Lögberg - 10.10.1957, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 10. OKTÓBER 1957
Lögberg
GeflB öt hvern fimtudag af
THE COLUMBIA PRESS LIMITED
303 KJ3NNEDY STKEET, WINNIPEG 2, MANITOBA
UtanAskrift ritstjörans:
EDITOR LÖGBERG, 303 Kennedy Street, Winnipeg 2, Manitoba
Ritstjóri: EINAR P. JÓNSSON
Skrifstofustjóri: INGIBjORG JÓNSSON
Verð $5.00 um árið — Borgist fyrirfram
‘‘Lögberg’’ is published by Columbia Press Limited,
303 Kennedy Street, Winnipeg 2, Manitoba, Canada
Printed by Columbia Printers
Authoriwd as Seoond Class Ma.il, Post Office Department, Ottawa
WHitehall 3-9931 ______
Fögur og heillandi Ijóð
ÞaS er líkt og ylur T
ómi sumra braga:
mqr hefir hlýnaö mest af þvf
. marga kalda daga. —Þ. E.
Jakobína Johnson: KERTALJÓS. Ljóðasafn. Útgefandi
Leiflur H.F. Reykjavík. 163 bls. með mynd höfundarins.
Bókmentastarf frú Jakobínu er orðið mikið og merkilegt,
eigi aðeins vegna hinna snildarfögru, frumsömdu ljóða, heldur
og jafnframt vegna þýðinga hennar á íslenzkum ljóðum og
leikritum á enska tungu, en á þeim vettvangi hefir, hún int af
hendi margháttuð, bókmentaleg þrekvirki, sem lengi munu
halda nafni hennar á lofti; þó verða það að sjálfsögðu frum-
sömdu ljóðin, því þau eru hún sjálf, sem finna dýpstan
hljómgrunn í íslenzkri .þjóðarsál og festa dýpstar rætur í
vitundarlífinu.
Ljóðsnild frú Jakobínu minnir að nokkru á Jónas Hall-
grímsson og er þá ekki í kot vísað, þótt hún haldi engu að
síður ótrufluðu sjálfstæði sínu jafnt í hugsun sem formi.
Fyrri útgáfur af ljóðum frú Jakobínu voru Kertaljós 1939
og Sá ég svani 1942.
Formálsorð að þessu nýja ljóðasafni ritar þingeysk kona
og fylgir því úr hlaði með þremur hlýyrtum erindum.
Friðrik A. Friðriksson prófastur á Húsavík, ritar skil-
merkilega „Um höfundinn,“ og er þar um að ræða ritgerð,
sem mikið er á að græða vegna nákvæmra skýringa á lífs-
skoðun skáldkonunnar og sérkennum hennar sem lýrisks
skálds.
Frú Jakobína hefir í ljóðagerð sinni auðgað íslenzka tungu
að nokkrum nýjum bragarháttum, sem svo verða ramíslenzkir,
að maður veitir því naumast athygli að þeir séu nýir af
nálinni; alt, sem hún hugsar, og alt sem hún ykir, fær á sig
þjóðlegan blæ svo sem aldrei hefði hún fæti stigið út yfir
landsteina þótt til Vesturheims flyttist hún á barnsaldri.
1 áminstri ritgerð kemst séra Friðrik meðal annars þannig
að orði:
„Frú Jakobínu hryllir við öllu ranglæti og ljótléika, og
raunsæ er hún á öfugstreymi og sársauka lífsins á móts við
hvern meðal bölsýnismann. Samt er henni þetta alvara:
Ég veit það ómælt efni ljóða
hve allir hugir þrá hið góða.
Bjartsýni hennar og lífstrú getur enginn frá henni tekið-
Enda veit hún hvernig hún á að verja sinn innri mann. Áður
en hið illa drepi á dyr, er hún búin að fylla hús sitt með öllu
fögru og góðu. Jafnvel í viðureigninni við ægilega harma,
sem borið hafa henni að höndum, hefir hún getað staðið við
það, sem hún sagði ungmiðaldra:
Ég fann að ég misti mikið,
en meira er þó stöðugt grætt.
Sálfræðileg hyggindi hennar og sjálfsvörn skína út úr
ágætiskvæðinu „Morgun,“ og t. d. þessum línum:
Trú mín á þróun á í vök að verjast,
— vef ég því forna drauminn mér að hjarta. —
forna drauminn frá dögum bernskunnar um norrænt mann-
gildi og sigur hins góða, er hún sér fyrir sér í ljósi kristinnar
lífsskoðunar.“
Þessi ummæli séra Friðriks eru ekki- sögð út í hött; þau
eru grundvölluð á glöggri innsýn inn í skapgerð skáld-
konunnar.
Yfir ljóðum frú Jakobínu hvílir heiðríkja tiginnar kven-
sálar, sem svo er þroskuð, að jafnvel þyngstu harmarnir, sem
snortið geta viðkvæmt móðurhjarta, styrkja miklu fremur en
veikja hið andlega jafnvægi.
Yndisleg og þrungin hlýblævi eru barnaljóð frú Jakobínu
og sviphrein kvæðin, sem hún yrkir í tilefni af heimsóknum
hennar til íslands.
Það les enginn ósvikinn íslendingur svo þessar eftirfar-
andi vísur, „Þú réttir mér ilmvönd,“ að honum eigi hitni um
hjartarætur: —
Þú réttir mér ilmvönd af íslenzkum reyr,
— ég atburðinn geymi.
Hvert árið sem líður ég ann honum meir,
þó öðrum ég gleymi.
Mig greip einhver suðræn og seiðandi þrá
að syngja hér lengur.
Við íslenzkan vorilm til viðkvæmni brá,
svo vaknaði strengur.
Þann ilmvönd, sem gaf mér þín íslenzka hönd,
er únun að geyma.
Ég flyt hann með ástúð að fjarlægri strönd
úr fjalldalnum heima.
Kertaljós orka öðruvísi á vitund manna en flest eða öll
önnur ljós, og á þetta ekki sízt við okkur heimalningana frá
Fróni; í skammdeginu urpu þau frá sér dýrðlegum bjarma,
sem örðugt er að koma orðum að:
„Hann læsti sig gegnum líf og sál
eins og ljósið í gegnum myrkur.“
Kertaljós frú Jakobínu búa yfir lýsigulli, sem íslenzkri
þjóð ber að þakka og meta.
Gagnmerkum uppgreftri að Gröf
í Öræfum lokið
Uppgröfturinn þýðingarmikill tengiliður í sögu bæjar-
bygginga á íslandi.
ORRÁÐAMENN þjóðminja
safnsins hafa fundið hina
merkustu héimild um síðari
hluta fjártándu aldar í sumar
við uppgröftinn á bænum
Gröf við Hof í Öræfum, sem
fór í eyði í Öræfagosinu
mikla árið 1362.
Saga þessa máls er sú, að
þegar verið var að grafa fyrir
kartöflugarði á Hofi í öræf-
um árið 1955, var grafið niður
á fjós og hlöðu, og var hvort-
tveggja ágætlega varðveitt.
Mun það stafa af því að bæði
hlaðan og fjósið hafa fyllzt af
vikri meðan húsin voru uppi
standandi.
Bærinn mun því hafa farið
í eyði í Öræfajökulgosinu
1362. Þá fór allt Litla hérað í
eyði, sem nú er kallað Öræfi.
Þegar húsið og hlaðan fund-
ust, er verið var að grafa fyrir
kartöflugarðinum árið 1955,
var farið að leita að bænum og
íundust bæjarrústirnar strax.
Síðan var haldið áfram þessari
rannsókn og var henni lokið í
sumar.
Svo sem áður er sagt fuhd-
ust fjósið og hlaðan fyrst. En
skammt frá fundust eldhús,
skáli, stofa og búr. Hefur
þetta verið mjög stór bær á
þeirrar tíðar mælikvarða, því
að bæjarröðin er um 40 metrar
á lengd.
Á bak við bæinn fundust
tvö bakhýsi, sennilega bað-
stofa (gufubaðstofa) og tvö
önnur smáhús, annað ef til vill
salerni, en hitt sennilega safn-
hús eða með öðrum orðum
kornskemma. — Sumstaðar
standa húsin ennþá upprétt.
Minjar fundust þarna litlar
og mun vikurinn hafa eytt
þeim. Þó fundust 2—3 kvarnar
steinar, kolur og hengilás frá
þeim tíma, sem bærinn var
byggður. Skálinn mun hafa
verið þiljaður innan og senni-
lega fjalagólf í honum. Hlað-
an, sem fannst í Gröf mun
hafa tekið um 100 hesta af
heyi. i
Næsti bær í tímanum, sem
fundizt hefir á undan Gröf, er
Stöng í Þjórsárdal og er hann
frá 11 hundruð, en næsti bær
þar á eftir er Sandartunga í
Þjórsárdal, er því hinn upp-
grafni bær að Gröf í Öræfum
hinn merkilegasti tengiliður í
sögu bæjarbygginga á íslandi-
—VISIR, 14. sept.
"Betel" $180,000.00
Building
Campaign Fund
Maka your donatlous to the
"Bstel" Campaign Fund.
123 Prlnceaa Street,
Winnipeg 2.
KAUPIÐ OG LESIÐ LÖGBERG
TÆKIFÆRI
TIL HAGKVÆMS LÆRDÓMS
Kenslustundir allan daginn
í eftirgreindum sérgreinum og iðnaði:
Viðskiptafræði
Hárgreiðslu
Hagkvæm hjúkrun
Radio starfræksla
Viðskiptaleg matreiðsla
Kjötskurður
Viðgerð úra
Bólstrun húsgagna
Trésmíðavinna
Kæliaðferðir
Rafiðnaður
Viðtæki
Sjónvarp og Electronics
Stálsuða
Vélaverkstæði
Dieselvélar
Bifvélar
Bílaviðgerðir allra
tegunda
Vélræn dráttlist
Húsagerðarteikningar og
kostnaðar áætlanir
Hér gefst gullvægt tækifæri ungum mönnum, sem náð
hafa 16 ára aldri til undirbúnings undir stöðuga atvinnu.
MANIT0BA TECHNICAL INSTITUTE
1181 Portage Ave., Winnipeg 10, Manitoba
Sími SUnset 3-7127
Birt að tilhllitan Hon. W. Miller, mentainíilarítðherra í Manitoba