Lögberg-Heimskringla - 25.08.1960, Síða 1

I
Högberg - í)etmsíunngla
Stofnað 14. jan., 1888 Stofnuð 9. sept., 1886
7ÍT ARGANGUR WINNIPEG, FIMMTUDAGINN 25. ÁGÚST 1960 NÚMER 32
Stórgjöf til Hóskóla íslands
■ minningu Dr. Rögnvalds Péturssonar
Fréttir úr blöðum frá íslandi
Á morgun, 14. ágúst, eru
úðin 83 ár frá fæðingu Dr.
Rögnvalds Péturssonar, hins
kunna forystumanns í hópi
íslendinga vestan hafs. Dr.
Rögnvaldur andaðist 30. jan.
1940, en þótt liðin séu rúm 20
ar síðan, mun öllum þeim
austan hafs og vestan, sem
kynntust honum eitthvað, enn
1 fersku minni sérstæður og
töfrandi persónuleiki þessa
ttúkla lærdóms- og gáfu-
^uanns, er í senn var heims-
korgari í háttum og að mennt-
un, en jafnframt einn hinn
rammasti Islendingur, er um
aUa hluti fram unni landi
feðra sinna og menningararfi
°g setti sóma íslands nær öllu
°far, svo sem lengi munu sjást
uierki í ritum hans og því
*nikla starfi,- sem hann innti
af höndum sem forystumaður
1 þjóðræknissamtökum íslend-
uiga vestra og ritstjórn á
timariti Þjóðræknisfélagsins
ffá upphafi þess og þar til
hann féll frá.
Kona Dr. Rögnvalds Péturs-
sonar, frú Hólmfríður, og dótt-
lr þeirra hjóna, Margrét Pét-
Ursson í Winnipeg, hafa í dag
gefið Háskóla íslands til
hiinningar um Dr. Rögnvald
1500 dollara, er verða skal
stofn sjóðs, er bera skal nafn
hans. Sjóðurinn mun verða
aukinn um helming við næstu
áramót, í 15 þús. dollara. Sjóð-
ur þessi verður fyrst um sinn
lagður á vöxtu vestra, en
verður undir stjórn háskóla-
ráðsins samkvæmt skipulags-
skrá, sem síðar verður sett
um meðferð hans alla og notk-
un. Hér er um að ræða stærstu
gjöf, sem Háskólanum hefir
borizt, þegar frá er talin dán-
argjöf Aðalsteins Kristjáns-
sonar í Winnipeg. Áður hafði
frú Hólmfríður gefið Lands-
bókasafni íslands mikið og
dýrmætt bóka- og handrita-
safn, sem trauðlega verður
metið til fjár, þar með öll
handrit skáldsins Stephans G.
Stephanssonar, öll blöð og
tímarit útgefin í Vesturheimi
og stærsta safn vestur-ís-
lenzkra bóka, sem verið hefir
í einstaklingseign.
í för minni vestur um haf
í sumar var það eitt minna
erinda að fara til Kanada,
Winnipeg, til þess að veita
minningarsjóði Dr. Rögnvalds
viðtöku. Mér var þetta ljúft
erindi. Og nú á stofndegi
sjóðsins er mér kært vegna
Háskóla íslands að færa stofn-
endum hugheilar þakkir.
Þorkell Jóhannesson
Tíminn 13. ágúst
Pdlína Rósa
(Sigurðardóttir)
Anderson
Fyrir skömmu lézt hér í
Winnipeg (23. júlí 1960) hús-
frú Pálína Rósa Anderson,
næstum 93 ára að aldri, ekkja
Halldórs Anderson (Árnason)
frá Höfnum á Skaga, hin
mesta ágætis kona. Hún kom
til þessa lands stuttu eftir
aldamótin síðustu, giftist hér
og átti hér heimili ávallt síðan.
Hún var fædd að Másstöðum
í Vatnsdal, en missti foreldra
sína með skömmu millibili,
barn að aldri og var alin upp
á góðu sveitaheimili, Öxl í
Húnaþingi, hjá hjónunum
Sigurði Hafsteinssyni og konu
hans, Guðrúnu Einarsdóttur.
Þau dóu um það leyti að hún
var að ná fullorðinsaldri og
átti hún eftir það heimili hjá
Sigríði systur sinni, unz hún
fluttist vestur.
Pálína Anderson var heldur
smávaxin, hvöt í spori, snotur
og hin mesta eljukona, vildi
öllum gott gera, var glaðlynd
og jafnlynd, og vissi ég hana
aldrei mæla styggðaryrði til
nokkurs manns, hún átti
margt vina bæði meðal ís-
lendinga og annarra þjóða,
sem allir héldu tryggð við
hana til hins síðasta. Pálína
naut ekki annarrar menntun-
ar en þeirrar, er börn fengu
um þær mundir á góðum
sveitaheimilum, en hún var
gáfuð, og enga konu hefi ég
þekkt, sem mér hefir fundizt
hafa eins næman skilning og
heilbrigða hugsun gagnvart
hverju því, er hún þurfti fram
úr að ráða. Ég hafði þekkt
hana frá því ég var unglingur,
og var mér það metnaðarauki
að eiga vináttu slíkrar konu.
Nokkru áður en dauða
hennar bar að höndum, minnt-
ist vinkona hennar á það við
mig, að það mundi gleðja
hana, ef ég gæfi henni nokkur
stef. Afmæli hennar, hið 93.
var í námunda, og ætlaði ég
þá að flytja henni þessi er-
indi, sem fylgja, en þau urðu
þá útfararstef í staðinn.
Páll Guðmundsson
☆
Lítill sprækur hnoðri um
hlað
hljópstu á þínum bernsku
dögum,
fjör og þroski flóðu að,
fegurð skein af túni og
högum.
Lítill bjartur hnoðri um hlað
hljópstu á þínum bernsku
dögum.
Nokkru stærri á fótum frám
flóstu út um engi og haga,
Helgi Jónasson læknir og
lengi þingmaður Rangárvalla-
sýslu andaðist 20. júlí.
☆
Dómsrannsókn hefir farið
fram á ætlaðri ólöglegri
starfsemi Hins íslenzka stein-
olíuhlutafélags og Olíufélags-
ins h.f. og birtast greinar um
málið í íslenzkum blöðum 22.
júlí með feitum fyrirsögnum.
☆
Um 30 landfræðingar ferð-
uðust um ísland í lok júlí og
um 60 landfræðingar í byrjun
ágúst. Voru þessir menn frá
ýmissum löndum og eru þetta
hinar fyrstu alþjóðlegu
fræðsluferðir um Island. Er
talið að þær muni auka veru-
Á 93. afmælisdegi Kanada,
1. júlí s 1., minntist Canadi-
an Broadcasting Corporation
dagsins með því að útvarpa
frá 289 útvarpsstöðvum um-
hverfis hnöttinn fræðsluskrá
um Kanada og kanadisku
þjóðina, er nefndist We Are
This Land. Fulltrúar frá eftir-
greindum þjóðarbrotum tóku
þátt: Indíánum, Eskimóum,
Frökkum, Skotum, Englend-
ingum, Gyðingum, Úkraníu-
mönnum og Islendingum. Þá
komu fram fulltrúar frá ýms-
um stéttum: bændum, list-
málurum, tónlistarfólki, rit-
höfundum, og hjón, sem lýstu
venjulegu kanadisku fjöl-
skyldulífi. Að lokum flutti
landstjóri Kanada, Major-
General G. P. Vanier, ávarp.
Hinn kunni rithöfundur og
útvarpsþuluf, Mr. Blair Fra-
ser stjórnaði þessum útvarps-
lið, sem var hvorutveggja í
senn fróðlegur og skemmti-
legur.
Að sjálfsögðu urðu öll
sóttir hesta, sazt hjá ám,
svifalétt á mjúkum tám.
Eldri og stærri fótum frám
flóstu út um engi og haga.
Svo kom langrar ævi önn,
alvaran með kröfum sínum, —
alltaf trú og alltaf sönn,
aldrei brást þú skyldum
þínum.
Þótt á lokkinn legðist fönn
lifirðu ung í huga mínum.
Er þú seinast heldur heim
hugir fylgja vina þinna,
innilegri þökk frá þeim
þú ert búin til að vinna.
Er til Guðs þú heldur heim
hugir fylgja vina þinna.
Páll Guðmundsson
lega áhuga á landfræði og
jarðfræði íslands víða um
heim.
☆
Nýlega er komin út ný
skáldsaga eftir Halldór Kiljan
Laxness, sem hann nefnir
Paradísarheimt, og fjallar hún
um íslenzka Mormóna, þá er
fluttust til Utah. í auglýsing-
unni er bókin talin „mesta
skáldverk aldarinnar“.
☆
Karlakór Reykjavíkur
í sjö vikna söngför
Karlakór Reykjavíkur fer 6.
söngför sína til útlanda í
haust — að þessu sinni til
Bandaríkjanna og Kanada. —
Frh. bls. 8.
ávörpin stutt vegna þess hve
margir tóku þátt. Grettir Leo
Johannson konsúll talaði fyrir
hönd íslendinga og fylgir hér
ávarp hans:
“My name is Grettir Leo
Johannson. I was born in Win-
nipeg of Icelandic parents.
My people, the Icelandic
Canadians, entered Canadian
history in large numbers dur-
ing the settling of the prairies
after Confederation. But our
first visit dates back to the
year 1000 A.D., when Leifur,
son of Eric the Red who had
settled in Greenland, discov-
ered the North American con-
tinent. Three years later,
Thorfinnur Karlsefni sailed
from Greenland for the New
World and founded a settle-
ment. During the winter of
1004 his son Snorri, the first
European child on this con-
tinent, was born. This first
settlement had to be aban-
doned, but the Icelandic peo-
ple preserved the story of
their early connection with
this country in their famous
Sagas.
When in the 19th Century
they again sailed for the New
World, they gave their settle-
ment in Nova Scotia the name
MARKLAND, the name Thor-
finnur had given it nine cen-
turies previously; and they
named their first weekly
newspaper in Winnipeg
LEIFUR.
Canadians of Icelandic ori-
gin cherish their racial tradi-
tions of law and liberty.
With the other Nordic peo-
ple, we have made ourselves
very much at home in this
northern land. We are part of
its people, of its history, and
of its culture.”
Afmælisdags Kanada minnzt