Lögberg - 15.09.1955, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 15. SEPTEMBER 1955
Vandaðar útgáfur víðfrægra skáldsagna
Eftir prófessor RICHARD BECK -------------
Snæbjörn Jónsson, bóksali,
og bókaútgefandi í Reykjavík,
hefir, eins og kunnugt er,
gefið út fjölda merkra rita
eftir aðra, og unnið með því
hið þarfasta verk. Einnig
hefir hann ritað mikið sjálfur
bæði í óbundnu máli og
stuðluðu.
Af ritum hans í bundnu
máli er merkast Vísnakver
hans (Leiftur, Reykjavík,
1953), allfjölskrúðugt safn
frumortra og þýddra kvæða.
Er þar að finna mörg góð
kvæði, efnismikil og athyglis-
verð, bæði persónulegs eðlis
og annars efnis, ekki sízt sum
erfiljóðin, t. d. hið skörulega
kvæði um Guðmund Frið-
jónsson skáld. Þessi kvæða-
bók höfundar hefir einnig
hlotið vinsamlega dóma
beggja megin hafsins.
Meðal annarra merkilegra
ritstarfa hefir Snæbjörn snúið
á íslenzku tveim víðfrægum
enskum skáldsögum, er fyrir
stuttu síðan komu út í nýjum
útgáfum .Eiga þær það meir
en skilið, að þeim sé gaumur
gefinn, hvort sem litið er á
efni þeirra eða meðferð þess,
því að þar eru vandamál
mannlegs lífs tekin föstum
tökum og frásagnarlistin að
sama skapi, þó að bækur þess-
ar séu hins vegar mjög ólíkar
og höfundar þeirra líti á við-
fangsefni sín frá mismunandi
sjónarmiðum.
I.
Hin víðlesna skáldsaga
ensku skáldkonunnar Beatrice
Harraden, Skip sem mætast á
nóllu (Ships that Pass in the
Night), kom upprunalega út í
hinni íslenzku þýðingu Snæ-
bjarnar Jónssonar í Reykja-
vík um miðjan september
1932; hlaut hún mikil lofsyrði
hinna dómbærustu manna,
svo sem þeirra Einars H.
Kvaran rithöfundar, ljóð-
skáldanna Jakobs Jóh. Smára
og Sigurðar Sigurðssonar frá
Arnarholti, og séra Árna Sig-
urðssonar; seldist hún svo ört,
að ný útgáfa hennar kom á
markaðinn laust fyrir jólin
það ár, og var það upplag
einnig rifið út í Reykjavík á
nokkrum dögum, að undan-
skildum rúmum hundrað ein-
tökum, er eigi hafði verið
unnt að binda eða hefta.
Fyrir nokkru síðan (haustið
1953) kom út þriðja útgáfa
hinnar íslenzku þýðingar
þessarar merku bókar á veg-
um Isafoldarprentsmiðju í
Reykajvík, og voru þá liðin
rétt sextíu ár síðan hún birt-
ist fyrst á frummálinu. Er út-
gáfa þessi framúrskarandi
vönduð að öllum frágangi,
enda er hún helguð minningu
konu Snæbjarnar, frú Annie
Florenece Jónsson, er hafði
miklar mætur á þessari bðk,
og var það sérstaklega fyrir
áeggjan hennar og uppörvun,
að maður hennar færðist hina
íslenzku þýðingu í fang, að
því er hann skýrir frá í til-
einkun sinni.
Snæbjörn fylgir þessari
nýju útgáfu úr hlaði með for-
mála; þá er hér einnig prent-
aður formáli Einars H. Kvar-
an fyrir annari útgáfu og stutt
æviágrip skáldkonunnar eftir
þýðanda sögunnar, ennfrem-
ur innták hennar í nokkrum
vísum eftir hann.
Á sínum tíma skrifaði ég
allítarlega umsögn í Lögbergi
um fyrstu útgáfu þýðingar-
innar, túlkaði efni sögunnar
að nokkuru og fór um hana
og þýðinguna verðugum lofs-
yrðum. Eigi verður sú um-
sögn hér að neinu leyti endur-
tekin, enda hefi ég hana ekki
við hendina, þegar þetta er
ritað, en hitt skal tekið fram,
að ég hefi í engu breytt skoð-
un minni á sögunni, las hana
með eigi minni athygli nú en
áður, og hitnaði um hjarta-
rætur við þann lestur, því að
örlög þeirra, sem þar koma
mest við sögu, munu fáa láta
ósnortna, er lesa hana opnum
huga.
Sagan gerist að mestu á
heilsuhæli í Svisslandi, en þar
hafði skáldkonan dvalið um
hríð sér til heilsubótar; sækir
hún þangað söguefnið, og
sjálf er hún Bernadína sög-
unnar. Einar H. Kvaran hefir
lýst efni sögunnar og meðferð
þess, svo eigi verður betur á
kosið, í eftirfarandi orðum úr
fyrrnefndum formála hans að
annari útgáfu bókarinnar:
„Hér er tjaldið dregið frá
dálitlum flokki af mönnum;
sumir eru oss sýndir lengi og
nákvæmlega einkum heilsu-
litla stúlkan Bernardína og
Óviðfelldni maðurinn, sem
bæði eru svo gáfuð og víð-
lesin, en eiga í upphafi bókar-
innar eftir að læra svo óend-
anlega mikið, sem þau hafa
lært í sögulok. Þá eru aðrir,
sem brugðið er upp fyrir oss í
mikilli eða lítilli skyndingu,
svo sem eiginkonan, sem
ræður hjúkrunarkonuna til
þess að annast dauðvona
manninn sinn, en er sjálf að
skemmta sér frá morgni til
kvölds, og er alveg sannfærð
um að hún hafi reynzt honum
dásamlega. Eða þá maðurinn
hennar, sem elskar Jþana og
þráir hana, en sættir sig við
það, að hún hafi ekki verið
til þess gerð að hjúkra sjúk-
um, og að ef til vill hafi það
verið rétt af henni að haga
sér eins og hún gerði, þegar
alls sé gætt.
Ég skal ekki telja upp fleiri.
Það er miklu betra að lesa um
þetta fólk í sögunni. Allt sem
oss er sýnt er gert af meist-
arahöndum, og verður áreið-
anlega mörgum lesandanum
ógleymanlegt. Ég vona að
þeir verði margir og að þeir
gangi þess ekki duldir, að
bókin er þrungin af sönnu
mannviti frá upphafi til
enda“.
Þannig féllu honum orð,
þeim vitra manni, er sjálfur
var snilling'ur mikill í skáld-
sagnagerð. Hann leggur einn-
ig réttilega áherzlu á það, að
þó bók þessi sé ekki spíritisk
í venjulegum skilningi þess
orðs, þá sé þungamiðja henn-
ar brúin, sem mennirnir séu
alltaf að reyna að smíða milli
lífsins og dauðans, af því að
þeir hafi hvíldarlausa löngun
„eftir því að fræðast um hið
ókomna og möguleikana til
þess að við hittum þá aftur,
sem við höfum misst hér“. Og
það er einmitt hin bjargfasta
vissa skáldkonunnar um fram
hald lífsins, sem varpar mild-
um bjarma á hina dapurlegu
ástarsögu, sem hér er sögð af
sjaldgæfri nærfærni og víða
af jafn mikilli snilld. Ekki er
það þá heldur út í bláinn, að
Snæbjörn hefir valið þýðing-
unni að einkunnarorðum
þessar fögru og trúarheitu
ljóðlínur séra Matthíasar
Jochumssonar:
Fáum vér að finnast?
Finnast? — Allt er heima.
Óttumst ei, ef únnumst,
endalausa geima.
Samband hárra sálna
sé ég eins og hilling.
Paradísar pálma,
persónanna fylling.
Nú þurfa menn ekki að
bollaleggja lengur um, hver
hreppi verðlaunin fyrir bezta
leikritið í norrænu leikrita-
samkeppninni. Dómnefndin
hefir tekið af skarið og veitt
þau finnska rithöfundinum
Walentin Chorell, er hafði
hlotið önnur verðlaun í leik-
ritasamkeppninni í Finn-
landi. — Leikrit Chorells, sem
verðlaunin hlaut, nefnist
FISKARNIR.
Walentin Chorell sendi frá
sér leikritið Ferðalangurinn í
haust og fékk það hinar
verstu móttökur, en yfirleitt
hefir leikritum hans verið
heldur vel tekið, ekki sízt út-
varpsleikritunum, sem vakið
hafa athygli á Norðurlönd-
um. — Chorell hefir einnig
skrifað átta skáldsögur og
eina ljóðabók.
Guli spádómurinn
Dómnefndin fékk til úr-
skurðar 3 leikrit frá Dan-
mörku, 4 frá Finnlandi, 3 frá
Svíþjóð og 3 frá Noregi, en
aðeins eitt frá Islandi. Nefnist
það Guli spádómurinn og er
eftir Tryggva Sveinbjörnsson,
sendiráðsritara í Kaupmanna-
höfn.
Segir danska blaðið Dagens
Nyheder svo frá, að rætt hafi
verið um að veita því verð-
launin, þótt ekki yrði úr því.
Hefir það því ekki þótt af
lakara taginu, því að minna
má á, að það voru engir auk-
visar, sem leikrit sendu í
keppnina, má þar til nefna
t. d. norsku leikritahöfundana
Odd Eidem, Alex. Brinch-
mann og Axel Kielland.
Sænski sigurvegarinn í
keppninni var hin fagra ljós-
hærða kvikmyndaleikkona
Eva Dahlbeck, sem þekkt er
af kvikmyndum, sem hún
hefir leikið í. — Er álitið, að
leikrit hennar Dessa mina
minsia, sé hálfgildings sjálfs-
ævisaga leikkonunnar. Fjallar
Þýðingin er bæði nákvæm
og íslenzk vel um málfar,
enda fórust einni merkiskonu
þjóðarinnar svo orð um þýð*
ingu þessa, að íslenzkan færi
henni eins vel og faldbúning-
urinn íslenzkri konu.
II.
Fyrrgreindum ritdómi sín-
um um þýðingu Snæbjarnar
Jónssonar á Skipum seta
mæiasi á nóllu lauk Einar H-
Kvaran með þessum orðurm
„Bókin er prýðilega þýdd,
og þess væri óskandi, að þýð'
andinn sæi sér fært að auðga
oss að fleiri snilldarritum
Englendinga“.
Réttum áratug síðar rættist
sú ósk hins vinsæla bók-
mennta- og menningarfröm-
uðar, er út kom í tveim bind-
um þýðing Snæbjarnar ú
hinni stórbrotnu og heims-
Framhald á bls. 3
það um fertuga konu, sem
varðveitt hefir æskufegurð
sína og er fengin til ásta, eins
og vera ber í sænsku leikriti-
----0----
ORGUNBLAÐIÐ átti í gær
samtal við Sigurð Gríms-
son út af leikriti Tryggva
Sveinbjörnssonar, Guli spá-
dómurinn. Átti Sigurður sæti
í íslenzku dómnefndinni, er
valdi leikrit Tryggva úr H
íslenzkum leikritum, sem
nefndinni bárust. — Gat hann
þess, að eftir að nefndarmenn
höfðu kynnt sér leikritin hver
í sínu lagi, hefði enginn á-
greiningur verið um það inn-
an nefndarinnar, að þetta
væri bezta leíkritið bæði um
efni og alla gerð.
— Hvað er efni þess í aðal-
dráttum, Sigurður?
— Ég man það ekki svo
glöggt, en umgjörð þess er sú,
að • maður nokkur sofnar og
dreymir, að hann lifi á frum-
býlingsárum mannkynsins, og
eru átökin í leiknum látin ger-
ast á þeim tíma. Má segja, að
leikrit þetta hafi almennt
gildi, þar sem tekin eru til
meðferðar hin sígildu mann-
legu vandamál. — Er þess að
vænta, sagði Sigurður að lok-
um, að við fáum að sjá þetta
leikrit Tryggva innan tíðar á
sviði Þjóðleikhússins.
—Mbl., 4. júní
Tveir stóratvinnurekendur
ræddust við í hádegisverðin-
um og fóru að gorta af ÞV1
hve vel þeim héldist á fólki
sínu.
— Skrifstofustjórinn minn,
sagði annar, — hefur orðið
gráhærður í minni þjónustu.
— Það þykir mér ekki
mikið, svaraði hinn. — Ritar-
inn minn hefur verið ljós-
hærður, brúnhærður, rauð-
hærður og svarthærður 1
minni þjónustu.
KREFJIST!
VINNUSOKKA
Með margstyrktum tám og hælum
Þeir endast öðrum sokkum betur
Penmans vinnusokkar
endast lengur — veita
yður aukin þægindi og
eru meira virði.
Gerð og þykkt við
allra hæfi — ogsétillit
tekið til verðs, er hér
um mestu kjörkaup að
ræða.
EINNIG NÆRFÖT OG YTRI SKJÓLFÖT
Frægt firma síðan 1868
WS-9-4
íslendingur skákar þekktum leikrita-
höfundum á Norðurlöndum