Lögberg-Heimskringla - 13.06.1963, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, FIMMTUDAGINN 13. JÚNÍ 1963
Lögberg-Heimskringla
Published every Thursday by
NORTH AMERICAN PUBLISHING CO. LTD.
Printed by
WALLINGFORD PRESS LTD.
303 Kennedy Street, Winnipeg 2, Man.
Edilor: INGIBJÖRG JÖNSSON
EDITORIAL BOARD
Winnipeg: Dr. P. H. T. Thorlakson, chairman, Haraldur Bessa-
son, Rev. Valdimar J. Eylands, Caroline Gunnarsson, Jóhann
G. Jóhannson, Thorvaldur Johnson, Jakob F. Kristjánsson,
Tryggvi J. Oleson, Rev. Philip M. Pétursson. Vancouver: Dr. S.
E. Björnsson. Monlreal: Áskell Löve. Minneapolis: Valdimar
Bjömson. Grand Forks: Richard Beck. Reýkjavík: Birgir
Thorlacius. Akureyri: Steindór Steindórsson. London: Dr. Karl
Strand.
Subscripiion $6.00 per year—payable in advance.
TELEPHONE WH. 3-9931
Authorized as second class mail by the Post Office Deportment, Ottawa,
and for payment of Postage in cash.
Jóhannes pófi XXIII
Það kom greinilega í ljós þegar Jóhannes páfi XXIII
lézt fyrir skömmu síðan, að hann hafði áunnið sér slíkra
vinsælda og virðinga bæði innan kirkju sinnar og meðal
fólks almennt út um allan heim að fá munu dæmi til slíks.
Samúðarbréf og skeyti bárust til Róm frá þjóðhöfðingjum
allra landa nema Kína. Blöðin, sjónvarp og útvarp fylgdust
svo að segja með hverju andvarpi páfans meðan hann var
að deyja og fluttu síðan langar greinar um hann látinn.
Heimurinn virtist kveðja hann með miklu meiri söknuði en
fyrirrennara hans, hinn lærða og virðulega Pius XII.
Áhrif páfans er ávalt mikil, því hann er höfuð rómversku
kaþólzku kirkjunnar, sem telur um 558 milljónir manna, en
áhrif Jóhannesar XXIII virtist ná langt út fyrir vébönd
kirkju hans. Þetta er því furðulegra þegar þess er gætt að
hann var um 77 ára þegar hann var hafinn í sitt háa em-
bætti og sat í páfastól í tæplega fimm ár, skemur en nokkur
annar páfi síðan Pius VIII var kjörinn 1829 og lézt 20 mán-
uðum síðar.
Kardinálarnir, sem kusu Jóhannes XXIII munu hafa
talið að hann yrði nokkurskonar bráðabirgða páfi; hann var
orðinn gamall maður og ekki líklegur til hrófla of mikið við
föstu fyrirkomulagi páfadómsins, þar til annar og meiri
maður kæmi til sögunnar, en þar skeikaði þeim.
Jóhannes páfi var af bændafólki kominn og lét ekki mikið
yfir sér. Hann var hvorki talinn stór gáfaður né sterkur í
guðfræðinni, en hitt bar hann með sér, að hann var einlæg-
ur í trú sinni og framúrskarandi kærleiksríkur og elsku-
legur í framkomu sinni við alla menn, en eins og skáldið
segjir: „Sjálft hugvitið, þekkingin, hjaðnar sem blekking
sé hjartað ei með, sem undir slær.“
Það var hið hlýja og samúðarríka hjartalag Jóhannesar
páfa sem vísaði honum veginn í hinu ábyrgðarmikla em-
bætti. Hann mun hafa verið gæddur góðri skynsemi — good
common sense. — Honum var sjálfum ljóst að hann átti
ekki mörg ár ólifað og hann notaði þau ár, og þau völd og
áhrif er embættið veitti honum til að efla góðvild, frið og
einingu manna og þjóða á meðal. Hin mörgu reynsluár er
hann átti að baki í ýmsum embættum í mörgum löndum
höfðu aukið sjálfstæði hans og víðsýni; hann lét ekki alda-
gamlar siðvenjur páfastólsins hefta sig; hann opnaði dyr
og glugga og hleypti fersku lofti inn í páfagarð. Hann
heimsótti fangabúðir, spítala og ýmsar mannúðarstofnanir
til að hugga og gleðja þá, sem bágt áttu; hann þráði náið
samfélag við meðbræður sína.
Þegar hann samdi páfabréf sín, Móðir og kennari og
Friður á jörðu stílaði hann þau ekki venju samk'væmt til
trúbræðra sinna og preláta rómversku kirkjunnar; þau voru
stíluð til allra góðviljaðra manna og þóttu þau meistarlega
samin.
Mesta afrek Jóhannesar páfa var þingið í Róm 1962.
Hann boðaði saman æðstu menn rómversku kirkjunnar um
allann heim, ennfremur voru boðnir á þingið forystumenn
annara kristinna kirkjudeilda frá mörgum þjóðum, einnig
þjóðunum austan járntjaldsins svonefnda. Tilgangur þingsins
var tvennskonar: að koma á ýmsum breytingum innan
kaþólsku kirkjunnar þannig að siðir hennar og starfsemi
yrði meir í samræmi við nútímann og í öðru lagi að efla
sátt og einingu innan hins kristna heims. 2500 manns sóttu
þingið.
Ekki er enn vitað hve mikinn árangur þetta þing hefir
borið, en víst ber það vott um stórhug og góðvilja Jóhannesar
páfa. Þar sátu fulltrúar frá grísk-kaþólsku kirkjunnum og
öðrum kirkjum í Sovietríkjunum. Páfinn vildi ekki gera
upp á milli þjóðanna; hann vildi ekki taka þátt í kalda
stríðinu; hann vildi fremur efla bróðurlegan kærleika en að
sakfella menn fyrir misgjörðir þeirra. Hann reyndi að
„Skapa úr klakanum læk og lind
og lífsflóð úr jökulsins serki.
Glæða í brjóstunum bróðerni og sátt,
bræða úr heiptinni kærleikans mátt.“
Hinn víðfeðmi söknuður, sem kom í ljós við fráfall Jó-
hannesar páfa XXIII bar vitni um að hinn sterki bróðurlegi
kærleiki er hann bar til allra manna hafði fundið hljóm-
grunn í hjörtum hinna ólíklegustu og óskyldustu manna,
kristinna og heiðinna, víðsvegar um heiminn; hann sannaði
með lífi sínu, að ekki er þörf að örvænta um framtíð mann-
kynsins, ef leitað er til þess góða, sem í hverjum manni býr.
Dr. Karl Strand:
Bréf fro
Eftir fimbulvetur á brezka
vísu hefir sumarið loks komið
hægt og hikandi. Lengi fram
eftir vori voru tíðar hrím-
nætur, vorgróðurinn dapur og
á eftir tímanum, og loftið kalt.
Þessi loftkuldi og afleiðingar
hans voru eins og smækkuð
mynd af þeim vorkomum,
sem flestir miðaldra og eldri
Norðlendingar á Islandi munu
minnast, þegar hafísinn lá
skammt undan norðurströnd
íslands og sérhver andvari af
hafi var eggbitur, þungur
dragbítur á framför gróðurs
og dýra. Þótt frostið í Suður-
Englandi verði sjaldan nema
2—4 stig er loftsrakinn, sem
kuldanum er samfara, nægur
til þess að vekja hrollkennd-
ar endurminningar þessara
hafísa, hjá þeim, sem alizt
hefur upp skammt norðan
heimskautsbaugsins. Nærri
liggur að kalda hafrænan,
sem streymir upp Tempsár-
lægðina freisti Islendingsins
að skygnast til hafs eftir
landsins forna fajnda.
Sú barátta, sem skapast
hefir milli gróðursins og kuld-
ans undanfarnar vikur hefir
á vissan hátt verið einstæð
og undursamleg með að fylgj-
ast, ólík gróðurkomu þeirra
tuttugu og tveggja vora, sem
sá er þetta ritar hefir fylgst
með í þessu landi. Venjulega
er grasið grænt allan vetur-
inn, þegar loftið hitnar taka
beykitré og lindir að laufg-
ast, sýringar og kirsuberjatré
að blómgast, hægt og hægt,
naumast án þess að tekið
verði eftir fyrr en allt stend-
ur í fullum blóma. í vor biðu
hnapparnir á trjánum í
Victoria Grove, þar sem þetta
er ritað, dögum saman eftir
sólinni, líkt og samanhnipr-
aðir hvítvoðungar í loftkuld-
anum. Heimdallur heyrði gras
vaxa á jörðu, en segja mátti
að hægt væri að sjá trén
springa út, þá loksins er sól-
in kom, hinn fyrsta heita sól-
skinsdag lifnaði trjáaröðin í
götunni, kastaði gráum kufli
frá hádegi til miðaftans og
skrýddist grænum, eins og
kvikmynd fyrir augum þess er
á horfði.
Um áttatíu ára skeið hafði
ekki slíkur vetur, sem hinn
nýliðni heimsótt Lundúna-
borg. Fyrr á tímum voru
frosthörkur algengari, sjá má
í fornum bókum um London
London
frásagnir um ísalög á Themes-
á þar sem gengið var til
leikja, heilir uxar steiktir við
bál á ísnum og hverskyns
gaman um hönd haft. Nú
leggur ána ekki meir, þar
sem hún fellur 1 gegnum
borgina, en ofar í landi var
hún ísi lögð um skeið í mestu
kuldunum, jarðbönn voru
víða um landið og samgöngur
tepptar. Sú gamla aðferð að
hita híbýli með opnum eldum
reyndist ónóg og dýr á þess-
um vetri, æ fleiri hita nú
hús sín með olíumiðstöð eða
rafmagni, og sérstaklega hef-
ur þessi vetur vakið háværar
kröfur um bætt húsakynni,
strangara eftirlit með hús-
byggingum og betri hagnýt-
ingu eldsneytis.
Síðustu 1—2 ár hafa orðið
gagnger straumhvörf í bygg-
ingamálum Lundúna. Til
skamms tíma hafa háar bygg-
ingar ekki verið leyfðar, og
borgin hefir breiðst út jafnt
og þétt yfir reginsvæði. Reynt
hefir verið að stemma stigu
við þessarri útþenslu með því
að varðveita opið svæði,
grænt belti, hringinn í kring-
um borgina, en innan þessa
beltis er byggingaland nú að
þrotum komið. Bygging há-
húsa hefir verið leyfð og á
síðustu mánuðum hafa risið
stórbyggingar hér og þar, sem
gnæfa hátt upp úr hverfum
þeim, sem reist voru á Vic-
toríu- og Georga-ftímabilun-
um. Undanfarnar vikur hafa
þrjú slík stórhýsi verið tekin
í notkun, glæsilegar bygging-
ar í nýtízku stíl. Hin fyrsta er
Wickers House, Millbank
Tower, sem stendur á norður-
bakka Thamesár, skammt frá
þinghúsinu og Westminster
Abby, spengileg bygging, 33
hæðir, reist úr steinsteypu en
klædd stáli og gleri. Það mun
vera fyrsta stórbyggingin í
borginni sem er steypt, til
þessa tíma hefur múrsteinn
nær eingöngu verið notaður.
Millbank Tower er skrif-
stofubygging og einkafyrir-
tæki. Önnur stórbygging er
hús Nýja-Sjálandsstjórnar-
innar, New Zealand House,
sem reist er til opinberra
þarfa, er nokkuð þyngri og
virðulegri á svip og aðeins
20 hæðir, gler í steinrömmum
hið ytra, en innan fagurlega
skipulögð, háir marmara-
klæddir salir og súlnagöng
með útsýn til allra átta.
Þriðja stórbyggingin er Hil-
ton Hótel í Park Lane, sem
nú er nýtekið til starfa, 28
hæðir og átta milljóna sterl-
ingspunda met í gistihúss-
íburði, umdeilt að ytra útliti
en óumdeilanlega í allra
fremstu röð sem gistihús,
veizlu- og veitingastaður.
Tuttugu og þrjár hæðir eru
gistiherbergi og íbúðir, sem
kosta frá fimm upp í fimmtíu
og tvö sterlingspund yfir nótt-
ina, aðrar fimm hæðir eru
gildasalir og vínstúkur. Efst
er gildaskáli, sem veitir út-
sýni yfir mikinn hluta borg-
arinnar.
Þeir sem dvalið hafa í
Lundúnum munu minnast al-
þekktra gatnamóta þar sem
Knightsbridge, Brompton
Road og Sloane Street sker-
ast. Við þessi gatnamót eiga
senn að rísa þrír skýjakljúfar
allt að 40 hæðum, sem þegar
hafa verið nefndir Hlið Vest-
urborgarinnar — The Gate-
way to West End.
Þegar Harold Macmillan
tók við forsætisráðherrastörf-
um af Anthony Eden fyrir
sex árum og fjórum mánuð-
um síðan voru viðsjár í lofti
og til voru þær raddir, sem
spáðu því að hann yrði ekki
mosavaxinn í 10 Downing
Street. Síðan hafa mikil vötn
fallið til sævar og á ýmsu
oltið, en um miðjan þennan
mánuð hafði Macmillan tek-
izt að sitja sem forsætisráð-
herra lengra óslitið tímabil
á friðartímum, en nokkrum
öðrum brezkum forsætisráð-
herra á þessari öld.
Mr. Asquit var forsætisráð-
herra óslitið frá 1908 til 1916.
En tvö ár af því tímabili voru
stríðsár. Gladstone sat við
völd í meira en tólf ár sam-
tals, en á fjórum tímabilum.
Atlee var vjð völd sex ár og
þrjá mánuði á friðartímum,
en varð þá að efna til nýrra
kosninga vegna þeirrar erfiðu
aðstöðu er skapaðist af því
hve þingflokkur hans hafði
lítinn meirihluta.
Störf forsætisráðherra Bret-
lands hafa stórkostlega aukizt
á síðustu áratugum. Það lík-
amlega og andlega erfiði, sem
starfinu fylgir gerir það að
verkum að ekki einungis þarf
þrekmenni til að standast það
heldur og einnig persónu-
leika, sem ekki einungis nýt-
ur þess að standa í orrahríð-
um, en getur einnig þraukað
langt fram á nætur er því er
að skipta og risið upp hinn
hressasti eftir aðeins fárra
tíma hvíld.
Stjórnarferill Macmillans
hefir ekki ætíð átt meðbyr að
fagna og persónuleg aðstaða
hans hefir oft verið örðug.
Það hefir því komið honum
vel, að hann á í ríkum mæli
þá persónulegu eiginleika
sem skapa langsætan forsæt-
isráðherra. Hann nýtur þess
að stjórna og standa í stríði á
svipaðan hátt og fyrirrennar-
Framhald á bls. 7.