Lögberg-Heimskringla - 23.08.1962, Blaðsíða 6

6
LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, FIMMTUDAGINN 23. ÁGÚST 1962
GUÐRÚN FRÁ LUNDI:
ÖLDUFÖLL
Skáldsaga
Bensi lét sem hann heyrði
ekki hróp hans og fór að kasta
fiskinum upp í fjöruna. Hann
setti allt sitt traust á Hannes
gamla.
Ragnar greip einn fiskinn
og henti honum í sjóinn, rétt
við hliðina á gamla mann-
inum, sem studdi við bátinn
með annarri hendinni, en
kastaði fiskinum upp með
hinni. Fiskurinn flaut burtu.
Þá greip Ragnar annan og
ætlaði að láta hann fara sömu
leið. En þá þreií Hannes gámli
til hans og hótaði að kasta
honum sjálfum í sjóinn, ef
hann hagaði sér ekki eins og
vera bæri. Svo sleppti hann
takinu á honum svo harka-
lega, að hann hrasaði ofan í
fiskhrúguna.
Félagar hans höfðu sig
burtu, en Ragnar labbaði á
eftir þeim, hálf skömmustu-
legur á svip.
Nokkru seinna vaggaði
Hannes gamli inn í búðina og
spurði utanbúðarmanninn,
hvort hann mætti vera að því
að vigta nokkra fiska. En
hann neitaði1 því. Það var fað-
ir Ragnars. Og ætlaði hann
sér með þessu að ná sér niðri
á Bensa fyrir hönd sonar síns.
„Nú, jæja,“ sagði gamli
maðurinn. „Mér stendur svo
sem á sama. Keli er farinn að
taka á móti fiski fyrir Johann-
sen kaupmann í Straumfirði,
eins og í fyrra. Það er aðeins
svolítið lengra að flytja hann
á vigtina þangað.“
Svo gekk hann út.
„Skyldi hann segja það satt,
karlasninn, að Keli sé farinn
að taka fisk,“ tautaði Sigur-
björn í hálfum hljóðum.
Bensi var að leggja af stað
heim að bænum hans Hannes-
ar gamla eftir hjólbörum til
þess að flytja fiskinn til Kela,
sem hafði aðsetur sitt talsvert
sunnar í víkinni, þegar kaup-
maðurinn sjálfur kom fram
á bryggjuna og bauð góðan
daginn og bætti við brosandi:
„Hvernig er aflinn hjá þér,
Benedikt litli? Þú ert ekki
gamall, þegar þú ferð að telj-
ast til útgerðarmanna. Þú
leggur fiskinn líklega inn hjá
mér, en ferð ekki að fara með
hann suður til Kela. Það yrði
ólíkt erfiðara.“
„Víst er það styttra að koma
honum þarna upp í fiskhúsið,"
sagði Hannes, „en hann nenn-
ir ekki að vigta fiskinn, utan-
búðarþrællinn hjá þér.“
„Hann er dálítið mislyndur,
og hefir víst ekki heldur ver-
ið búinn að heyra, að Keli
væri farinn að taika fisk suð-
ur í skúrunum,“ sagði kaup-
maðurinn og reyndi að vera
hlýlegur.
„Hún er lífseig einokunar-
stefnan hjá ykkur,“ sagði
gamli maðurinn styggur.
„Hann hefir hugsað sér að
gera allan fiskinn ónýtan fyr-
ir drengnum, ef Keli hefði
ekki verið kominn hingað.
Svona er hugsunarháttur
hans.“
Kaupmaðurinn lét sem hann
heyrði ekki til gamla manns-
ins, heldur klappaði Bensa á
öxlina og sagði:
„Þú leggur inn hjá mér,
Bensi litli, og verður stór-
inneignamaður eins og hann
faðir þinn. Hann er einn af
beztu viðskiptamönnum mín-
um.“
Bensi hrökk við, þegar
kaupmaðurinn nefndi föður
hans.
„Ég legg inn hér einungis
vegna þess, að það er þægi-
legra fyrir mig,“ sagði hann.
Svo var allur fiskurinn
fluttur upp í fiskhúsið og veg-
inn þar.
Þannig gekk það til allt
sumarið.
Bensi var orðinn inneigna-
maður, þegar fiskurinn dýpk-
aði á sér og báturinn var sett-
ur upp að bæjarveggnum í
Bakkabúð og breitt yfir hann.
Þar var hann venjulega
geymdur allan veturinn.
Gréta í Móunum var gul af
öfund yfir velgengni nágrann-
anna.
„Það er dálítill munur að
eiga svona duglegan son, sem
færir aðra eins björg í búið,
eða við hinar, sem megum
horfa á strákana okkar ólmast
allan daginn, ef þeir fara þá
ekki í sveitina til þess að láta
hálf drepa sig þar af þræl-
dómi og fá ekkert í staðinn,
sem teljandi er. Hallfríður
þarf ekki að kvíða því, að hún
fái ekki út í vetur, þó að hún
hafi ekki lagt mikið að sér í
sumar, síðan fiskvinnan
hófst,“ rausaði Gréta við sam-
verkakonur sínar frá sumrinu.
„Það hefði nú sjálfsagt verið
líkt, sem hún hefði fenglð eftir
hann, ef hann hefði ekki verið
svona stöndugur, að geta
keypt bátinn og verið eins
duglegur á sjónum og raun
varð á,“ var vanalega svarið,
sem konurnar gáfu við þess-
um athugasemdum hennar.
„Hann hefir sjálfsagt ekki
borgað mikið í bátnum. Þor-
björg hefir sjálfsagt gefið
honum harm. Það er ekki svo
l'ítill vinskapurinn á milli
þeirra, hvern endi sem hann
kann að hafa. Það veit sjálf-
sagt enginn. Ekki ómögulegt
að hann yrði eitthvað hláleg-
ur eins og vanalegt er hjá
Þorbjörgu."
Við þeim spádómi áttu kon-
urnar ekkert svar. Þeim var
flestum orðið vel til mæðgin-
anna í Bakkabúð, því að marg-
an málsverðinn höfðu þær
fengið frá þeim þetta sumar.
Yfir höfuð breyttist álitið á
Bensa hjá flestum kaupstað-
arbúum eftir því sem hann
kom oftar að landi með góðan
afla. Hann hafði svo mikinn
áhuga fyrir sjómennskunni, að
hann lenti aldrei í erjum við
drengi fyrirfólksins. Þó að
hann væri daglega rétt hjá
þeim, létu þeir hann í friði.
Ragnar, sem all.itr álitu að
væri lakastur í hópnum, var
heldur ekki heima þetta sum-
ar. Honum var oftast komið
í sveit á sumrin, ef hægt var.
Eftir þetta góða og aflasæla
sumar kom haustið, kalt og
leiðinlegt, með sífelldar rign-
ingar og rosatíð. Þá var varla
hægt að koma út fyrir dyr, án
þess að vökna í fæturna, því
að þá þekktist ekki annar
fótabúnaður en íslenzkir
skinnskór, nema á sjómönn-
um. Og heldri menn áttu auð-
vitað stígvél úr leðri. Oft lak
þá svo mikið í baðstofunum,
að varla var hægt að halda
rúmfötunum þurrum yfir
nóttina.
Óvíða var þó ástandið lak-
ara en í Bjarnabæ. Jói litli
var sífellt lasinn, eins og
vanalega, þegar hann gat ekki
verið úti við. Sigga var hreyk-
in af Bensa, eins og hann væri
bróðir hennar. Hún heyrði að
mæðurnar töluðu um hann
sem fyrirmynd við syni sína.
„Þú átt að vera eins dugleg-
ur og hann Bensi og eins góð-
ur við mömmu þína og hann
er, aumingja strákurinn," var
ekki óvanalegt að heyra til
Grétu í Móunum, þegar Kjart-
an og bræður hans voru ekki
sem ákjósanlegastir við hana.
Þetta góða álit breyttist þó
skyndilega einn daginn. Það
var einn af þeim fáu sólskins-
dögum, sem komu þetta haust.
Bensi var búinn að ná sér í
nokkrar torfur og var að
þékja eldhúsið hjá mömmu
sinni.
„Þeir láta það ógert hús-
bændurnir, sem eldri eru en
hann Benedikt litli, að þekja
kofana sína. Það sýnir eins og
annað, hversu góður sonur
hann er,“ sagði Gréta í Móun-
um. Hún var að klemma upp
þvott á snúrurnar í Bjarna-
bæ, ásamt Önnu frá Mýri, sem
hafði haldið undir balann með
henni ofan eftir. Bræðumir
í Móunum og fleiri krakkar
voru að leika sér kringum
Bakkabúð. Þar var vanalega
aðal leikvöllur þeirra. Kjart-
an var að hjálpa Bensa við að
koma torfunum upp á bæinn.
Þá kom ferðamaður ríðandi
innan úr kaupstaðnum með
marga reiðingshesta í taumi.
Hann fór af baki og kastaði
kveðju á krakkahópinn og
færði sig heirn að dyrunum á
Bakkabúð. Þetta var myndar-
legur sveitamaður, fannst
Siggu litlu. Og sjálfsagt var
hann ríkur fyrst hann teymdi
svona marga hesta.
Hann talaðd hátt við krakk-
ana í fyrirmannlegum rómi:
„Er það ekki einhvers stað-
ar hérna, sem kona á heima,
Haillfríður að nafni?“
Krakkarnir góndu á hann,
án þess að svara.
Þá hentist Bensi ofan af
bænum og færði sig fyrir bæj-
ardyrnar. Hann var orðinn svo
breyttur, að krakkarnir störðu
á hann, alveg hissa. Það var
kominn á hann sami svipur-
inn og augnaráðið og þegar
strákarnir voru að erta hann
til reiði fyrst eftir að hann
kom í víkina.
Gesturinn hafði yfir sömu
spurninguna og áður:
„Býr ekki Hallfríður Rafns-
dóttir á þessum bæ?“
„Hún er ekki heima,“ svar-
aði Bensi.
Það er eins og hann ætti
erfitt með að koma orðunum
út yfir varirnar.
„Nú, á hún ekki heima
hérna í kaupstaðnum?“ spurði
aðkomumaðurinn.
„Hún er frammi í sveit,“
laug Bensi.
Krakkarnir göptu af undr-
un. Þau vissu vel, að Hallfríð-
ur var inni í bænum.
Gesturinn steig á bak aft-
ur og sneri við inn í kaupstað-
inn. Bensi greip upp stein og
hélt honum í axlarhæð, ekki
ósvipað því, að hann ætlaði að
gefa gestinum hann í vega-
nesti, enda bar svipur hans
merki þess, að hann hefði slíkt
í huga. Tvíburabræðumir í
Móunum gerðu slíkt hið sama.
Þeir þrifu upp steina og héldu
þeim í axlarhæð eins og
Bensi, auðsjáanlega tilbúnir
að kasta á sama augnabliki og
hann.
Það fór ekki fram hjá nein-
um, sem nálægir voru, hvern-
ig Bensi hagaði sér. Anna frá
Mýri setti upp sinn vanalega
guðræknissvip og sagði:
„Guð hjálpi ykkur að hafa
börnin ykkar í návist þessa
drengs. Þama ætlaði hann
auðsjáanlega að kasta grjóti á
eftir bráðókunnugum mann-
inum, eftir að hafa logið því
að honum, að móðir hans væri
ekki heima. Þvílikt innræti
er þó hræðilegt. Og angarnir
þínir ætluðu að gera slíkt hið
sama.“
Gréta kallaði hástöfum:
v „Strákar, komið þið undir
eins hingað til mín. Ég er að
fara heim. Kjartan, komdu
með bræðurna með þér. Undir
eins, segi ég.“
Þá kastaði Bensi steininum
niður fyrir bakkann og synir
Grétu gerðu slíkt hið sama.
Signý tók svari Bensa.
„Hann hefir ekki ætlað að
henda í manninn. Hann gerir
slíkt aldrei.“
„Hann kastaði steininum
niður í fjöru,“ sagði Sigga.
En Gréta í Móunum var of
reið til þess að gefa orðum
þeirra mæðgnanna gaum. Hún
kallaði í annað sinn til sona
sinna. Þeir komu með ólund-
arsvip upp að þvottasnúrunni
og spurðu, hvað hún vildi
þeim.
„Eruð þið að hugsa um að
henda grjóti á eftir ókunnugu
fólki, eða hvað? Ég skal taka í
ykkur, ef þið leggið það ekki
niður,“ rausaði hún ofsareið.
„Svo skuluð þið ekki fá að
koma nærri Bakkabúð á næst-
unni, ef ég má ráða. Hallfríð-
ur skal fá að heyra, hvernig
sonur hennar hagar sér, sem
ég er lifandi manneskja.“
„Við köstuðum bara stein-
um niður í fjöruna," sögðu*
litlu bræðurnir.
„Það er ófagurt til afspurn-
ar, að láta bráðókunnugan
mann sjá, hvernig þið hagið
ykkur,“ sagði Anna hæglát-
lega.
Drengirnir stóðu algerlega
skilningslausir yfir öllum
þessum ásökunum, og svo
rangluðu þeir í áttina heim að
Móunum. En Kjartan bróðir
þeirra hélt áfram að þekja
með Bensa eins og ekkert
hefði í skorizt og lét sem hann
heyrði ekki til móður sinnar.
Ferðamaðurinn var kominn
inn í víkina og þéssi óvið-
kunnanlegi atburður þokaðist
með honum inn í fortíðina.
En Gréta í Móunum var jafn
reið og áður. Hún kallaði aft-
ur til Kjartans, að hann skyldi
hypja sig strax heim, eða---
Og Kjartan vissi hvað það
þýddi; hann stökk ofan af
bænum og hélt heimledðis.
„Það skal ekki verða næsta
daginn, sem þú verður í slag-
togi með Bensa í Bakkabúð.
Því skal ég lofa þér og líka
efna,“ hvæsti hún.
Sigga horfði alveg hissa á
Grétu, og skildi ekkert í því,
að hún skyldi verða svona reið
yfir því, sem henni kom eigin-
lega ekkert við. Hún færði sig
nær föður sínum, sem sat á
kassa í bæjardyrunum, óglað-
legur á svip eins og vanalega,
einkum þegar hann sat með
Jóa litla. Nú var hann allt í
einu farinn að brosa að gaura- ^
ganginum í Grétu. Honum
var alltaf svo uppsigað við
hana.
„Hvað gengur nú að þér,
Gréta mín?“ sagði hann. „Er
ekki eins gott að drengurinn
hjálpi Bensa eins og hann sé
að ólátast einhvers staðar,
engum til gagns?“
„Þú heldur kannske að ég
kæri mig um að hann læri
þetta fallega framferði af
Bakkabúðarstráknum?“
„Hann gæti lært það lakara
einhvers staðar annars stað-
ar,“ sagði Jónas ertnislega.
„Það er víst ekkert ljótt við
það, þó að hann hjálpi hon-
um til þess að þekja kofana.
Hefir ekki lekið hjá þér eins
og öðrum héma í nágrenninu.
Gætir þú ekki þegið, að
Kjartan tæki það eftir honum
að þekja kofana hjá þér?“
Gömul eyru illt að heyra.
ROSE THEATRE
SARGENT ct ARLINGTON
CHANGE OF PROGRAM
EVERY FOUR DAYS
Foto-Nite Every
Tuesday and Wednesday
SPECIAL
CHILDREN'S MATINEE
Every Saturday
—AIR CONDITIONED—