Dagskrá - 28.09.1897, Blaðsíða 4

238
taki skólanámi fram, bæði af því, að unglingar kæmu
menntaðri frá umgangskennurum, en barnaskólum, og
þar að auki, verði sú kennsla kostnaðarminni. Jeg er
ómenntaður alþýðumaður, sem aldrei hef verið einn ein-
asta mánuð hvorki á umgangskennsluskóla nje öðrum
skólum, hef þ?í ekki eigin reynslu í þeim efnum, en
jeg hef komið á heimili þar sem umgangskennsla hefur
að nafninu átt að vera, og hefur mjer alit annað en
litist glæsilega á það fyrirkomulag, þar sem öllu hefur
ægt saman í einni lítilli baðstofu. Sumt af börnunum
við lestur, en sumt við skript; kvennfólk við tóvinnu,
rokka og kamba, piltum að koma frá útiverkum,
gestum við kafhdrykkju og frjettaskraf eins og við-
gengst á bæjum. Er nokkur von á að kennarinn geti
komið á góðristjórn innanum slíkt arg og þras, en þó
skal jeg játa, að sú tilraun sem þannig er gjörð, ti! að
glæða menntun og menntalöngun hjá unglingum sje
betri en ekki neitt, jeg segi ekki neitt, af því að sum-
staðar, það er mjer vel kunnugt, er alls enginn um-
gangskennsla, heldur að eins, að einstakir menn taka
einhvern til að kenna börnum sínum og sökum rúm-
leysis, ekki geta tekið nema I—2 börn að og þetta að
eins 3—4 vikur, aptur veit jeg, að á stöku stað, er
kennslan nokkuð lengri tíma, og betra húsrúm. „Hvað
kostnaðinum líður, er þegar fengin nokkur reynsla".
segir Þr. og nefnir til 3 skóla, sem strandað hafi á
fjcleysi, jegþekki ekki 2 þessara skóla nema að nafninu
til, Hijeskógarskóiinn átti eins og Þr. segir, að verða
nokkurskonar Lýðháskóli, en þess konar skóli gat að
vonum ekki þrifist, rjett við hliðina á Möðruvallaskól-
anum, svo að af þeim skóla er lítil reynsla fengin, að
unglingaskólar geti ekki þrifist, Svo til árjettingar fær-
ir Þr. það til, að umgangskennsla njóti styrks af lands-
sjóði, en sjeu kennslukraptar hvers sveitafjelags fluttir
á einn stað haganlega settan, það er sameinaðir 1 einn
skóla, þá sjc ekki styrks að vænta. Hvaðan Þr. hefur
fengið þessa vitrun, er mjer óljóst, mjer þykir mjög ó-
líklegt, að þingið neiti um styrk til fastra sveitaskóla,
cn veiti styrk umgangskennslu. Ekki get jeg sjeð þann
mikla kostnaðarauka við að sameina unglinga, í hverju
sveitafjelagi á einn hentugan stað í hentugt húsrúm,
þar sem einn kennari getur kennt helmingi fleiri börn-
um, en umgangskennari í vondu húsrúmi. Kennararnir
þurfa að vera jafngóðir, hvort sem þeir kenna á um-
gangi eða í föstum skóla, og því jafndýrir. Fæði ungl-
inga kostar eitthvað heima, eins og útgjörð á skólann,
sem vart mun fara fram úr 40—50 aurum á dag, eptir
því sem fæði pilta á Möðruvallaskóla kostar, eiginlega
væri það húsrúmið, sem kostaði dálítið meira, svo sem
hitun bekkir o. fl. nauðsynlegt. Húsið sjálft mætti
leigja á hentugum stað, þar sem húsrúm leyfði, ef mer.n
vildu ekki kosta neitt skólahús, og væri máske heppi-
| legra, á meðan að reynsla fengist.
Að endingu vil jeg skora á alla, sem unna mennt-
un og framför, að hugsa um þetta mál og láta til sín
heyra, því alþýðumenntamálið, er ef til vill, okkar mest
áríðandi velferðarmál.
Stefán Bergsson,
Fiskimærin,
Eptir Bj'órnstjerne Björnson.
(Framh.).
»Þetta er allt eitthvað undarlegt!« hugsaði Petra
og ætlaði út, en kona ein gömul, er sat við hlið
hennar tók hægt í kjólinn hennar. »Vertu kyr!«, hvísl-
aði hún »en sestu niður! — því þeir', sem standa fyrir
aptan þig sjá ekkert fyrir þjer; það eiga allir að sitja í
leikhúsinu«. Hún settist sem fljótast. »í leikhúsinu«
hugsaði hún og tók það upp hvað eptir annað til þess
að átta sig Nú leit hún aptur inn í kirkjuna, en hversu
; mikið far, sem hún gjörði sjer um það, gat hún ekki
; skilið eitt einasta orð af því, sem mennirnir töluðu.
Fyrst þegar hún tók eptir því að karlmaðurínn (það
j var karl og kona) var ljómandi fallegur piltur, skildi
hún stöku orð á stangli, en þegar hún komst að því,
að hann talaði um ást og kvaðst sjálfur vera ástfang-
inn, þá fór hún smámsaman að fylgjast með og skildi
loksins allan þráðinn í því, sem hann sagði. Nú kom
þriðji maðurinn inn, er dró svo að sjer athygli Petru
að hún hætti að veita hinum eptirtekt. Hún sá það,
að hann hlaut að vera munkur; hann var alveg eins og
munkar er hún hafði sjeð á myndum og þá hafði hana
lengi langað til að sjá. Munkurinn var hægur og stillt-
ur í framgöngu, guðræknislegur á svip og alvarlegur;
hann talaði skýrt og greinilega svo hún skildi nálega
hvert einasta orð, en allt í einu snýr hann við
blaðinu og talar þvert á móti því er hann áður hafði
gjört — »Ó,þetta er einhver þorpari« hugsaði Petra.
»Já hann hlýtur að vera þorpari, hann lítur líka út
fyrir það! — O, að fallegi maðurinn tæki eptir því!
hann ætti þó að minnsta kosti að geta heyrt það. Hann
svíkur yður!« sagði Petra í hálfurn hljóðum. »Uss!«
mælti konan, sem hafði tekið í kjólinn hennar og sagt
henni að setjast. — Nei, ungi maðurinn heyrði það
ekki, hann gekk á brott og hinir á eptir; gamall mað-
urkemurinn. — »Hvað erþetta!« hugsaði Petra. »Þeg-
ar gamli maðurinn talar, þá er eins og maður heyri
• málrórn hins unga; þetta er þó afgamall karl! O, þarna
j gengur stór hópur af piltum og stúlkum, allar hvít-
; klæddar; það leiðist tvennt og tvennt eptir kirkjugólfinu
i