Lögberg - 01.03.1956, Blaðsíða 6

6
LÖGBERG, FIMTMUDAGINN 1. MARZ 1956
GUÐRÚN FRA LUNDI:
DALALÍF
Helzt hefði Anna kosið að svara henni líkt og
skáldkonan Agnesi sakakonu, að hún þyrfti ekki
að vera undrandi, þó að hún fyndi eitthvað til eftir
það, sem hún hefði frá henni tekið. En hér voru
helzt til margir tilheyrendur til þess að svoleiðis
orðbragð gæti átt sér stað, enda var það jafn-
auðmýkjandi eins og að láta hana sjá aðskilin
hjónarúmin. Hún ætlaði ekki að játa ósigur sinn
fyrir nokkurri manneskju, nema Þóru. Hún hafði
alltaf verið henni góða systirin, sem allt mátti
vita. Hún svaraði því svo stillilega sem hún gat:
„Nei, ég hef ekkert verið lasin“.
Samtalið yfir kaffidrykkjunni var slitrótt.
Aðallega voru það Erlendur á Hóli og presturinn,
sem töluðu. Hreppstjórinn var eins og úti á þekju
og lagði lítið til þess, sem um var rætt. Doddi
horfði oft til hans með spyrjandi augnaráði.
Anna settist inn í búr, þegar hún hafði borið
kaffið fram. Uppgerðarþrek hennar var að bila.
Borghildur vildi að hún háttaði, en það mátti hún
ekki fyrr en gestirnir væru farnir. Bara að þeir
kæmu sem fyrst að kve&ja. Konurnar komu nú
inn og kvöddu. Lína varð af einhverri ástæðu
síðust. Þegar Anna heyrði til hennar, flýði hún
bak við búrhurðina í þeirri von, að hún skýldi
sér. Lína spurði Borghildi ef-tir henni. Hún bjóst
við, að hún hefði farið inn. Lína fór svo inn og
bankaði á húshurðina með miklum hjartslætti, en
óskaði samt helzt, að henni yrði ekki boðið inn.
Og henni varð að ósk sinni. Þá kom hún aftur
fram -og bað Borghildi fyrir kveðju til Önnu með
þakklæti fyrir kransinn og alla fyrirhöfnina sín
vegna. Svo fqr hún að kjökra. Borghildur leitaði
í huga sínum að einhverju huggunaryrði handa
þessari syrgjandi móður, en fann það ekki, en
kveðjunni lofaði hún að koma til skila.
„Eins ætla ég að biðja þig að skila kveðju
til Þórðar fyrir það, hvað hann bjó vel um litlu
kistuna mína“, bætti hún síðar við.
„Hann vinnur nú allt vel, hann Þórður“, sagði
Borghildur.
Borghildur skilaði kveðjunni og þakklætinu
til Þórðar, en ekki Önnu, því að hún hafði heyrt,
hvað Lína sagði. Borghildur þóttist nú hér um bil
viss um, að grunur sinn væri á rökum byggður.
„Það er víst óþarfi fyrir hana að vera að þakka
mér fyrir eitt eða annað“, sagði Þórður stuttlega.
„Hún hefur mér ekkert að þakka“.
DODDI TALAR
„Allir dagar eiga sér kvöld — og gott er að
þessi dagur er liðinn“, sagði Lína, þegar hún var
komin heim í kofana sína frá jarðarförinni. Hildur
skipaði henni að hátta strax. Sjálf ætlaði hún að
leggja í vélarangann, svo að það hlýnaði inni.
Lína þáði það. Hún var dauðuppgefin á sál og
líkama. Hún sofnaði og vaknaði við það, að
Hildur kom inn með rjúkandi nýmjólkurkönnu.
Doddi sat á rúmstokknum og raulaði vísu.
„Það er gott, að þú hefur getað sofnað, góða
mín“, sagði Hildur. „Hérna kemur nú mjólkin
handa ykkur. Ég geri ráð fyrir, að þið kærið
ykkur ekki um meira. Maður er svo vel haldinn
af þessu bakkelsi. Það er nú meiri rausnin og
myndarskapurinn á því heimili“.
„Ég hef góða lyst á hræringnum, eins og vant
er“, sagði Doddi brosleitur. „Annars voru kökurn-
ar ágætar. Er það Borghildur eða Anna, sem bakar
svona gott?“ spurði hann og laut yfir Línu, svo
að hún tæki eftir því, sem hann var að segja.
Hún var stundum utan við sig nú í seinni tíð.
„Það hefur sjálfsagt verið Borghildur“,
anzaði Lína.
„Hún er nú ekki þessleg, húsmóðirin, að hún
geri mikið“, gegndi Hildur fram í, „enda sagðist
hún hafa verið við rúmið undanfarið“.
„Hún ætti nú að geta keypt sér meðul, nóg er
ríkidæmið“, sagði Doddi og hristi höfuðið. „Þvílík
prakt á öllu“.
Lína klappaði Dodda á höndina og spurði:
„Gafstu ekki Grána mínum vel, þegar hann kom
heim aftur?“ Hún vildi sízt af öílu, að talið bærist
að húsmóðurinni á Nautaflötum.
„Jú, það gerði ég áreiðanlega, og hann tók
lystuglega í“. Svo fór hann að kveða gjallandi hátt
gamla vísu, meðan mamma hans var að ná í
hræringinn fram í búrið:
„Upplitshár með eyrun sperrt,
ánægður þó skipti um vist,
klippir heyið Sokki svert,
sýnist mér hann hafa lyst“.
„Hvaða kveðskapur er þetta í þér, maður“,
sagði Hijdur í umvöndunartón, þegar hún kom
inn. „Komdu svo fram í fjósið og brynntu fyrir
mig, þegar þú ért búinn að borða“.
„Mér datt þessi vísa svona í hug“, sagði
Doddi,, „pabbi sálugi kenndi mér hana einu sinni,
þegar þú varst að leita að gula kettinum okkar.
Þú hlýtur að muna eftir honum“.
Hildur var farin fram, áður en hann hafði
lokið við þetta heimskuþvaður, sem hún nefndi
svo í huga sínum. líún þurfti að tala við hann í
einrúmi. Doddi kom líka fram í fjósið rétt á eftir,
greip vatnsfötuna og raulaði glaðklakkalega ein-
hverja lagleysu.
„Ég skil ekkert í þér, Doddi minn, hvað þú
tekur þetta öðruvísi en þú átt að gera. Þú mátt
ekki vera svona hress í anda, Lína er syo syrgj-
andi, auminginn. Móðurhjartað er alltaf tilfinn-
ingarnæmara“, sagði hún ávítandi.
„Hún er alltaf að hugsa um hana, barnið.
Hún segist vilja sofa ein, svo að sig dreymi hana.
Ég var að vona, að hún hætti að hugsa um hana,
þegar búið væri að flytja kistuna burtu, en hún
er alveg eins hrygg og áður“, sagði hann, „og þó
lofaði hún því einu sinni að verða jmér góð kona“.
„Hún verður það líka, hún hefur ekki annað
til. En þú ert bara ekki nógu alvarlegur — henni
leiðist það. Ég hélt þó, að þér myndi þykja vænt
um að verða faðir, en það lítur út fyrir að þér
hafi staðið á sama, hvort barnið þitt lifði eða dæi“.
„Já, en mamma, þetta var ekki mitt barn“,
var Doddi búinn að segja, áður en hann vissi af
sjálíur. Svo hristi hann höfuðið og sló utan í
sjálfan sig fyrir lausmælgina.,, Nei, eiginlega
ætlaði ég ekki að láta þetta út úr mér, þótt mér
hafi leiðzt að fara á bak við þig með þetta, en
„hann“ ráðlag^i mér það. En nú veiztu það,
mamma, og þú mátt engum segja það“.
„Guð komi til!“ var það fyrsta, sem Hildur
sgaði eftir langa þögn. „Nú fer ég að skilja margt,
sem hefur verið mér ráðgáta. Aumingja Lína!
Ekki var furða, þó að hún væri óánægð í fyrra
sumar. Mikið hafa þessir menn á samvizkunni“.
„Ég hef ekki sagt þér, hver hann er“, sagði
Doddi.
„Þú þarft þess ekki, góði minn, ég fer nærri
um það“.
„En þú mátt ekki láta Línu vita, að ég sagði
þér þetta, eða vera kaldari við hana en þú hefur
verið. Og ekki máttu heldur vera snúin við
„hann“, þó að hann komi. Hann ætlar að koma
vel fram við okkur“, sagði Doddi hálflúpulegur.
„Sei-sei“, sagði Hildur. „Ég vona, að þeirra
viðskiptum .sé nú lokið. Hann þarf varla að gefa
með henni Sigurlínu hingað; hún vinnur fyrir sér
sjálf. En mér þykir jafnvænt um hana, þótt ég viti
þetta. Ef svona hefði ekki staðið á fyrir henni,
hefði hún sjálfsagt aldrei orðið húsmóðir á Jarð-
brú. En við verðum að vera góð við hana, meðan
sár hennar eru að gróa“.
ÞÓRA KEMUR TIL KIRKJU
Presturinn gisti á Nautaflötum nóttina eftir
jarðarförina og messaði daginn eftir. Það komu
vanalega þó nokkuð margir til kirkju, þó að færðin
væri ekki góð. Þóra í Hvammi kom til kirkju,
en það var þó ekki vanalégt. Heimilisannirnar
tóku allan hennar tíma. En þennan sama morgun
hafði nágrannakonan Sigþrúður á Hjalla komið
allra snöggvast að Hvammi. Erindið var ekki
annað en að fá lánað ofurlítið af matarsalti. Hún
stóð stutt við, en minntist þó á, að hún hefði verið
við jarðarförina daginn áður.
„Ég er hrædd um“ ,sagði Sigþrúður, „að það
sé ekki allt sem ákjósanlegast með heilsufar
hennar Önnu okkar Friðriksdóttur. Það er óskap-
legt að sjá útlit hennar. Og svo tók ég eftir
óvæntri breytingu í hjónahúsinu“. Meira . sagði
hún ekki, þessi fáorða kona, enda var krakka-
hópurinn kringum þær konurnar eins og
venjulega.
Vegna þessa stutta samtals var Þóra við
kirkju þennan dag. Hún þóttist sjá, að Sigþrúður
hefði ekki sagt of mikið um ljótt útlit Önnu, enda
var það ekki vani hennar. Eftir messu gekk Þóra
út í kirkjugarðinn og að nýja leiðinu. Helga á
Hóli fylgdist með henni. Hún var hálfkindarleg á
svipinn, þegar hún spurði Þóru, hvort henni fynd-
ist ekki skrítið að taka gröfina hérna í Nautaflata-
grafreitnum.
,Það hefur sjálfsagt verið einna minnst fönnin
hérna, enda fer nú að verða þröngt í garðinum“,
svaraði Þóra köld og fráhrindandi.
„Það var Jón, sem réð því, sagði Hildur mér“,
bætti Helga við meinfýsin.
„Það fer sjálfsagt hvergi betur um börnin en
við hliðina á Lísibetu Helgadóttur“, sagði Þóra og
gekk snúðugt burtu.
Borghildur var ein í eldhúsinu, þegar hún
kom inn. Kirkjugestirnir voru í bæjardyrunum
og úti á hliðinu og spjölluðu saman um góða
veðrið, eins og alvanalegt er.
„Hefur Anna verið í rúminu undanfarið?“
spurði Þóra strax og hún hafði heilsað.
Borghildur stundi mæðulega. „Já, hún hefur
að minnsta kosti verið við rúmið“.
„Hvað er að?“ spurði Þóra.
Borghildur leit í kringum sig eins og til að
fullvissa sig um, að enginn væri nálægur, en svo
sagði hún í hvíslandi róm: „Það er einhver voða-
skuggi kominn á milli þeirra hjónanna. Þau talast
víst aldrei við. Ég segi engum manni, hvað mér
‘ hefur dottið í hug. Farðu inn til Önnu, Þóra mín.
Hún situr ein inni. Hún forðast alla og allir sneiða
hjá henni. Þvílík mæða!“
Það var nú í fyrsta sinn, sem Þóra hafði heyrt
þessa ströngu, köldu konu missa vald á rödd sinni.
Hún sneri sér undan og strauk yfir augun með
handarbakinu. Þóra gekk beina leið inn í hjóna-
húsið, eftir að hafa bankað á hurðina, en ekki
fengið neitt svar. Anna sat við gluggann og horfði
út, án þess að sjá nokkuð af því, sem fyrir augun
bar. Þóra lagði heita kinnina að ísköldum vanga
hennar. „Hvað hefur komið fyrir?“ spurði hún
blíðlega, en hefði þó sjálf getað svarað þeirri
spurningu, eftir að hafa séð breytinguna, sem
orðin var í hjónahúsinu.
Anna færði sig til í sætinu, svo að Þóra gasti
setzt við hlið sér, og hjúfraði sig að brjósti hennar
eins og hryggt barn. „Hugsaðu þér, Þóra, það
hefur verið leikinn skollaleikur í kringum mig
lengi — lengi — kannske í mörg ár — kannske
alla ævina. Ég veit það ekki. Ég hefði ekki getað
verið blindari, þótt það hefði verið bundið fyrir
augun á mér. Það er maðurinn minn, sem hefur
gert það. Ég fékk fyrst sjónina, þegar ég sá barnið
hans“. Hún grét sárt og ákaft. Þóra reyndi að
hugga hana. Þegar Anna var orðin rólegri, spurði
hún: „Því segirðu ekkert, Þóra, heldurðu að ég se
ekki með fullu viti?“
„Ég efast ekki um, að þú sért með fullu viti,
og ég fer nærri um, hvað þú átt við. Ég sá barnið
líka“. •
„Sástu hana! Fannst þér hún ekki lík henni
Lísibetu minni? Heldurðu að það hafi ekki verið
voðalegt fyrir mig að sjá það, og svo ab sjá,
hvernig Sigurlína horfði á hann? Og líka gloprað-
ist það upp úr gömlu konunni, að hann hefur víst
komið þar ekki ósjaldan og fengið vel út í kaffið-
Ég get sagt þér það, að ég óttaðist að ég missti
vitið, en það varð ekki fyrr en kvöldið eftir, þegar
hann játaði sekt sína fyrir mér, vegna þess að
hann gat ekki annað. Ég man það bara, að ég hlo
eins og vitfirringur og barði á hendina á honum,
þegar hann reyndi að tala rólega við mig. Síðan
hef ég verið læst inni á nóttunum og hafðar gætur
á mér á daginn. Ég lifi í sífelldum ótta við að
vakna brjáluð einhvern morguninn. Við tölumst
lítið við, en það gerir ekki mikið til. Ég fer til
Ameríku í vor með Jakob“.