Lögberg-Heimskringla - 02.05.1963, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, FIMMTUDAGINN 2. MAÍ 1963
Lögberg-Heimskringla
Published every Thursday by
NORTH AMERICAN PUBLISHING CO. LTD.
Printed by
WALLINGFORD PRESS LTD.
303 Kennedy Street, Winnipeg 2, Man.
Editor: INGIBJÖRG JÓNSSON
EDITORIAL BOARD
Winnipeg: Dr. P. H. T. Thorlakson, chairman, Próf. Haraldur
Bessason, vice-chairman, Mrs. Ingibjörg Jónsson, sec’y, Dr.
Valdimar J. Eylands, Miss Caroline Gunnarsson. Prof. Thor-
valdur Johnson, Prof. Tryggvi J. Oleson, Rev. Philip M. Péturs-
son. Vancouver: Dr. S. E. Björnsson. Monireal: Próf. Áskell
Löve. Minneapolis: Mr. Valdimar Björnson. Grand Forks: Dr.
Richard Beck. Reykjavík: Birgir Thorlacius ráðuneytisstjóri.
Akureyri: Steindór Steindórsson yfirkennari.
Subscriplion $6.00 per year—payable in advance.
TELEPHONE WH. 3-9931
Authorized as second class mail by the Post Office Department, Ottawa,
and for payment of postage in cash.
Ingibjörg Jónsson:
Þjóðhátíð í Vestmanneyjum
Það er ekki laust við, að ég
hafi fengið aðkenningu að
„heimþrá“ daganna, er við
vorum að búa „túrista“ út-
gáfuna til prentunar, sem sér-
staklega er helguð íslands-
förum. Ég hefi átt því láni
að fagna að heimsækja ís-
land þrisvar sinnum, síðast í
sumar sem leið í boði bæjar-
stjórnar Vestmannaeyja, og
hefi notið þar mikillar gest-
risni og gleði.
Ég hafði áður eygt Vest-
manneyjar af Kambabrún og
þar sem ég er eyjarskeggi
sjálf hafði ég fengið löngun til
að kanna þær. Ég vissi lítið
um þær annað en það, að
Ingólfur Arnarson, fyrsti
landnámsmaður íslands hafi
elt þrælanna, er drápu Hjör-
leif félaga hans, til eyjanna og
allir Vestmanneyjingar sem
flutt hafa vestur síðan, þó ekki
væru þeir Mormónar.
Af lestri íslenzkra blaða var
mér kunnugt um hinar stór-
kostlegu framfarir í Eyjum
síðan um aldamót og að Eyja-
menn eru m i k 1 i r fram-
kvæmdamenn og sjógarpar og
hafa verið frumkvöðlar að
ýmsum nýungum á sviði sjáv-
arútvegsins, svo nú eru Vest-
mannaeyjar stærzta fiskistöð
landsins. —
Með allt þetta í huga hlakk-
aði ég mjög til ferðarinnar og
þegar til Reykjavíkur kom
flaug ég samdægurs til Vest-
mannaeyja. Ég verð að játa að
mér var ofurlítið órótt á þessu
flugi, gat ekki áttað mig á, að
á þessari litlu klettaeyju væri
nægilega löng flugbraut, þótt
Vestmannaeyjar
drap hann suma en hinir urðu
svo skelkaðir að þeir hlupu
fyrir björg. Við þessa óláns-
menn eru eyjarnar kenndar,
því þeir voru Vestmenn (frá
írlandi). — Eitthvað hafði ég
lesið um „Tyrkjaránið“ — um
sjóræningjanna frá Algeirs,
er myrtu eða námu á burt um
helming eyjabúa árið 1627 og
er minningin um þann hörmu-
lega viðburð enn fersk í hug-
um íslendinga. En svo koma
líka Vestmannaeyjar allveru-
lega við sögu Vestur-íslend-
inga. Úr Eyjum fluttu þeir
íslendingar, er fyrstir stofn-
uðu nýlendu í Vesturheimi,
(ef undanskildir eru forn-ís-
lendingar, er námu lönd á
Grænlandi og í Vínlandi) en
það voru Mormónarnir er
fluttu til Utah 1854 og reynd-
ust hin mestu þrekmenni og
ágætir borgarar, svo og þeir
flugfarið væri ekki ýkja stórt,
e. t. v. myndum við rekast á
klettavegg eyjarinnar, en við
svifum niður eftir hálftíma
eins léttilega og fluga. — ís-
lendingar fljúga nú lands-
hornanna á milli og lenda á
hinum ólíklegustu stöðum,
„íslenzki Faxinn (hesturinn)
var um aldaraðir þarfasti
þjónninn og „Faxar“ Flug-
félags Islands leitast við að
gegna sama hlutverki."
Á flugstöðinni tóku þeir á
móti mér, Guðlaugur Gíslason
bæjarstjóri, sem er jafnframt
alþingismaður Vestmanna-
eyja og Friðfinnur Finnsson,
en á heimili hans var mér bú-
in gisting. Við ókum heim
þangað, og tók ég eftir að ís-
lenzka flaggið blakti þar við
hún vegna hins væntanlega
hátíðahalds; húsfreyjan frú
Ásta Sigurðardóttir, sem var
búin einkar fallegum íslenzk-
um búningi fagnaði okkur.
Skömmu síðar fórum við til
kvöldverðar á hótelinu, en þar
voru samankomnir allir bæj-
arráðsmennirnir og konur
þeirra.
Bæjarstjórinn bauð gestinn
velkomin, ennfremur flutti
Jóhann Friðfinnson bæjar-
fulltrúi ávarp. Það var á-
nægjulegt að kynnast þessum
vingjarnlegu íslendingum. í
samræðunum yfir borðum
komst ég að, að þarna voru
við borðið fjórir ritstjórar,
sem gáfu út blöð í hjáverkum,
en ekki reglulega, aðallega.
þegar kosningar voru í aðsígi
og studdu þau þá sinn stjórn-
málafl#kkinn hvert, en þau
voru öll prentuð í sömu prent-
smiðjunni; samkomulagið
virtist í bezta lagi.
Á leiðinni heim óku Finns-
son hjónin með mig til Her-
jólfsdals, en þar átti að halda
hátíðina. Það er fagur og sér-
kennilegur staður — ofurlítill
dalur umluktur á þrjá vegu
af fjöllum og hamraflugi. Dal-
fjall hringbeygir sig kringum
dalinn og hinumeginn er ann-
að hrikalegt fjall, hlíðarnar
klæddar iðgrænum grasflák-
um, og stór tjörn er í miðjum
dalnum. Þetta er stórkostleg-
ur og fagur samkomusalur
gerður af náttúrunnar hönd-
um. Umhverfið var svo dul-
rænt að ég hefði vart undrast
þótt bergið lykist upp og út
gengi álfakóngur með drottn-
ingu sína og hirð, eins og í
álfasögunum er gömlu kon-
urnar sögðu okkur krökkun-
um í gamla daga.
Friðfinnur bennti mér á
fiskihellana sem voru áfastar
fjallinu hátt uppi. Þar breiddu
Eyjabúar fisk sinn til þerris í
fyrri tíð og þangað flúðu
margir undan sjóræningjum
1627 og földu sig þar. Friðfinn-
ur er sögufróður og naut ég
þess. — Herjólfur Bárðarson
var fyrsti landnámsmaður
Vestmanneyja og reisti bæ
sinn í þessum litla dal; þar var
skjólgott og betra vatnsból en
annarstaðar í Eyjum. Herjólf-
ur notaði sér þessi hlunnindi
og seldi nágrönnum sínum
vatn, er þeir urðu uppi-
skroppa. Hann átti dóttur, er
Vilborg hét, hina vænstu
konu og þótti henni faðir sinn
nokkuð harðdrægur og stalst
til að gefa fólki vatn og annað
sem það þarfnaðist. Eitt sinn
sat hún úti og var að verpa
skó; kom þá hrafn og tók ann-
an skóinn. Vilborg elti hrafn-
inn, en þegar hún var komin
spölkorn frá bænum, hljóp
skriða mikil niður úr fjallinu
yfir bæinn og gróf allt lifandi
og dautt, einnig Herjólf. Vil-
borg hafði vikið góðu að
hrafninum og bjargaði hann
þannig lífi hennar. Marga
aðra sögustaði sýndi Frið-
finnur mér síðar og jók það
ekki lítið á ánægju heimsókn-
arinnar. —
En nú þótti mér dagurinn
orðinn nokkuð langur, hafði
lítið sofið síðan á hótelinu í
New York og var fegin að
ganga til hvílu í hinu nota-
lega heimili þeirra hjóna, sem
er fallegt að sama skapi, því
frú Ásta hefir prýtt það með
undurfögrum hannyrðum sín-
um. Ég svaf í turnherbergi,
,fast og lengi eins og Þyrni-
rósa, þó annað væri ólíkt með
okkur. Það var mikilfengleg
fegurð sem við mér blasti úr
.turnherberginu um morgun-
jnn, en þaðan sást til þriggja
átta. Heimaklettur stór og
hrikalegur, há fjöll til vinstri
og til hægri sjórinn glampandi
í sólskininu og grænkollótt
Elliðaey.
Að morgunverði loknum
labbaði ég strax niður að
höfninni, hafið hefir seiðandi
aðdráttarafl. Heimaklettur var
lengra í burtu en mér sýndist
í fyrstu. — Það var einkenni-
)ega fátt fólk á götunum; það
var eins og bærinn lægi í
dvala. Nokkrir fiskimenn sá ég
við höfnina sem voru að bæta
net sín, en allir fiskibátar
voru bundnir við bryggjurnar
og öll fiskihúsin lokuð.
Mér var sagt að undanfarna
mánuði hefði verið gífurlegt
annatímabil í Eyjum, unnið
hefði verið fram á rauða nótt
og stundum allan Sólarhring-
inn í öllum fjórum frystihús-
unum, að fiskimagnið sem
borist hefði á land síðan um
áramót hefði verið jafnmikið
og allt árið á undan. Það varð
því að samkomulagi að allt
fólkið tæki sér hvíld samtím-
is og um leið gat það notið
Þjóðhátíðardagana eftir vild.
Þjóðhátíðin er mikilvægur
þáttur í lífi Vestmanneyjinga.
Sú fyrsta var haldin árið
1874, en þá var minnst þúsund
ára afmælis Islandsbyggðar
og þá kom Kristján konungur
IX og fékk landinu eigin
stjórnarskrá. Efnt var þá til
mikilia hátíðahalda á Þing-
völlum og um land allt, en
Vestmannaeyjingar eru þeir
einu, sem haldið hafa þessa
hátíð árlega síðan, enda eiga
þeir tilvalin stað fyrir hana.
Hún hefst á föstudegi snemma
í ágúst og lýkur ekki fyrr en
á sunnudagskvöldi.
Kaupstaðurinn tæmist þessa
d a g a . Vestmannaeyjingar
skilja við hin fallegu og þægi-
legu heimili sín og flytja bú-
ferlum í Herjólfsdal og gista
þar í tjöldum sínum. Hátíðin
er orðin þeim einkar kær. í
hátíðarblaði þeirra segir:
f,Margur eiginmaðurinn á sín-
^r fegurstu æskuminningar
tengdar við þessi hátíðahöld í
Perjólfsdal, sem ganga næst
jólunum í augum fjölmargra.“
— Árið 1960 kom mikil hval-
vaða til Eyja og var hafist
handa að reka hana á land.
Var búið að vinna að nokkr-
um hluta hvalanna þegar
Eyjabúar áttuðu sig á því, að
Frh. bls. 5.
Nokkrir fiskibátar Vestmannaeyjinga, Heimaklettur í baksýn