Lögberg-Heimskringla - 24.10.1963, Page 4

4
LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, FIMMTUDAGINN 24. OKTÓBER 1963
Lögberg-Heimskringla
Published every Thursday by
NORTH AMERICAN PUBLISHING CO. LTD.
Printed by
WALLINGFORD PRESS LTD.
303 Kennedy Street, Winnipeg 2, Man.
Edilor: INGIBJÖRG JÖNSSON
EDITORIAL BOARD
Winnipeg: Dr. P. H. T. Thorlakson, chairman, Haraldur Bessa-
son, Rev. Valdimar J. Eylands, Caroline Gunnarsson, Jóhann
G. Jóhannson, Thorvaldur Johnson, Jakob F. Kristjánsson,
Rev. Philip M. Pétursson. Vancouver: Dr. S. E. Björnsson.
Monlreal: Áskell Löve. Minneapolis: Valdimar Björnsson.
Grand Forks: Richard Beck. Reykjavík: Birgir Thorlacius.
Akureyri: Steindór Steindórsson. London: Dr. Karl Strand.
Subscriplion $6.00 per year—payable in advance.
TELEPHONE WH. 3-9931
Authorized a$ second class mail by the Post Office Deportment, Ottawa,
and for payment of Postoge in cash.
Frú Jakobína Johnson skóldkona
Það var árið 1935 að ég sá Jakobínu Johnson skáldkonu
í fyrsta sinn. Hún var á íslandi í boði Sambands íslenzkra
kvenfélaga og Ungmennafélags Islands. Auglýst var í blöð-
unum í Reykjavík að hún myndi flytja ljóð sín í Iðnó tiltekið
kveld. Ég dvaldi þá á íslandi, hafði lesið talsvert um og eftir
þessa Vestur-íslenzku skáldkonu. Vitaskuld lét ég mig ekki
vanta á samkomuna. Þar var húsfylli.
Ég geymi enn í minni myndina af henni þegar hún gekk
fram á pallinn, lítil, léttstíg, ljúf á svip og falleg — og svo
undur ungleg, þó hún væri sex barna móðir.
Hún flutti kvæðin Islenzk örnefni. íslendingur sögufróði,
Hugsað fil Sl. G. St.. Leifur heppni. Spörfuglinn, Vögguljóð
og fl. — Ljóðin og frábær túlkun þeirra hreif áheyrendur
og létu þeir fögnuð sinn óspart í ljósi.
Frú Jakobína Johnson er áttræð í dag. Ég heimsótti hana
fyrir nokkrum vikum síðan og þá flutti hún fyrir mig hið
ljúfa ljóð, er nú birtist á framsíðu Lögbergs-Heimskringlu,
— Ég vissi naumast af því. Ljóðið er í samræmi við þann
áfanga sem hún hefir nú náð á æviskeiðinu, en einkennilegt
var það, að þegar ég virti hana fyrir mér, fannst mér hún
lítið hafa breytst frá því fyrst ég sá hana; hún er enn falleg
og undursamlega ungleg. Á henni sannast hið fornkveðna,
„fögur sál e.r ávalt ung.“
Upplýsingar um æviferil frú Jakobínu er að finna í ís-
lenzku blöðunum, í bókinni Vestan um haf, með heildarsafni
ljóða hennar, í Who is Who of American Women og víðar.
Hér munum við lítillega minnast þess bókmennta- og menn-
ingarstarfs, sem mun halda nafni hennar á lofti löngu eftir
að hún er horfin úr augsýn þangað, „er sólin sezt ei framar“.
Frú Jakobína hefir verið nefnd Söngvasvanurinn á Kyrra-
hafsströndinni af þeim manni sem dómbær þótti um ljóðlist,
og fór hann þannig orðum um ljóð hennar:
„Svo kliðmjúk er ljóð frú Jakobínu að vel má líkja þeim
við svanasöng og henni sjálfri við syngjandi svan; fljótt á
litið láta ljóð hennar ekki mikið yfir sér, en við nánari
athugun verður maður þess brátt áskynja, hve auðug þau
eru að sönnu skáldskapargildi, auk þeirrar töfrandi heiðríkju,
sem yfir þeim hvílir; ást til Islands og íslenzkrar tungu er
henni í blóð borin eins og ljóðin bera svo glögg merki
um.“ — E.P.J., Lbg. okt. 1953.
Hin frumsömdu ljóð frú Jakobínu birtust fyrst í íslenzku
blöðunum og tímaritum vestan hafs og einnig í blöðum og
tímaritum á íslandi, ennfremur ýmsar ritgerðir. Ljóðabækur
hennar voru gefnar út á Islandi og eru þessar: Kertaljós,
frumsamin ljóð 1938, sem náðu svo mikilli hylli að þau
voru endurprentuð 1939. Sá ég svani, frumsamin ljóð með
myndum, 1942 og Kerlaljós, heildarsafn frumsamdra ljóða
hennar með æviágripi eftir séra Friðrik A. Friðriksson, 1959.
Síðan hafa mörg kvæði birst eftir hana í tímaritum og blöð-
inn, bæði vestan hafs og austan.
Eitt mikilvægasta þjóðræknisstarf frú Jakobínu eru þýð-
ingar hennar á ljóðum íslenzkra öndvegisskálda á enska
tungu; hún er ein af þeim fáu sem það geta gert, svo vel
fari. Stephan G. Stephansson lét svo ummælt: „Hún ein
þýðir sem skáld að svo stöddu.“ Þýðing hennar á Ó, Guð
vors lands, þykir bera af og hefir hlotið þá viðurkenningu
að vera tekin upp í þjóðsöngvabók Sameinuðu þjóðanna.
Hin þýddu ljóð hennar hafa birzt í merkum tímaritum,
vestan hafs Scandinavian Review, Liierary Digesl og fl. og
í bókum Dr. R. Becks — Icelandic Lyrics og Icelandic Poems
and Siories og í ýmsum öðrum bókum, sérstaklega barna-
söngbókum. — Menningarsjóður íslands gaf út ljóðalþýðing-
ar hennar — Norihern Lighls 1959 og hefir bókin að geyma
kvæði eftir þrjátíu íslenzk skáld, eitt eða fleiri eftir hvert.
Frú Jakobína hefir og þýtt leikritin Lénharð fógeia og
Galdra Lofi, er báðar birtust í tímaritinu Poei Lore. Fáir
hafa útbreitt þekkingu á ís-
lenzkri ljóðlist og bókmennt-
um eins vel og Jakobína
Johnson.
Árið 1930 eða um það leyti
að börn frú Jakobínu fóru að
stálpast tók hún að kynna Is-
land í Seattle og grendinni
með því að flytja erindi um
landið og þjóðina og lesa upp
ljóðaþýðingar sinar. „Margt
gerir frú Jakobína eftirsótta
sem fræðara og upplesara —
gerhyggli góðs menntamanns,
aðlaðandi viðmót, málrómur,
sem er þýður og þróttmikill í
senn, ágæt túlkunargáfa og
svo ást hennar á viðfangs-
efnunum. Það er sljór maður,
sem ekki hlustar og hrífst
með, þegar frú Jakobína les
upp. Þess hafa gerzt skemmtL
leg dæmi, að fólk, sem ekki
gat hugsað sér að hafa ánægju
af ljóðum, gerði óvænta upp-
götvun, þegar það hlýddi á
frú Jakobínu.“ — F. A. F.
t r
I þessu þjóðræknisstarfi
varð frú Jakobína svo vinsæl
að hún hefir flutt erindi sem
tugum skiptir árlega í skól-
um, á fundum og samkomum
óteljandi klúbba og íélaga, og
í útvarpi og sjónvarpi. Oftast
kemur hún fram í íslenzka
þjóðbúningnum og hefir til
sýnis ýmsa listmuni og bækur
frá íslandi.
Með tilliti til ljóðaþýðinga
frú Jakobínu og fyrirlestra
hennar um Island var það
ekki ofmælt þegar forseti ís-
lands, Ásgeir Ásgeirsson sagði
um leið og hann afhenti henni
Stórriddarakross Fálkaorð-
unnar 1959 „Fyrir að færa út
takmörk íslenzkrar menning-
ar.“ (Árið 1933 var hún sæmd
riddarakrossi Fálkaorðunnar).
íslenzka þjóðin og stjórn
Islands hefir að makleikum
auðsýnt frú Jakobínu heiður
og vinsemd. Hún hefir iþegið
tvenn heimboð til Islands auk
heimboðsins 1935. Árið 1948
var henni boðið heim af einni
fjölskyldu vina hennar og
árið 1959 var henni boðið af
ungu fólki, sem dvalið hafði
við nám vestur á ströndinni
og notið gestrisni og vináttu
hennar. Og í hvert skipti
sýndi stjórn landsins henni
viðurkenningu og vinsemd
með dýrmætum bókagjöfum,
dvöl á Þingvöllum og síðast
með ú t g á f u bókarinnar
Noríhern Lights.
Vestur-íslendingar hafa og
látið í ljósi hug sinn til skáld-
konunnar á margvíslegan
hátt. Hún er heiðursfélagi í
Þjóðræknisfélaginu og Jon
Sigurdson IODE félaginu og
fl. Hún hefir verið hyllt á
afmælisdögum sínum og nú
á áttræðisafmæli hennar
verða henni haldnar tvær af-
mælisveizlur, önnur í Seattle
25. október og hin í Vancouver
2. nóvember.
Hlýjar hugsanir hinna
mörgu vina frú Jakobínu
streyma til hennar á þessum
tímamótum; ég flyt henni
innilegar árnaðaróskir vegna
afmælisins með þakklæti fyr-
ir ástúð hennar í okkar garð
fyrr og síðar.
Tryggvi J. Oleson prófessor
Þau sviplegu tíðindi bárust
hingað fyrir síðustu helgi, að
prófessor Tryggvi Júlíus Ole-
son hefði þá í vikunni, 9.
október, látizt snögglega á
Almenna spítalanum í Winni-
peg, rúmlega fimmtugur að
aldri. Er mér ekki kunnugt
um, að hann hafi kennt sér
nokkurs meins, heldur hafi
hann í sumar og haust unnið
af sama kappi og jafnan fyrr
að sögurannsóknum sínum.
Hafði hann nýlega lokið
samningu 1. bindis sögu
Kanada, þeim hluta hennar,
er honum hafði verið falinn.
En ráðgert er, að sagan verði
í nokkrum bindum, og er til
ritunar hennar stofnað í
minningu aldarafmælis Kan-
ada 1967.
Tryggvi J. Oleson var fædd-
ur 4. maí 1912 í Glenboro í
Manitoba, sonur Guðna Júlí-
usar Olesons, kaupmanns og
friðdómara þar, og Guðrúnar
Kristínar Tómasdóttur.
Guðni var sonur Eyjólfs
Jónssonar og Sigurveigar Sig-
urðardóttur, er fóru til Vest-
urheims frá Dalhúsum í
Skriðdal í Suður-Múlasýslu
1878 og settust að í Nýja-Is-
landi. Fæddist Guðni þar 22.
maí 1882, en fjölskyldan flutt-
ist tíu árum síðar til Argyle.
Hefur Guðni minnzt foreldra
sinna í grein um þá í bókinni
Foreldrar mínir, Reykjavík
1956.
Kristín, móðir Tryggva, var
fædd að Hólum í Hjaltadal,
en fór unglingur vestur um
haf og lifir enn, 86 ára gömul,
en Guðni lézt 1957.
Þau Guðni og Kristín voru
bæði bókhneigð og áttu all-
gott safn íslenzkra bóka, er
Tryggvi las margar spjald-
anna á milli. Heyrði ég hann
oft minnast eftirlætisbóka
sinna frá æskuárunum. Guðni
gaf út vikublað á ensku tólf
ár, en ritaði jafnframt á ís-
lenzku þætti úr sögu byggðar-
lagsins. Átti Tryggvi því
skammt að sækja áhuga sinn
á ritstörfum og sögufróðleik.
Tryggvi lauk meistaraprófi
við Manitobaháskóla vorið
1936, og voru aðalgreinar
hans, að ég held, latína og
saga. Hann kenndi 1936—38
við Jóns Bjarnasonar skól-
ann í Winnipeg, en sneri sér
jafnframt að frekara sögu-
námi. Haustið 1946 var hann
ráðinn prófessor í sögu við
United College í Winnipeg, en
hafði þá um nokkur ár verið
kennari (lecturer) í þeirri
grein við háskóla British-
Columbiafylkis í Vancouver.
Tryggvi lauk doktorsprófi
við Torontoháskóla í febrúar
1950 og hafði áður dvalizt
langdvölum þar eystra við
rannsóknir sínar. Fjallaði rit-
gerð hans um þátt í stjórn-
lagasögu Breta á 11. öld, hið
svokallaða Witenagemot. Var
ritgerðin prentuð í Toronto
1955 og hét: The Witenagemot
in the Reign of Edward the
Confessor. — Hafa skoðanir
fræðimanna um þetta „mót
hinna vitru“, skipan þess og
hlutverk, verið mjög skiptar,
en viðurkennt er, að Tryggvi
hafi þar varpað nýju ljósi yfir
margt. Lýkur próf. Jón Jó-
hannesson t. a. m. miklu lofs-
orði á þetta verk Tryggva í
ritdómi í Skírni 1956.
Tryggvi hélt áfram rann-
sóknum sínum á sögu Breta
í tíð Játvarðar góða (1042—
66), var vetrarlangt í Boston
1956—57 og annan vetur á
Englandi 1961—62. Hlaut
hann fyrra veturinn styrk
Guggenheimstofnunarinnar í
New York, en hinn síðara
styrk Rannsóknarráðs Banda-
ríkjanna (American Sci'ence
Research Council). Tryggvi
tók í Englandi öðrum þræði
til við samningu 1. bindis
sögu Kanada,, er áður var
getið. Kom hann þar m. a.
enn að efni, er hann hafði
lengi fengizt við, Vínlands-
ferðir hinar fornu. En Tryggvi
hafði endur fyrir löngu tekið
að sér það stórvirki að snúa á
ensku verki Jóns Dúasonar
um Landkönnun og landnám
Islendinga í Vesturheimi
(Rvík 1941—47). Vann hann
það bæði af atorku og vand-
virkni og samdi við það fjölda
athugagreina. Þótt Tryggvi
sæi bresti í verki' Jóns, mat
hann það mikils vegna hins
gífurlega fróðleiks, sem þar
er saman kominn. Hefur lengi
staðið til að prenta vestra
þýðingu Tryggva og vonandi,
að það takist að lokum.
I skýrslu sögufélagsins
kanadiska 1954—55 er erindi
eftir Tryggva um The Vikings
in America, og í öðru riti
sama félags (The Canadian
Historical Review) telur hann
helztu rit og ritgerðir um
þetta efni að mestu á tíma-
bilinu 1939—54 og leggur um
leið nokkurn dóm á þær
kenningar, er þar koma fram.
Af öðrum greinum, er
Tryggvi hefur ritað og varða
að einhverju eða öllu leyti
íslenzk efni, má t. d. nefna:
Polar bears in the Middle
Ages (Hvítabirnir á miðöld-
um), Canadian Hist. Review
1953; þrjár greinar um bóka-
söfn íslenzkra kirkna á 14. og
15. öld, Speculum 1957, Nor-
disk tidskrift för bok och
biblioteksvásen 1958 og 1960;
A Note on Bishop Gottskalk’s
children (Um börn Gottskálks
biskups), Studia Islandica, 18
hefti 1960.
Þótt Tryggvi væri sérfræð-
ingur í miðaldasögu og færi
t. a. m. svo langt á vit hennar,
að hann tók kaþólska trú, lét
hann sig sögu samtíðar sinnar