Sunnanfari - 01.12.1891, Blaðsíða 11

55
maturinn útbyrðis, en náðist aptur lifandi.
kvað Davíð:
Yrkja verð eg enn á ný
ofinn kvala smokknum:
Skrattanum þótti skömm að því
að skila ekki aptur kokknum.
Ut úr þessu urðu mikil mál milli Davíðs og
þ>órðar sýslumanns, en örðugur varð Davíð honuin
og þótti flækja málin bæði harðlega og kænlega.
1 þeim málum mun hann hafa kveðið þessa stöku :
Mín svo batni máladeiki
mótpartinum sízt að vild,
ná ef skal í hennar heild
halda þarf á klækjasnild.
þ>ó hafði málið fallið á Davíð að lyktum, og átti
hann að verða fyrir nokkrum útlátum, en ekki
borgaði hann, og þegar gera átti fjárnám hjá
honum, fanst ekki annað en nokkrar fúnar guðs-
orðabækur. Eitt sinn gerði þ>órður Davíð heim-
reið; hafði þá Davíð harðlokað bænum, en
sýslumaður lét brjóta hann upp. Stefndi Davíð
honum svo fyrir húsbrot. Af málum sínum við
# I3órð var Davíð kallaður Mála-Davíð.
1814 var þ>órði sýslurnanni veitt Arnessýsla;
ætlaði hann þá vestur þangað síðla vetrar; gerði
Davíð honum þá fyrirsát með sonum sínum og
ætlaði að minsta kosti að hræða hann. Frá sög-
unni um það segir Gyða kona þ>órðar sýslu-
manns bezt í bók þeirri, er hún kallar »Endur-
minningar« sínar frá íslandi1), og er það á þessa
leið: »Hinn 16. Marts 1814 lagði Thorlacius
sýslumaður af stað . . . A Berufirði varaði [Jón]
Stfefánsson]2) kaup- maður hann við D[avíð] J[óns-
syni], auðugumbóndaíSkaptárþingi, er sýslumaður
hafði fyrirtólf árum (= 1802) tekið fastan og dæmt í
sektirfyrirað hafagertákafaróspektiráBerufjarðar-
þingi. Sonur Dfavíðs] J[ónssonar| hafði nýlega
verið á Berufirði og haíði beðið [Jón] St[efáns-
son) að aðvara Thorlacius, ef hann ætlaði þessa
leið. [Jón] St[efánsson] bað sýslumann nú annað-
hvort að taka með sér helmingi fleiri fylgdar-
menn eða hverfa aptur ella og fara nyrðra. En
sýslumaður vildi ekki heyra neitt um það: »Ekki
hræðumst eg skrumara þann,« sagði hann, »og
mun eg fara þá leið sem beinust er.« A sjötta
degi þar frá [= 22. MartsJ nálgaðist hann bæ
D[avíðs] J[ónssonar]. Davíð var maður hefnd-
rækinn og ríkur í héraði, og voru flestir bænd-
urnir í sveitinni honum háðir; hafði hann nú
dregið saman nokkurt lið að bæ sínum (Hofi).
Stóð hann sjálfur við götuna og báðir synir hans.
Annar þeirra var vitfirringur3). Hann lofaði
fylgdarmanninum að fara framhjá, en tók óþyrmi-
lega í taumana hjá sýslumanni, og heimtaði með
Fru Th.s Erindringer fra Island. Khavn 1845. Bls.
92—95»
2) Jón Stefánsson var alkunnur fróðleiks og merkis-
maður; andaðist 1819.
3) íþetta er rangt. Símon Davíðsson var mállaus, en vel
viti borinn.
frekju að hann greiddi sér aptur sektarfé það,
er sýslumaður hafði gert honum að greiða.
fegar sýslumaður neitaði, ætlaði Davíð að taka
ofan ferðaskrínur hans, og hafði ýmsar hótanir
í frammi. Vitfirringurinn stóð hjá, mundaði
broddinn á staf sínum og benti á enni sér, teygði
álkuna og dróg hendina um háls sér. Sýslumanni
þótti nú fara að grána gamanið og vatt sér því
skjótlega að Davíð og mælti: »Sé það ætlan
þín, að eg megi ekki halda áfram ferð minni og
megi eigi sjálfráður vera, þá er bezt eg komi
heim til þín.« þ>ess var Davíð fús og játti því.
Attu nú allir að vera vitni til þess, hvernig hann
dirfðist að fara með sýslumann, en margbýli var
á Hofi, og stóðu allir úti, þegar sýslumaður
kom. Sneri hann sér þá undir eins að öðrum
bónda og mælti: »Eg er á þínu heimili og lýsi
griðum og fullum friði. þ>að er á þinni ábyrgð,
er hér fer fram gegn mér og eigum mínum. það
er setið um líf mitt, en eg ætla og skal halda
áfram ferð minni og krefst því boðlegrar fylgdar,
sem tryggi mig gegn árásum.« þetta kom flatt
upp á bóndann, en ekki þorði hann að færast
undan þeirri skyldu, sem lögin buðu honum.
Davíð sá nú að ekkert varð úr fyrirætlan sinni
og lét nú setn sig iðraði eptir framferði sitt og
vildi nú sættast við Thorlacius sýslumann, og
bað hann að koma tneð sér upp fyrir hlöðu, því
hann ætlaði að tala dálítið við hann. En sýslu-
manni leizt það óráðlegt og steig á bak og hélt
áfram ferð sinni hinduriaust og hafði nú fjórutn
mönnum fleira til fylgdar. — Frú Thorlacius fékk
nokkru seinna fregn um þenna atburð. Haldór1)
sonur Davíðs, sá er áður hafði verið á Berufirði
til þess að aðvara Thorlacius. nafði nú aptur
gert sér ferð þangað til þess að láta Jón Stefáns-
son vita, að alt hefði vel farið, og þaðan fékk
frú Gyða að vita um það. Jón Stefánsson ávítaði
Haldór1) fyrir að hafa verið með í því að ráðast
á sýslumann, en Halldór kvaðst hafa gert það
til liðs við sýslumann, ef faðir sinn hefði tekið
til nokkurs ofbeldis, en við því sagðist hann
ekki hafa búizt, ef sýslumaður hefði getað haldið
sér í skefjum og ekki látið á sig bita. Hann
sagðist hafa verið hræddastur við [Símon] bróður
sinn, sem væri ekki vanur að hætta fyrri en það
væri unnið, sem hann hefði einu sinni feingið
hugmynd um að ætti að gera. Frú Thorlacius
þakkaði sínum sæla og blessaði Haldór Davíðs-
son með sjálfri sér fyrir að hafa verið svona
góður. Davíð Jónsson fékk síðan ráðningu og
var dæmdur í miklar fésektir. Frúin var hrædd
um að hann mundi hefna sín og var það ekki
ástæðulaust. Hún segir að hann hafi nokkru eptir
þenna atburð farið kaupstaðarferð út á Eyrar-
bakka í Arnessýslu, og með honum margir
bændur úr Skaptárþingi, því að þeir verzluðu
l) Hér stendur í dönskunni »Thorder«, en það er rangt,