonar, 333 Robin-
son Ave. í Selkirk, Man.,
Hallur Gilsson, 83 ára, 11
mánaða og 12 daga gamall.
Hann var fæddur 25. júní
1871 í Krossanesi Álftanes-
hreppi í Mýrasýslu. Foreldrar
hans voru Gils bóndi Sigurðs-
son og kona hans Guðrún
Andrésdóttir; var hann einn
af 12 börnum þeirra. Þriggja
missera gamall var Hallur
tekinn til fósturs af heiðurs-
hjónunum Sveini Helgasyni
bónda á Hvítsstöðum í sömu
sveit og konu hans Ingibjörgu
Erlendsdóttur, er gengu hon-
um í góðra foreldra stað.
Fóstraðist hann upp með
þeim og vann heimili þeirra
af mikilli trúmennsku. Árið
1900 dó fóstra hans; fór hann
þá til Vesturheims á næsta
ári, og kom til Winnipeg 2.
ágúst 1901. Þann 19. október
1904 kvæntist Hallur Mar-
gréti Snorradóttur. Árið 1906
fluttu þau til Selkirk, og
bjuggu þar ávalt þaðan af-
Þau eignuðust eina dóttur,
Ingibjörgu að nafni, Mrs.
Walter Bessason. í frábærri
umönnun dóttur sinnar og
ástvina átti hann friðsæla og
fagra elli. Hann var blindur
síðustu sjö æviárin, en ann-
ars naut hann oftast sæmi-
legrar heilsu. Á fyrri dvalar-
árum sínum hér stundaði
hann fiskiveiðar á Winnipeg-
vatni, en síðar vann hann í
frystihúsum fiskifélaganna
hér — og hverja aðra vinnu,
er til féll. Hann var trúr og
dugandi maður að hverju sem
hann gekk. Sá jafnan vel
fyrir sínum, og ávann sér
virðingu og traust annara
manna. Var hann maður heil-
steyptur í lund og trygglynd-
ur. Aðdáun hans á Islandi var
einstæð og frábær til enda
ævidagsihs. Um hann mátti
með sanni heimfæra orð
skáldsins:
„Svo ertu ísland í eðli mitt
fest,
að einungis gröfin oss skilur.“
Útför hans fór fram frá
kirkju Selkirk-safnaðar, 8.
júní; hann var lagður til
hinztu hvíldar í Mapleton
grafreit. Sóknarprestur jarð-
söng.
S. Ólafsson
Frá fslandi
Nýlátinn er í Reykjavík
Jóhann Sæmundsson prófes-
sor í læknisfræði við Háskóla
íslands, einn af ágætustu
mönnum þjóðarinnar; er að
slíkum mönnum mikil eftir-
sjá; hann var fimmtugur að
aldri.
Björn Sigurðsson læknir að
Keldum, hefir varið doktors-
ritgerð sína við Kaupmanna-
hafnarháskóla með mikilli
prýði.