Lögberg - 17.04.1958, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 17. APRÍL 1958
Lögberg GefiC út hvern fimtudag af THE COLUMBIA PRESS LIMITED 303 KENNEDY STREET, WINNIPEG 2, MANITOBA Utanáskrift ritstjórans: EDITOR LÖGBERG, 303 Kennedy Street, Winnipeg 2, Manitoba Ritstjóri: EINAR P. JÓNSSON Skrifstofustjóri: INGIBJÖRG JÓNSSON Verð $5.00 um árið — Borgist fyrirfram “Lögberg” is published by Columbia Press Limited, 303 Kennedy Street, Winnipeg 2, Manitoba, Canada Printed by Columbia Prtnters Authorized as Second Class Mail, Post Office Department, Ottawa WTÍitehall 3-0031

Fögur ræktarsemi
Svo sem lesendur Lögbergs vafalaust rekur minni til,
sendi fræðaþulurinn Kristleifur Þorsteinsson á Kroppi í
Borgarfirði hinum meiri árum saman skemtileg og fræðandi
fréttabréf úr hinu fagra og söguríka bygðarlagi sínu, land-
námi Egils og Snorra; svo sem að líkum ræður féllu þessi
bréf í frjóvan jarðveg hjá sonum og dætrum Borgarfjarðar,
er mundu glögglega hverja laut og leiti þar, sem slitið var
barnaskónum.
Það var engin ný bóla fyrir nokkrum árum, að Borgfirð-
ingar hringdu í ritstjóra Lögbergs og spyrðu hann hvað liði
fréttabréfi Kristleifs á Kroppi. Þessu var í rauninni auð-
svarað vegna þess að Kristleifur hagaði jafan bréfaskriftum
sínum þannig, að bréfin bærust eins nálægt sumardeginum
fyrsta og framast mætti verða og gætu þau því talist til
sumargjafa, þótt eigi væri í stórum stíl.
Þeim fer nú af skiljanlegum ástæðum fækkandi hér um
slóðir, er spyrja eftir fréttabréfum úr Reykholtsdal, því svo
hafa margir er þangað röktu rætur, safnast til feðra sinna,
þótt enn séu þeir allmargir ofan moldar, er minnast átthaga-
dýrðarinnar á æskustöðvum sínum og gjarnan vilja vita á því
nokkur skil hvað þar sé að gerast.
Síðan Kristleifur á Kroppi féll frá, hefir einn sona hans,
Einar bóndi að Runnum, auðsýnt ritstjóra Lögbergs og blað-
inu þá góðvild, að senda því öðru hvoru fréttabréf úr hinu
fornfræga fæðingarhéraði sínu, mörgum til fróðleiks og yndis-
auka; í þessu felst fögur þjóðrækni, sem að makleikum skyldi
metin.
★ ★ ★
Meiriháttar verksmiðja tekur
til starfa
Verksmiðja, sem í raun og veru má teljast til risafyrir-
tækja í sinni grein, er nú tekin til starfa í Norður-Norgei, en
þetta er hin mikla Mosal Aluminium verksmiðja, sem reist
hefir verið í Mosjöen-þorpinu; er hér um einkafyrirtæki að
ræða, sem Svisslendingar og Norðmenn eiga í sameiningu;
verksmiðjan er nú rekin með fullu fjöri og fyrstu birgðirnar
af Aluminium hráefnum eru nú á leið til Vestur-Þýzkalands
og Bretlands hins mikla.
Byggingarkostnaður við verksmiðjuna nam 175 milljón-
um króna, en vinna við fyrirtækið hófst í apríl 1956. í janúar-
mánuði síðastliðnum var framleiðslan komin upp í það, sem
svarar 22,000 smálestum á ári; en fáist nægileg raforka, má
gera ráð fyrir, að framleiðslan nemi að minsta kosti 30,000
smálestum næsta ár.
★ ★ ★
Naumast alt með feldu
Það er ekki langt síðan að Diefenbakerstjórnin að ný-
afstönðum kosningum tók að búa um sig til næstu fjögra ára
í Ottawa, en hún hefir þegar látið þjóðina verða þess vara,
að hún sé húsbóndi á sínu heimlii; með nokkurra daga milli-
bili hafa þau tíðindi gerzt, að þrír háttsettir embættismenn
hins opinbera, er nutu alþjóðartrausts, þeir Mr. Sharpe að-
stoðarverzlunarmálaráðherra, Mr. Bennett kjarnorkuráðu-
nautur stjórnarinnar og Mr. Mclvor forseti hveitiráðsins
canadiska, hafa allir látið af embættum, og hafa uppsagnir
þeirra allra vakið óhug með þjóðinni; rétt þykir, að þess sé
getið, að hveitisamlögin vestan lands harma það mjög, að
Mr. Mclvor skyldi láta af embætti vegna þess frábæra starfs,
er hann hefði int af hendi hagsmunum búnaðarins til eflingar;
hinir mennirnir tveir eru úrvalsmenn hvor í sínum verka-
hring, sem eftirsjá er að úr þjónustu hins opinbera.
Dýpsta náma í heimi
í Kolar-gullnámunni í Ind-
landi, hafa menn komizt nær
2. km. niður í jörðina, enda er
þetta dýpsta náma í heimi.
Þar niðri er orðinn mikill hiti,
og fargið er svo mikið, að
harður steinninn klessist út og
sígur inn í námugöngin. Og
þó halda menn áfram að grafa
dýpra og dýpra — allt að 250
fet á ári.
Þetta er inni á miðri há-
sléttu Indlands um 13 breidd-
arstig fyrir norðan miðbaug.
Eru þarna þrjú námafélög að
verki og eiga sína námuna
hvert. Sú bezta og dýpsta heit-
ir „Champion reef Mine.“
Þegar grafið er niður í jörð-
ina fer hitinn sífellt hækkandi,
hækkar að jafnaði um 1 stig á
F. við hver 110 fet. Á botni
þessarar námu er hitinn orð-
inn 150 stig F., og er það
meiri hiti en í nokkurri ann-
arri námu í heiminum.
Gullið er þarna í 26 kvarts-
æðum í hörðum kletti. Fyrst í
stað lágu þessar gullæðar ská-
hallt niður í jörðina, en nú
standa þær svo að segja lóð-
rétt í berginu. Þykktin á þeim
er venjulega ekki nema 3—4
fet en stundum belgjast þær
út og verða allt að 25 fet í
þvermál allt í einu, en mjókka
svo snögglega aftur. Þær hafa
myndast við eldgos fyrir mill-
jónum ára, þannig að kvatsinn
hefir spýzt upp í sprungur í
hörðu berginu-
Þótt berg þetta sé eitt hið
harðasta sem menn þekkja, er
það ekki óbilandi. Það þolir
að vísu mikinn þrýsting. En
öllu eru takmörk sett, og þeg-
ar þrýstingurinn er orðinn svo
mikill að berginu er nóg boð-
ið springur það með ógurleg-
um dyn og krafti. Skelfur þá
jörðin á stóru svæði, alveg
eins og í jarðskjálfta, og geta
þessar hamfarir orðið svo
miklar að hús hrynji á næstu
grösum. Það þykir einkenni-
legt að þessar sprengingar í
berginu voru alveg eins tíðar
í 500 feta dýpi, eins og þær eru
nú í 10 þús. feta dýpi.
Slíkar sprengingar, en þó
ekki nærri jafn öflugar, hafa
orðið í öðrum námum víðs-
vegar um heim, svo sem í
koparnámunum í Bandaríkj-
un, kopar-, gull- og nikkel-
námum í Canada, og gullnám-
unum í Suður-Afríku. Spreng-
ingar koma og fyrir í kola-
námum í Bandaríkjunum,
Nova Scotia, Indlandi, Bret-
landseyjum og á meginlandi
EVrópu. Alls staðar, þar sem
hætt er við slíkum sprenging-
um, verður að grafa með
mestu varkárni. Þarna í ind-
versku gullnámunni, hafa
menn þann sið að hlaða jafn-
harðan upp í göng, sem ekki
eru notuð. Til þess eru sóttir
Framhald á bls. 5
Það eru nú þúsund ár síðan
að menn fóru að grafa þarna
eftir gulli, og var aðferðin við
það fremur einföld. Menn
höfðu þá engin af þeim tækj-
um, sem nú eru notuð, heldur
var aðferðin sú, að hita grjót-
ið og hella svo á það köldu
vatni. Við það sprakk grjótið
og losnuðu þá kvartsæðar þær,
sem gullið var í. En fyrir 83
árum var hafið þarna gullnám
með nýtízku verkfærum og
síðan hafa komið upp úr nám-
unni 958 smálestir af gulli. En
nú eru notaðar enn betri vélar,
og upp úr þessari einu námu
koma um 3% af öllu því gulli,
"Betel"$205#000.00
Building
Campaign Fund
-180
Make your donations to th*
"Betel" Campaign Fund.
123 Princess Street,
Winnipeg 2.
Hverjir eru þeir, sem
við erum að blekkja?
Hverja erum við að blekkja er við
segjum, „Okkar börn eru öðruvísi. Við
búum í góðu nágrenni. Við þekkjum
alla vini þeirra.“ Hversu marga af
vinum barna okkar þekkjum við
persónulega? Hverjir hafa yfirum-
sjón með samkvæmunum? Hve ó-
ölvaður er bílstjórinn, sem flytur
þau heim?
Hverja erum við að blekkja er við
segjum, „Ég fer varlega með áfengi,
er börnin fara að komast á legg?“
Okkur þykir vænt um, er ungling-
arnir segja, „Þegar ég vex upp ætla
ég að líkjast pabba.“ En áður en varir,
er unglingurinn vaxinn okkur yfir
höfuð og tíminn til raunverulegra
áhrifa um garð genginn.
Hvar er sökina að finna ef vegna
ábyrgðarleysis sjálfra okkar, vand-
ræði steðja að fjölskyldunni vegna
áfengis?
Við erum hvorki að blekkja börnin okkar,
vini okkar eða nágranna. Þeir vita hvar sökin
liggur—
við erum aðeins að blekkja okkur sjálfl
Ein þeirra auglýsinga sem prentutS er
almenningi til fræ8slu af
MANITOBA COMMITTEE
on ALCOHOL EDUCATION
*
Department of Education, Room 42,
Legislative Building, Winnipeg 1.
WHitehall 6-7289
3-4-58