Dagskrá - 28.09.1897, Blaðsíða 3

arvald hefur að sönnu myndað nokkurskonar samheldi
meðal þingmanna gegn hinum sameiginlega andstæðing
(Danastjórn) að því er kemur við hinum fyrri flokk
tnála. — Hefur þetta samheldi jafnvel á stundum orð-
ið svo ríkt að alþingi í heild sinni hefur komið sjer
saman um að semja lagafrumvörp um rjett Islendinga
gegn Dönum með ákveðnu innihaldi og hvað eptir ann-
að (sbr. stjórnarskrármálið). — En þó má það segja
með fullum sanni að sannfæring þingsins mun ekki
vera komin lengra en svo, að menn sjeu alljlestir að
vísu samhuga um hvað fara eigi fram á t. a. m, í þessu
máli er vjer nefndum, en hver höndin aptur upp á mód
annari um það hvernig eigi að fá því framgengt. —-
Og vjer skulum bæta því við að svo mikið er politiskt
stefnuleysi þingsins enn að til munu vera smádeildir
innanþings sem skilja heldur ekki að hverjic stjórnar-
barátta Islendinga miðar. Stór flokkur manna villtist á
þessu á síðasta alþingi, og fylgdi frumvarpi, sem fór í
alveg öfuga átt, nefnil. þá, að binda málefni Islands
frekar en nú er, við geðþekkni hinnar dönsku ríkis-
stjórnar, og sami skortur þekkingar eða skilnings kom
einnig fram hjá hinum svokölluðu »miðlurum« er virt-
ust blindir fyrir því hverja þýðingu það mursdi hafa fyr-
ir framtíð laadsins ef íslendingar gengjust, að lögurn, und-
ir nokkur afskipti rikisráðsins af sjermálunum. Frh.
Láta þeir ekki sannfærast enn?
Nú er þó komið svo langt að íslendingar þeir sem
flutt hafa til Vesturheims eru sjálfir teknir að skýra rjett
og afdráttarlaust frá líðaninni þar, sumir að minnsta
kosti. Þegar lesin hafa verið brjef að vestan að undan-
förnu hafa þau flest verið þannig, að kostirnir einir eru
taldir, en forðast er að nefna alla ókostina, sem ef til vill
eru ekki svo ýkja margir, en aptur á móti svo stórir
og skaðlegir að þeir gjöra meira en jeta upp alla kost-
ina. Einstaka maður hefur verið svo hreinlyndur að
skrifa kunningjum sínum rjett og satt frá öllu, en allt
ti! þessa tíma hafa fáir fundist svo drenglyndir að rita
um það í opinber blöð svo að almenningi gæfist kostur
á að þekkja það. Einstakir menn hjer heimahafa, eptir
því sem sumir halda, af einhverjum »praktiskum« ástæð-
um, fyllt flokk ginningarmannanna vesturheimsku og gjört
sitt til að tæla burt af landinu fáfróða alþýðu, og unnið
þannig tvö illverkin í senn, þar sem þeir fyrst og fremst
svipta landið vinnukrapti og stuðla að hnignun sinnar
eigin þjóðar, og hefur margur verið nefndur landráða-
maður fyrir minna, og í öðru lagi ginna þeir landa sína
út á þá galeiðu sem þeir eiga ekki apturkvæmt af, hversu
fegnir sem þeir vildu og hversu miklar kvalir sem þeir
kunna að líða þar. Skyldi- þess verða langt að bíða
að enginn íslendingur vestan hafs fengist til jafn sví-
virðilegrar atvinnu ogþaðer, eða ætti að vera, í augum
allra ærlegra manna að leigja sig útlendri stjórn til þess
að smala saman löndum sínum vestur í þá eymd og
volæði sem ómótmælanlega hefur þar átt sjer stað nú
að undanförnu? Og skyldi þess verða langt aö biða uö
-87
enginn finnist svo mikill ódrengur hjer heima að hann
dirfist að mæla bót slíkum liðhlaupum ? Það þykir ef
til vil! of djúpt tekið í árinni að segja: slíkuin illvirkjum?
En er það ekki náttúrlegt að öllum hugsandi og sönnum
íslendingum sárni þegar þeir sjá menn ganga hjer um
göturnar dag eptir dag, viku eptir viku og mánuð eptir
mánuð, sem launaðir eru stjórfje til þess að reyna að
veiða bræður sína í netið vesturheimska, sem þeir fæstir
geta losnað úr aptur? Og eru þeir ekki sömu fyrirlitn-
ingar verðir sem halda hlífiskildi yfir slíkum mönnum
og hjálpa þeim til framkvæmda þessu loflega(l) starfi ?
Hafa menn ekki tekið eptir því hversu ískyggilegum
meðulum er beitt, ekki einungis til þess að tæla menn
vestur, heldur einnig til þess að halda þeim kyrrum
þegar þangað er komið, þótt þeir vildu hverfa heim
aptur? Af hverju halda menn að það sje að fargjald
frá Vesturheimi og hingað er nálægt helmingi dýrara
en hjeðan og þangað? Það er auðvitað af þeirri ein-
földu ástæðu, að ineð því hefur stjórnin komið í veg
fyrir það að menn sneru heim aptur þegar þeir sjá
hversu alit hefur snúist gagnstætt vonum þeirra; með
því hefur hún tryggt sjer það að þeir beygi sig undir
þrældómsokið fyrir fullt og allt og sjeu algjörlega úti-
luktir frá því að losna.
Einmitt þetta eitt ætti að vera nóg til þess að sýna
mönnum fram á og sanna þeim, að eitthvað er óhreint
á botninum, sýna þeim og sanna, að það er í eigin
hagsmuna skyni, að reynt er að ná íslendingum vestur,
en ekki af einskærri umhyggju fyrir þeim, því væri svo,
þá mundi stjórnin búa svo um hnútana að burtförin
væri jafngreið og innflutningurinn, ef mönnum líkaði
ekki þegar þangað kæmi.
Það er óhætt að trúa því, að Islendingar eru ekki
ginntir vestur af umhyggju fyrir þeim. Það er líka
óhætt að trúa því að þeir sem hafa leigt sig stjórninni
j þar vestra til þessara ginninga gjöra það einungis í eigin
j hagsmuna skyni; það eru menn sem frá mínu sjónar-
miði eru svo óvandir að meðulum, að þeir vildu fegnir
selja ættjörðu sína og landa sína í æfilangan þrældóm,
ef þeir hefðu ráð á og ef þeir gætu einungis sjálfir haft
dálítið upp úr því. (Frh).
Sig. Jíd. Jóhannesson.
Ungiinga m e n n t u n.
I 36. tölubl. „Dagskrár" þ. á., er ritgjörð eptir
einhvern Þránd, sem vill — að því sem sjeð veröur —
leiða í ljós, að barna- eða unglingaskólar komi ekki að
notum, bæði sökum kostnaðar við þá og að kennslan
geti ekki orðið eins notadrjúg, scm hin svokallaða um-
gangskentisla, og því til sönnunar færir hann til, að
hann hafi þekkt menn, sem verið liafi 2—3 vetur á
barnaskóla, sem ekki hafi kunnað svo mikið sem skrifa
stórlýtalaust utan á brjef. Hjer getur ekki verið att við
éinstök dæmi, — því þau sanna aldrei neitt, — heldur
að slíkt sje nokkuð almennt. Slík yfirlýsing, ef sönn er,
sem ætla má, því Þrándur mun vera kunnugur skólum
og skólagengnu fólki, er mjög sorgleg oghlýtur að vera
að kenna einhverju óhentugu fyrirkomulagi, annnðhvort
kennurunum, eða stjórn skólanna, sem fljótlega væri
þörf að laga, því fáir munu vilja afnema þá, enda
virðist það ekki ineining Þr. iieldur að unigangskennsla