Dagskrá - 05.10.1897, Blaðsíða 4

296
Nýtt miðlunarblað.
Hr. Jón Ólafsson er farinn að gefa út nýtt blað
hjer í Rvík, sem mun aðallega vera stofnað í því skyni
að reyna að vekja aptur upp miðlunarpolitikina frá 1889,
sem landsmenn kváðu þá svo rækilega niður, eins og
allir munu kannast við. Blað þatta kallar hann „Nýju
Öldina".
Líklega þykir nú mönnum að þeim sje nóg boðið
— þegar breytingavinglararnir fara að ganga aptur jafn-
óðum og þjóðin fleygir þeim í ruslakistuna. Nú á ekki
lengur að vera nægilegt að flónska sig einu sinni á
hverju vinglinu fyrir sig, heldur á nú að fara að »reyna
aptur« — hvað opt, veit enginn — líklega svo Iengi
sem nokkur einasti maður er til í landinu, sem er nægi-
lega frekur og fákænn til þess að þráast á móti úrskurði
þjóðarinnar sjálfrar.
Úr miðlunargreinum hr, Jóns Ólafssonar,
Þess skal strax getið að vjer ætlum ekki að leggja
neinasjerlegastund á, að svaraöllum hinum margupptuggnu
miðlaraklausum, sem mönnum eru svo leiðinlega minnis-
stæðar, frá blaðagreinum og fundarhöldum 1889.
Hjer skulu að eins teknar upp nokkrar tilvitnanir
úr 1. tölublaði »Nýju Aldarinnar«.
Hr. J. O. byggir aðallega alla miðlunarpolitik sína
á því að ísland sje óaðskiljanlegur hluti Danaveldis,
og að sjermál þess skuli ekki leysast úr ríkisráðinu
danska.
Hr. J. O. gætir þess ekki að ísland getur verið
»óaðskiljanlegur« hluti Danaveldis án þess að ríkisráðið
hafi hið minnsta atkvæði um sjermálin. Þó ísland væri
einungis í »personal Union« við Danmörk, mætti gjarn-
samlega kalla það óaðskiljanlegan hluta Danaveldis í
grundvallarlögum landsins.
En á hverju byggir nú hr. J. Ó. aptur, að Island
sje óaðskiljanlegur hluti Danaveldis? — Á stöðulögun-
um, viti menn, sem Islendingar hafa til þessa haidið
fram að væru ekki bindandi fyrir þá, heldur aö eins
fyrir Danastjórn. — Löggjafarþing íslendinga á ekki
minnsta þátt í stöðulögunum. Þau eru valdboðin. aldönsk
lög frá löggjöf Danmerkur, en ekki Danmerkur og Islands,
og þessi lög vill hr. J. Ó. þó láta afnema »óskert iands-
rjettindi íslands frá elstu tímum«.
Hr. J. Ó. vill halda sjermálunum í ríkisráðinu; hann
er að því leyti frábrugðinn Valtýssinnum og ýmsum
öðrum breytingamönnum — því þeir hafa þó látið sem
þeim væri annt um að fá ríkisráðshnútinn leystan, þó
síðar væri.
En hr. J. Ó. vill herða að hnútnum — ekki rekja
j hann upp.
Hann hefur leiðst út í þessa stefnu af tvöföldum
j misskilningi. Fyrir það fyrsta skilur hann ekki hverja
þýðing sögulegur rjettur Islands hcfur fyrir framtíð þess.
1 öðru lagi skilur hann ekki hver áhrif það mundi hafa
á sjálfræði breskrar nýlendustjórnar ef heimastjórnin eða
alríkisstjórnin fylgdi dönskum stjórnarreglum, en ekki
breskum.
Hr. J. Ó. hefur sjálfsagt af hreinni tilviljun komist
inn á þessa svokölluðu »miðlunar»-leið. — Tilviljunin
var sú, að hann hafði heyrt og lesið nokkuð um breskt
; stjórnarfar, þegar tvískinnungurinn í stjórnarskrármálinu
kom upp á alþingi 1889. Hefði hann þá verið nýkom-
inn t. a. m. frá Rússlandi eða frá einhverju öðru ríki
utan Bretaveldis, þá hefði hann sjálfsagt stungið upp á
því að sníða grundvallarlög íslands í sjermálunum eptir
útibús-stjórnarskrám þeirra í stað »innar bresku fyrir-
| myndar«.
Hr. J. Ó. segir í »N. Ö.« að Danmerkurríki sje
j ekki sama sem Danaveldi, og það er rjett hermt af hr.
J. Ó. — Svo segir hann að grundvdllarlögm d'ónsku
sjeu gefin fyrir Danmerkurríki, og það er einnig rjett
hermt. — En loks segir hann að valdsaðilar þeir sem
stoínaðir voru með grundvallarlögunum dönsku eigi að
stjórna sameiginlegum málum alríkisins (einnig Islands
sem er utan Danmerkurríkis). Hvaðan hefur hr. J. Ó.
það, að þetta sje lögmæt stjórn — úr því að grundvall-
arlögin eru ekki gefin fyrir ísland? Blandar hann hjer
ekki saman hinu faktiska ástandi og því sem ætti að
vera að rjettum lögum? —- Það er hætt við að Jón gamli
Sigurðsson hefði ekki viljað skrifa undir þessa kroníku
— og ekki hyggjum vjer vafasamt hverjum Jóninum
íslendingar muni fremur fylgja.
Hr. J. Ó. telur það hættulegt ef sjermálastjórn
íslendinga gæti verið óháð ríkisráðinu Danska, vegna
| þess að hún gæti þá (t. a. m. með harðýðgislegum
| lögum gegn úflendingum) stofnað »alríkinu« í voða. —
i Hvernig stendur á því að hann ber svo mikina .kvíð-
boga fyrir því að stjórn Islendinga fremur heldur en
, hver 'ónnur stjórn mundi brjóta á móti mannúðar eða
rjettar reglum þjóðafjelagsins? Það virðist hijóta að spretta
af því að hann álítur íslendinga ekki hæfa til sjálfstjórn-
ar, og að þeir þurfi því að »dependera af þeim dönsku«.
— Og hversvegna minnist hann 'ekki á þá hættu sem
sjálfstjórn íslendinga stafaði af gjörrceði Danaef þeir
hefðu ótakmarkað niðurskurðarvald gegn hinu innlenda
| löggjafarvaldi?