Lögberg - 27.02.1958, Qupperneq 4

4
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 27. FEBRÚAR 1958
Lögberg
Gefl8 Ot hvern fimtudag af
THE COLUMBIA PRESS LIMITED
303 KENNEDY STREET, WINNIPEG 2, MANITOBA
Utan&skrift ritstjórans:
EDITOR LÖGBERG, 303 Kennedy Street, Winnlpeg 2. Manitoba
Ritstjóri: EINAR P. JÓNSSON
Skrifstofustjóri: INGIBJÖRG JÖNSSON
Verð $5.00 um árið — Borgist fyrirfram
"Lögberg” is published by Columbia Press Limited,
303 Kennedy Street, Winnipeg 2, Manitoba, Canada
Printed by Columbia Printers
Authorized as Second Ciass Mall, Post Ofílce Department, Ottawa
WHitehall 3-9931
Ræða forseta, dr. Richards Beck,
við setningu 39. ársþings Þjóðræknisfélags íslendinga
í Vesturheimi, Winnipeg, Man.. 24. febrúar 1958.
Góðir Islendingar, fulltrúar og gestir!
Síðastliðið haust minntumst vér íslendingar beggja megin
hafsins, eins og vera bar, 150 ára afmælis vorskáldsins
Jónasar Hallgrímssonar, er með fögrum ljóðum sínum söng
inn í hjörtu þjóðar vorrar ást á fegurð og frelsi, ættjarðarást
og framtíðartrú. Mörg eru þau snilldarkvæðin, sem hann gaf
oss í arf og lifa í hjörtum og á vörum þjóðarinnar, en eitt
hið allra glæsilegasta þeirra er kvæðið „Gunnarshólmi".
Eins og fjölmörgum öðrum hefir mér verið þetta svipmikla
kvæði sérstaklega kært síðan ég lærði það á yngri árum, og
með vaxandi bókmenntaþekkingu hefi ég lært að meta snilld
þess í ríkari mæli. Samt var það ekki fyrri en sumarið 1954,
þegar við hjónin komum að Hlíðarenda í Fljótshlíð og rennd-
um sjónum yfir þær söguslóðir, sem kvæðið lýsir, að mér
skildist til fullnustu, hversu frábært málverk það er í ljóði,
og hver litorðameistari Jónas er, eins og hann hefir réttilega
nefndur verið. Þetta var seint á sumardegi, og það, meðal
annars, gerði það að verkum, að snilldarlýsing skáldsins á
umhverfinu varð svo lifandi fyrir augum mínum og að
hreimfögur upphafsorð kvæðisins dundu mér í eyrum með
seiðandi hljómi:
Skein yfir landi sól á sumarvegi
og silfurbláan Eyjafjallatind
gullrauðum loga glæsti seint á degi-
Við austur gnæfir sú hin mikla mynd
hátt yfir sveit og höfði björtu svalar
í himinsblámans fagurtærri lind.
Enginn, sem kunnugur er Njáls sögu. kemur heldur svo
að Hlíðarenda, sögufrægum bústað Gunnars, að hann sjái
eigi í anda hetjuna prúðu og renni eigi til rifja örlög Gunnars.
Saga hans varð mér þá, áð vonum, ofarlega í huga þessa
síðdegisstund, ekki sízt eins og hún er túlkuð í fleygum orðum
Jónasar í kvæðinu fagra, og lokaorð þess sóttu sérstaklega
fast á hug minn:
Þar sem að áður akrar huldu völl,
ólgandi Þverá veltur yfir sanda;
sólroðinn líta enn hin öldnu fjöll
árstrauminn harða fögrum dali granda;
en lágum hlífir hulinn verndarkraftur
hólmanum, þar sem Gunnar sneri aftur.
Og þá kem ég að því, hvers vegna ég hefi valið mér
kvæðið „Gunnarshólma“ að efni upphafsorða þessarar árs-
skýrslu minnar. Þegar ég stóð á Hlíðarenda umræddan
sumardag, heyrði sögunnar þyt yfir höfði mér, og sá litbrigða-
ríka lýsingu skáldsins gæðast nýju lífi, varð Gunnarshólmi,
eins og skáldið lýsir honum í kvæðinu, mér annað og meira.
Hann varð mér áhrifamikil táknmynd hins íslenzka þjóðbrots
vors í Vesturheimi, sem líkja má við lítið eyland 1 hinu
mikla þjóðahafi í þessari víðlendu álfu, og stendur áveðurs
gegn brimi og brotsjóum margvíslegra afla og áhrifa, sem
ógna tilveru þess litla eylands og færa vilja það í kaf í þjóð-
sæinn. En þó að mikið hafi molast af þessum landskika vorum,
rís hann eigi að síður enn úr sævi, og ég hefi þá óbifanlegu
trú, að svo megi enn um hríð verða, ef vér Islendingar höld-
um hópinn og neytum þeirra félagslegu og menningarlegu
góðan málstað, og reynist þeim öllum hliðholl, sem honum
Með Jónasi Hallgrímssyni er ég einnig fastrúaður á það, að
æðri máttarvöld líti með velþóknun á trúnað við göfugan og
varnarvopna, sem vér eigum yfir að ráða, vel og viturlega.
vinna af einlægni og drengskap. Eiga hér við áminningarorð
annars íslenzks skálds, Guðmundar Guðmundssonar, sem
andlega var skyldur Jónasi Hallgrímssyni:
Það fylgir sigur sverði göfugs
manns,
er sannleiksþráin undir
rendur gelur
og frelsisást í djarfri
drenglund elur, —
það drepur enginn beztu vonir
hans:
hann veit, þótt sjálfur hnígi
hann í val,
að hugsjónin hans fagra lifa
skal.
Og þá liggur sporið beint
til þeirra samherja vorra,
karla og kvenna, sem látizt
hafa á árinu, en samkvæmt
upplýsingum, sem fjármála-
ritari hefir góðfúslega látið
mér í té, eru þau félagssyst-
kini vor þessi:
Gunnar B. Björnsson, Min-
neapolis ,heiðursfélagi; G. J.
Oleson, Glenboro, heiðursfé-
lagi; Jón Ásgeirsson (fyrrv.
forseti ,,Fróns“), Mrs. S. M.
Lawson, Stefanía Pálsson,
Halldór Gíslason, Guðrún
Hafliðason, Helgi Johnson,
Hreiðar Skaftfeld, Gunnar
Thorláksson, Thorbergur Thor
bergsson og Sigurður Ander-
son, öll í Winnipeg; Kristín
Ólafsson, Jón Hinriksson, Sig-
þrúður Stefánsson og Ágúst
(Gústi) Sæmundsson, Selkirk;
Magnús S. Magnússon, Hall-
grímur S. Sigurðsson og Mrs.
Vigfúsína Beck, Gimli; Mrs.
Bergsveinn Eiríksson, Lundar;
Guðni Davíðsson, Guðmundur
Guðbrandsson og Sigurður
Arngrímsson, Blaine; Mrs. J-
Sigmundsson, Arlington, Vir-
ginia, og Jóhannes Anderson
(féhirðir „Bárunnar“ frá stofn-
un hennar), Mountain.
Með saknaðarhuga minn-
umst vér allra þessara félags-
systkina og þökkum þeim
samfygldina og samstarfið,
„trúmennsku í verki“ við ætt
og erfiðir. Samtímis minnumst
vér spakra orða norska skálds-
ins Per Sivle (í þýðingu séra
Matthíasar Jochumssonar:
Ef bila hendur,
er bættur galli:
Ef merkið stendur,
þótt maðurinn falli.
Þannig mundu hin horfnu
félagssystkini vor hafa hugs-
að, því að það er íslenzkur
hugsunarháttur að fornu og
nýju. Þeim myndi hafa verið
það bezt að skapi, að vér, sem
enn stöndum ofan moldar,
höldum félagsmerkinu sem
hæzt á lofti og vinnum áfram
sem trúlegast að sameiginleg-
um málstað. Með það í huga,
skal nú lýst starfinu á liðnu
ári.
Eins og að undanförnu hefir
stjórnarnefnd félagsins haldið
allmarga fundi á árinu, og
eftir beztu getu og öðrum að-
stæðum leitast við að ráða
fram úr þeim málum, sem
henni voru falin til afgreiðslu
á síðasta þjóðræknisþingi, og
öðrum þeim málum, sem
komið hafa til hennar kasta.
Þakka ég samnefndarfólki
mínu ágæta samvinnu; og þó
að engin stórvirki hafi verið
unnin, vona ég, að svo reynist,
að sæmilega hafi verið haldið
í horfinu á starfsárinu, en bet-
ur má vitanlega, ef duga skal.
Útbreiðslumál
Þar sem félagið er þess eigi
umkomið fjárhagslega að hafa
sérstakan útbreiðslumála-
stjóra, hafa þau mál á liðnu
ári, eins og löngum áður, aðal-
lega hvílt á herðum stjórnar-
nefndarinnar, að ógleymdum
góðum skerf fyrrv. embættis-
manna félagsins og annarra
velunnara þess til þeirra mála.
Þannig hefir fyrrv. forseti,
dr. Valdimar J. Eylands, sýnt
í verki framhaldandi áhuga
sinn á málum félagsins með
ýmsum hætti. Meðal annars
hélt hann aðalræðuna á
Lýðveldishátíð deildarinnar
„Fróns“ í Winnipeg og flutti
einnig erindi og sýndi myndir
úr Islandsferð sinni á Lýð-
veldishátíð deildarinnar „Bár-
unnar“ að Mountain; enn-
fremur var hann í nefnd
þeirri í Winnipeg, sem undir-
bjó heimsókn biskups íslands
og föruneytis hans, og stjórn-
aði samsæti því ,er haldið var
þeim til heiðurs.
Sama máli gegnir um frú
Ingibjörgu Jónsson, fyrrv-
ritara félagsins; hefir hún
með blaðagreinum sínum og
félagslegri starfsemi sýnt trún
að sinn við félagið og mál-
stað þess, ekki sízt með prýði-
legum greinum sínum „Hvað
hefir Þjóðræknisfélagið gert?“,
sem vafalaust hafa glöggvað
ýmsum lesendum skilning á
starfsemi félagsins í liðinni
tíð og því hlutverki, sem það
á enn að gegna í menningar-
lífi vor íslendinga vestan hafs.
í nafni félagsins vil ég þakka
frú Ingibjörgu drengileg um-
mæli í garð þess með orðum
þjóðskáldsins, þótt mælt væru
undir öðrum kringumstæðum:
„Þökk fyrir handslagið hlýja!“
Fyrrv. vara-forseti félagsins,
dr. Tryggvi J. Oleson, hefir
einnig, síðan hann kom heim
úr námsdvöl sinni í Norður-
álfunni og Bandaríkjunum,
flutt erindi um ferð sína og
íslenzk menningarmál á sam-
komum hér í borg, og bjóðum
vér hann velkominn í hóp
vorn á ný.
Skal þá horfið að útbreiðslu-
starfi núverandi stjórnar-
nefndar. Vara-forseti, séra
Phillip M. Pétursson, flutti
kveðjur félagsins og hélt aðal-
ræðuna á Islendingadeginum í
Blaine; einnig flutti hann er-
indi og sýndi kvikmynd af Is-
landi á tveim samkomum í
Vancouver og síðar á árinu á
fundi deildarinnar „Fróns“ í
Winnipeg; ennfremur var
hann fulltrúi félagsins og
flutti ávarp af hálfu þess við
vígslu nýbyggingar elliheim-
ilisins „Betel“ að Gimli, og í
ársveizlu Icelandic Canadian
Club, og átti einnig sæti í
nefnd þeirri, er undirbjó
heimsókn biskups íslands til
Winnipeg.
Ritari, prófessor Haraldur
Bessason, flutti ræður um
þjóðræknismál á sumarmála-
samkomum beggja íslenzku
kirknanna í Winnipeg, enn-
fremur á samkomum Lestrar-
félagsins að Gimli og þjóð-
ræknisdeildarinnar „Esjunn-
ar“ í Árborg, og á Lýðveldis-
hátíð deildarinnar „Bárunnar“
að Mountain. Ásamt þeim
vara-féhirði, frú Hólmfríði
Danielson, og frú J. B. Skapta-
son, tók hann einnig þátt í
sjónvarpi frá Winnipeg, svar-
aði spurningum um íslenzkar
bókmenntir og menningu og
um kennarastólinn í íslenzku
við Manitobaháskóla.
Vara-ritari, Walter J. Lin-
dal dómari, hefir flutt ávörp
varðandi íslenzk menningar-
og þjóðræknismál á ýmsum
samkomum og ritað um þau
mál vor í Icelandic Canadian,
Framhald á bls. 8
— ADDITIONS —
lo Belel Building Fund
First Lutheran Young Peoples
Association of the First
Lutheran Church,
580 Victor Street,
Winnipeg 10, Man. $50.00
-----------0---
Mr. & Mrs- Joseph Johnson,
Eddystone, Man. $50.00
----0---
Mr. Ragnar Lindal,
Box 127,
Árborg, Manitoba $10.00
-----------0---
Mrs. Kristín S. Benedictson,
Riverton, Manitoba $10.00
----0---
Unnur Sigvaldason,
Vidir P.O., Manitoba $5.00
"Betel"$205,000.00
Building
Campaign Fund
—180
Make your donaiions to th«
"Betel" Campaign Fund,
123 Prlnceea Street,
Winnipeg 2.