Lögberg-Heimskringla - 23.08.1962, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, FIMMTUDAGINN 23. AGÚST 1962
Lögberg-Heimskringla
Published every Thursday by
NORTH AMERICAN PUBLISHING CO. LTD.
Printed by
WALLINGFORD PRESS LTD.
303 Kennedy Street, Winnipeg 2, Man.
Ediior: INGIBJÖRG JÓNSSON
EDITORIAL BOARD
Winnipeg: Dr. P. H. T. Thorlakson, chairman, Próf. Haraldur
Bessason, vice-chairman, Mrs. Ingibjörg Jónsson, sec’y, Dr.
Valdimar J. Eylands, Miss Caroline Gunnarsson, Prof. Thor-
valdur Johnson, Prof. Tryggvi J. Oleson, Rev. Phiíip M. Péturs-
son. Vancouver: Dr. S. E. Bjömsson. Monlreal: Próf. Áskell
Löve. Minneapolis: Mr. Valdimar Bjömson. Grand Forks: Dr.
Richard Beck. Reykjavík: Birgir Thorlacius ráðuneytisstjóri.
Akureyri: Steindór Steindórsson yfirkennari.
Subscription $6.00 per year—payable in advance.
TELEPHONE WH. 3-9931
Authorized as second class mail by the Post Office Department, Ottawa,
and íor payment of postage in cash.
Ávarp fjallkonunnar
að Gimli, Manitoba 6. ágúst 1962
Ég, fjallkonan, fulltrúi ættlands yðar og erfða, fagna
komu yðar á þennan iðgræna völl, og býð yður velkomin.
Mörg yðar eruð hingað komin um langan veg. Þér eruð hing-
að komin vegna ti'lfinninga, sem hrærast í hjörtum yðar.
Annars vegar eru minningar frá liðnum árum, hins vegar
samfélagsþörfin hið innra með yður. Eins og fugiar loftsins
fljúga suður til sólbjartra landa er hausta tekur, knúðir af
innri eðlishvöt, eða eins og pílagrímar ferðast um lönd og
álfur ti'l að heimsækja staði, til þess að finna sálum sínum
frið og samfélagsþrá sinni fullnægju, þannig eruð þér hingað
komnir. Þetta er yður, börnum mínum, helgur staður,
GIMLI! staður, helgaður af starfi og fórnum horfinna kyn-
slóða.
Hvað er það þá, sem þér heyrið og sjáið, er hingað
kemur?
Þér sjáið tákn þess lands, sem mörg yðar hafið aldrei
augum litið.
ÉG ER ÞAÐ LAND
Þér sjáið fagran krossfána blakta við stöng. Fáninn er
tákn þess og sönnun, að þjóð mín er frjáls og fullvalda, hann
er einnig ímynd þeirra hugsjóna, sem þjóðin á fegurstar.
Hvort heldur sem börnin mín heyja lífsbáráttu sína við brim
og úfnar öldur hafsins, í sveitum mínum eða sjávarþorpum
er krossfáninn fagri þeim eldstólpi um nætur og skýstólpi um
daga, tákn framtaks og einingar. Blái liturinn táknar enn
fremur blámóðu fjalla minna og llt hafsins við strendur
mínar. Rauði liturinn táknar það lífsstríð, sem börn mín
hafa háð í þúsund ár, og þær fómir, sem þau hafa borið fram
á altari velmegunar og þjóðarheilla. Hvíti liturinn táknar
hreinleika hugarfarsins, iþví að hvar sem böm mín ala aldur
sinn, leitast þau jafnan við að bera hreinan skjöld. Ég er
yður þakklát fyrir að þér hafið lyft tákni lands míns og
þjóðar að hún á þessum stað.
Þér sjáið hér einnig ný málverk, sem gefa yður nokkra
hugmynd um stórskorna drætti ásjónu minnar. Þessar mynd-
ir rifja upp minningar í brjóstum þeirra, sem aldir em upp
í skauti mínu. Þér munið blómgaða bala, og létta fugla-
kliðinn; þér munið ámar og fljótin, og þunga fossaniðinn;
þér munið iðgrænar hlíðar með litlum silfurtærum lækjum,
sem hoppa og dansa um leið og þeir lifa og deyja. Þér munið
himingnæfandi jöklana, sem nóttin faðmar með breiðum
skuggum og sólin kyssir svo heitum kossi, að þeim vöknar
um augu; þér munið nóttlausa voraldar veröld, þar sem víð-
sýnið skín. Margt hefir breytt um svip og færzt úr skorðum
í rás aldanna, en svipur minn er enn hinn sami og þá er
hin fyrsta móðir fæddi sinn fyrsta son á eyjunni við yzta
haf. Það er enn þá frjálst í fjallasal og fagurt í skógardal,
himinninn er enn sem fyrr heiður og blár og hafið er skín-
andi bjart.
Þegar þér komið hingað, heyrið þér rödd, sem mörgum á
meðal yður er nú orði'nn ókunn og að mestu framandi.
ÉG ER SÚ RÖDD
Röddin er hljóðfall þeirrar tungu, sem börnin mín hafa
mælt frá upphafi sögu minnar og sagna. Sú rödd mun ávallt
talin, af þeim er skynja þrótt hennar, hugnæm og hrein, og
nú hljómar hún til yðar úr runni minninganna, sem þér
eigið um feður og mæður, sem ef til vill hvíla nú í skauti
kjörlands síns og fósturmóður. Þeir ættu að geyma arf-
inn sinn, sem erfa þeirra tungu.
En þér sjáið fleiri myndir og þér heyrið aðrar raddir
í dag og það eru myndir og raddir, sem mörgum á meðal
yðar eru kunnar og einkar kærar. Það eru táknmyndir
hinna fogru og frjósömu landa, sem þér byggið nú og rödd
þeirrar móður, sem elur yður
við barm sinn.
Enda þótt þér helgið þenn-
an dag að nokkru leyti end-
urminningum hins liðna, og
gleðjið þannig móðurhjarta
mitt með kærleiksóði yðar í
söng og sögu, breytir það engu
um hollustu yðar við þau lönd,
sem hafa borið yður á örm-
um sér og veitt yður marg-
þætta blessun. Þau eru yður
og börnum yðar lönd framtíð-
arinnar. En móðurstolt mitt og
metnaður er fólginn í þeirri
fullvissu, að ég hefi veitt yður
arfleifð, sem mun reynast yð-
ur holl innstæða á komandi
tímum. Á þessum hátíðisdög-
um, sem þér kenmiö við mig,
örvast mér von að framtíð yð-
ar og niðja yðar slitni ekki úr
tengslum við fortíðina, og að
vér megum öll halda hópinn,
þótt hafið skipti löndum. Eitt
sem styður þá von, er það
hversu gágnkvæmar heim-
sóknir á meðal niðja minna
báðum megin hafsins, færast
nú í vöxt. Mamnvænlegur hóp-
ur vestmanna hafa nýlega
glatt oss með heimsókn. Ann-
ar hópur úr mínum heimahög-
um er nú staddur hér og nýt-
ur gistivináttu yðar. Slíkar
heimsóknir treysta bróður-
böndim og efla samfélag vort;
hafi þeir Iþökk, er að þeim
standa.
Hinn tignasti meðal sona
minna, forseti míns unga lýð-
veldis, hefir nýlega verið gest-
ur á meðal yðar. Hann hefir,
í mínu nafni, vottað yður
þakkir fyrir athafnir yðar og
afrek. Þér hafið borið út hróð-
ur ættlands yðar og stofnþjóð-
ar. Þér hafið látið hið nor-
ræna menningarljós skína á
vettvangi allra þjóða. Ég
vona og bið að það Norður-
ljós megi ávallt leiftra yfir
landi og lýðum hér.
Minnizt þess, kæru börn
mín, að þótt margt sé á hverf-
andi hveli á meðal vor, þá
mun hugur minn gagnvart yð-
ur aldrei breytast; er þér veit-
ið mér áheyrn á hátíðisdögum
yðar, mun ég mæla við yður á
máli kærleikans, og ég bið
Alföður að blessa yður öll í
nútíð og framtíð.
HANNESJÓNSSON:
lceland's Unique History
and Culture
Form of Governmeni
in ihe Free Stale
The early settlers had come
to Iceland in their search for
the freedom which t’hey had
lost to Harold the Fairhair.
And, indeed, they found it in
Iceland. Even those soon set
free. True to their ideals the
Icelanders founded a most in-
teresting Free State and a
Parliament in 930, which has
been called “the Grandmother
of Parliaments”.
The first settlers took pos-
sessión of large tracts of land.
Later they divided them
among their relatives, friends
and followers. In most dis-
tricts the early settlers and
their descendants were the
leaders of the people, settled
their disputes and were the
actual guardians of peace.
The first Govemment and
judiciary in Iceland were in
the hands of these chiefs, each
serving his settlement area,
and it was upon their initia-
tive and authority that a man
named Úlfljólur was sent
abroad to prepare a code of
law for Iceland. He returned
from Norway in 927. At
Thingvöllur in 930 his code of
law was accepted with little
modification and the Icelandic
Free State established.
According to the Saga of
the Icelanders, by Ari Thor-
gilsson (1067-1148) the parlia-
ment at Thingvöllur in 930
was not the first assembly in
Iceland. Previously Thor-
steinn Ingólfsson, the son of
Ingólfur Arnarson, the first
permanent settler in Iceland,
had established an assembly
at Kjalarnes for his district.
Other district assemblies for
legislation and judicial admin-
istration had also been estab-
lished before 930 and the ex-
perience gained by those dis-
trict assemblies was probably
drawn on when the code of
Úlfljótur was finally agreed
upon in a modified form in
930 as a law of all the land.
The Free State consisted of
36 (later 39) local districts or
divisions. These districts
were called godord. Each of
these godord was represented
in the Parliment by one man
called godi. But the godord, or
constituency and judical divi-
sion, was not necessarily a
limited geographical area. The
people could themselves indi-
cate which godord they
wished to belong to and decide
which godi to follow and sup-
port.
The Parliament assembled
at Thingvöllur and here all
the godar came with their fol-
lowers and many of their rela-
tives. The meeting of the
Parliament was therfore not
only a political event but a
great social occasion. Besides
the politieal activities pecul-
iar to the Parliament, games
and sports were pursued,
poetry and stories recited,
marriages, arranged between
the sons and daughters of the
leading men.
The Parliament had two
main functions. First, it was
a legislative assembly. Sec-
ondly, it functioned as the
supreme judici'al institution
in the country. As far as ex-
ecutive power is concerned
that was not in the hands of
the Parliament but really in
the hands of each individual
godi in his district. Thus in
930, or more than seven and
a half centuries before the
birth of Baron Montesquieu
(1689-1755), who advanced his
theory of the division of pow-
ers within the state in his
L'Esprit des Lois, published
in 1748, the Icelandic people
had actually organized their
Free state according to the
basic assumptions of the the-
ory of the division of the pow-
er of the state.
In one respect the political
system in the Free State was
highly oligarchic.
Although the godord was a
public office, it was treated
as a private property. It was
hereditary, could be trans-
ferred to others, bought and
sold.
This oligarchic aspect of the
political system in the Free
State was perhaps the main
cause of its downfall. As time
went on the godord gradually
passed into the hands of a few
rich families who later fought
for power. This sanguinary
struggle was later utitized by
the King of Norway, Hakon
Hakonarson, who had the
ambition to extend his sover-
eignty to Iceland—an ambi-
tion that materialized in 1262.
„Aðgát skal höfð
í nærveru sálar"
Hjón nokkur höfðu mikið
heyrt talað um, hve oft það
bæri við, að eldri böm yrðu
afbrýðisöm, þegar nýtt barn
bættist á heimilið, vegna þess
að flestir, þar á meðal for-
eldrarnir sjálfir, létu meira
með litla barnið og veittu því
meiri eftirtekt og umsjá en
hinu barninu. Hjónin ákváðu
því, þegar þeim fæddist lítil
dóttir, að láta ekki drenginn,
sem þau áttu fyrir, drekka
þann þeiska bikar, að hann
væri sjálfur svo að segja
gleymdur, fyrst aninað yngra
barn var nú komið á heimilið.
Þetta gekk allt að óskum.
Litli drengurinn naut sömu
umhyggju og ástúðar og áður
hjá báðum foreldrunum. En
hitt var erfiðara, að stemma
stigu við því að gestir, sem
komu á heimilið, gæfu litla
barninu meiri gaum en
drengnum.
Eitt sinn sem oftar komu
nokkrir kunningjar hjónanna
í heimsókn. Þetta fólk hafði
ekki séð litlu stúlkuna um
hríð, og nú var hún einmitt að
byrja að ganga. Athyglin
beindist því öll að henni.
Gestirnir hrósuðu henni á
hvert reipi og gældu við hana.
Bróðir litlu stúlkunnar var
nærstaddur og sá og heyrði
allt, sem fram fór, en enginn
gaf sig að honum. Allt í einu
kvað við í eyrum gestanna
skær barnsrödd, sem sagði:
„Ég er nú líka staddur
hérna.“