Lögberg-Heimskringla - 31.10.1963, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, FIMMTUDAGINN 31. OKTÓBER 1963
Séra Robert Jack:
Fréftabréf
Tjörn, Vatnsnesi, V.-Hún.
20. okt. 1963.
Sumarið á íslandi er liðið
og bráðum byrjar vesturinn.
Það m'á segja að sumarið, að
minnsta kosti hérna á Vatns-
nesinu væri lítið sem ekkert
og haustið svipað. Síðan um
20. sept. hefur það snjóað
öðru hvoru og höfum við
fengið rigningu inn á milli
til að hreinsa snjóinn undir
næstu 'hríð. Og til viðbótar
kom fellibylurinn Flora til
okkar um daginn en var sem
betur fer í eyðingu þó vindur
færi upp í nær 11 vindstig eða
um 70 mílur á klukkustund
eða meira. Það var ekki skaði
af þessu og Flora hélt áfram
sína leið suður fyrir ísland.
(Flora gerði mikið tjón í
Cuba).
Það snjóaði síðast í dag en
frostið ekkert svo snjórinn
bráðnaði jafn óðum að hann
kom til jarðar.
Ég öfunda ykkur í Mani-
toba að hafa fengið Indian
summer og 70—80 stig á þess-
um tíma árs er sannarlega
gott.
Sláturstíðin víðsvegar á
landinu heldur áfram og verð-
ur sennilega ekki lokið fyrr
en um mánaðarmót. Heyið er,
yfirleitt með minna móti í
haust, þessvegna má búast við
tiltölulega lítið af lömbum
verði sett á. Landbúnaður á
þessu landi þó ekki fjölþætt-
ur er svo mikið undir veðr-
inu kominn. T.d. mest allt
sumarið var ís fyrir utan
Húnaflóa og í sept. ráku
nokkrir borgarísjakar inn í
flóa, fram hjá okkur á Tjörn,
og festust ekki fyrr en þeir
voru komnir skammt frá
Hvammstanga. Hver segir að
maður búi ekki á íslandi?
Þegar ég var í Reykjavík
fyrir stuttu heimsótti ég
merkilega stofnun sem hefur
tvær deildir, á Gunnarsholti
í Rangarvallarsýslu og í Víði-
nesi, rétt fyrir innan höfuð-
staðinn. Á þessum tveim stöð-
um talaði ég yfir mönnum
sem hafa með ofdrykkju að
stríða, menn sem hafa orðið
Alcholistar. Sumir þerira
hafa tapað öllu vegna áfeng-
isnautnar, eignum, fyrirtæki,
konu og börnum (í skilnaði),
manndóm og virðingu. Þess-
um mönnum er hjálpað á
margan hátt til að yfirstíga
ástríðu sína og er þeim mikið
að þakka sem vinna á þessum
tveim stöðum og einnig for-
stöðumönnum A.A. hreyfing-
unnar í Reykjavík sem heim-
sækja þessa sjúklinga. Guð-
mundur Jóhannsson bauð mér
með sér á þessa staði, og er
hann einn af fremstu mönn-
um í A.A. á íslandi, ágætur
maður, er framúrskarandi
duglegur og vakandi í þessu
líknarstarfsemi.
fró íslandi
Á Gunnarsholti er líka til-
raunastöð landbúnaðarins.
Þar sá ég korn á ökrum sem
vantaði sól en þó vel vaxið.
Þar sá ég nýja verksmiðju
sem ætlar að framleiða hey-
kökla og svo hjálpa bændum
sem eru heylitlir eða eru
heylausir. Þar sá ég stærsta
tún hér á landi og held ég að
það sé yfir 4 mílur að
lengd; allt grasið ræktað upp
úr sandi.
Og þar sá ég alfallegustu
kindur sem ég hefi séð á ís-
landi. Ríkið hefur sjálfsagt
látið mikla peninga í Gunh-
arsholt og notað hæfiieika
ungra vísindamanna og einn
þeirra er Björn Sigurbjörns-
son sem er graduate frá Mani-
toba Háskóla og er nú í
Vienna þar sem hann mun
vinna um skeið við rannsókn-
ir.
Hitti Jakob Kristjánsson og
konu hans frá Winnipeg um
borð í Akraborg milli Akra-
nes og Reykjavíkur. Þau eru
nýfarin frá íslandi eftir rúm-
lega 5 mánaða dvöl. Þau litu
vel út og höfðu skemmt sér
vel hérlendis. Þau ætluðu til
Ottawa, til sonar síns og
fjöldskyldu hans þar sem þau
ætluðu að vera í hálfan mán-
uð áður en þau koma heim
til Winnipeg. Ég hitti líka
Englending frá Rochdale, sem
er að setja upp nýjar iðn-
aðarvélar í ullarverksmiðju í
Álafoss og í Hveragerði. Hann
hefur víða komið í sömu
erindum og var hann ánægð-
ur hérna. „Nice people and a
nice place“, sagði hann mér.
Það voru vissulega sorgar-
fréttir að vita um andlát vin-
ar míns, Percy Helgason frá
Winnipeg. Lítið datt mér í
hug þegar ég kvaddi hann 12.
júní að hann myndi fara svo
fljótt úr þessum heim. Síðan
ég fyrst kom til Kanada 1953
hefi ég mjög oft notið gest-
risni hans og ágætu konu
hans, Fay, á heimili þeirra á
Simcoe og þegar við hjónin
fórum til Vancouver á árun-
um voru það foreldrar Fay,
Mr. and Mrs. Gunnlaugur
Hólm sem sýndu okkur mikla
gestrisni og kærleika og
einnig frændi Percy sem tók
á móti okkur á flugvellinum.
Margir sakna Percy og ekki
sízt er ég einn þeirra. Frá
þessu horni á Norður Islandi
sendum við hjónin, Mrs.
Helgason og Dale okkar innh
legustu samúð.
Nú sé ég það að það er
byrjað að snjóa töluvert úti,
þykkur bakki fyrir norðan og
dimmst mjög í kring.
Ég slæ botn í þetta að sinni
og vona að ykkur öllum líði
vel eins og okkur hérna. Við
biðjum öll að heilsa.
Robert Jack.
Bréf fró
Framhald frá bls. 1.
á undanförnum árum verið
jöfnuð í kyrþey, svo eining
flokksins væri auðsæ á þing-
unum. Stingur þar allmjög í
stúf við þing Verkamanna-
flokksins, sem löngum hafa
verið hávær og róstukennd.
Vafalítið er, að á liðnum ár-
um hefir Verkamannaflokk-
urinn oft gefið höggstað á sér
með þeirri opinberu tog-
streitu, sem oft átti sér stað,
ekki sízt á flokksþinginu
sjálfu, milli róttækari afla
flokksins annarsvegar, og
hægfara hinsvegar. Fyrir frá-
fall sitt hafði Gaitskell tekizt
að jafna þetta sundurlyndi að
mestu. Síðasta þing Verka-
mannaflokksins nú í haust
hélt þessarri sameiningu ó-
skertri undir stjórn Harold
Wilsons. Þau málefni, sem
líklegust voru til sundur-
þykkju, svo sem þjóðnýti'ng og
utanríkismál voru að mestu
látin óhreyfð. Og eining
flokksins um Wilson sem leið-
toga var auðsæ.
Hér hefur því skipt um
hlutverk, því fregnin um á-
kvörðun Macmillans að segja
af sér gerði þing íhaldsflokks-
ins snögglega að nokkurskon-
ar kosningafundi, þar sem
athyglin beindist meira að
ákveðnum persónum en á-
kveðnum málefnum. Allir
kandídatar forsætisráðherra-
embættisins gerðu sér þegar
ljóst, að nú var komið að
prófdegi, og lítill tími til upp-
lestrar. Og ræður þeirra báru
þess glögg merki. Kaldhæðni
örlaganna réði því hinsvegar,
að sá, sem einna minnst lagði
í keppniná bar sigur úr být-
um.
Þeir sem einkum komu til
greina sem arftakar Macmill-
ans voru R. A. Butler, vara-
forsætisráðherra, Hailsham
lávarður, Reginald Maudling,
fjármálaráðherra, Hume, lá-
varður, utanríkismálaráð-
herra, sem vafi lék á að kærði
sig um starfið og loks nokkrii:
aðrir sem fylgdu fast þessum
hópi á listanum, svo sem
Edward Heath insiglisvörður,
Ian Macleod þingforseti o. fl.
Nú er það svo að val leið-
toga íhaldsflokksins fer fram
með nokkuð sérstökum hætti.
1 stað þess að vera kjörin af
þingflokknum með venju-
legri atkvæðagreiðslu, eins og
tíðkast um leiðtoga Verka-
mannaflokksins, er hann val-
inn með samkomulagi eftir
skraf og ráðagerðir leiðandi’
manna flokksins. Sagt hefir
verið í spaugi að leiðtogar og
forsætisráðherrar fhalds-
flokksins væru valdir úti í
hornum á Carlton klúbbn-
um, en þar koma margir
flokksmenn saman til hjals í
gamni og alvöru. Val leið-
togans hefir farið fram á svip-
aðan hátt um langan aldur,
og sama aðferð gilti þegar
Toryarnir og Whiggarnir
London
völdu leiðtoga sína. Tilgang-
urinn með þessarri aðferð er
sá, að komast hjá því að velja
mann, sem á harðvítuga and-
stæðinga innan flokksins,
jafnvel þótt hann fengi meiri-
hluta atkvæða. Slíkur and-
spyrnuhópur gæti gert starf
leiðtogans mjög örðugt, ekki
sízt er hann væri forsætisráð-
herra, og orðið varasamur
kjörfylgi flokksins.
Valið milli Macmillan og
Butler í janúar 1957 grund-
vallaðist tvímælalaust á síð-
astnefndu atriði, og enn á ný
hefir þetta atriði ráðið miklu.
Home lávarður hefir ekki
verið verulega áberandi í
stjórnmálum fyrr en hann
gerðist utanríkismálaráð-
herra, og á sér persónulega
engan andstæðingahóp — að
minnsta kosti ekki til dagsins
í dag, hvað sem síðar kann að
verða.
Naumast hafði Macmillan
vaknað eftir svæfingu upp-
skurðarins, er hann tók að
fást við valið á eftirmanni
sínum. Þrátt fyrir andóf
lækna sinna hefir hann und-
anfarna daga átt viðtöl við
fjölda stjórnmálamanna og
samverkamanna, og King
Edward VII spítalinn hefur
tekið að sér hlutverk Carlton
klúbbsins í bráð. Augljóst var
að aðalkeppinautarnir, Butler
og Hailsham lávarður áttu
sér báðir ákveðna andstæð-
ingahópa. Reginald Maudling,
sem er 46 ára mun hafa þótt
of ungur og þótt hann sé að
ýmsu leyti vel til starfs fall-
inn og hafi allstóran fylgj-
endahóp innan þingflokksins,
einkum meðal yngri þing-
manna, hefir stefna hans ekki
mótazt enn fyllilega svo vafi
kann að leika á hvorum armi
flokksins hann mundi fylgja.
Heath, sem vafalítið hefir
marga kosti forsætisráðherra-
efniis, dugnað, þolinmæði og
æðrulaust skaplyndi, er ó-
giftur — sem er talinn hér
mikill bagi forsætisráðherra
— og á þar að auki talsvert af
málefnalegum andstæðingum
innan flokksins, síðan hann
var aðalfulltrúi stjórnardnnar
í samningaumleitunum við
Efnahagsbandalagið, sem fóru
út um þúfur, þótt frammi-
staða hans þar væri með ágæt-
um.
Hailsham lávarður var fyrr-
um þingmaður neðri deildar-
innar — House of Commons
— áður en hann tók nauðugur
við erfðatign föður síns og
fluttist upp í lávarðardeild-
ina. Frá upphafi barðist hann
fyrir því að lávörðum væri
leyft að afsala sér tign sinni
og gerast kjördæmaþingmenn,
en þegar loks sú lagabreyting
komst á nú nýverið, beið
Hailsham átekta og afsalaði
sér tign sinni þá fyrst er Mac-
millan lýsti því yfir að hann
færi frá. En síðan um alda-
mót hefir það verið talin nær
að bíða tækifæris. Um 300 ára
sjálfsagður hlutur að for-
sætisráðherra ætti sæti í neðri
deildinni. Þetta hik Hails-
hams þótti bera nokkurn
tækifærissinnasvip. Hailsham,
sem nú mun taka upp sitt
fyrra nafn, Quintin Hogg, er
duglegur baráttumaður, hefur
unnið mikið fyrir flokk sinn
og nýtur mikils persónufylgis
víðsvegar um landið. Hann er
hinsvegar skapheitur nokkuð,
lætur tilfinningar sínar stund-
um lokka sig út í orð og gerð-
ir, sem ráðsettari mönnum
flokksins er ekki að skapi, og
hefur á ýmsan hátt skapað
sér andstæðinga, sem synja
þess algerlega að styðja hann
til forsætisráðherrastöðu.
Að síðustu ber að nefna
þann mann, sem af ýmsum
var tal'inn líklegastur erfingi
Macmillan, og sem nú í annað
sinn á æfinni hefir staðið á
þrepskildi nr. 10 Downing
Street en orðið frá að hverfa.
Þessi maður er varaforsætis-
ráðherrann, R. A. Butler.
Hlutlaus áhorfandi mundi
vænta þess að Butler stæði
betur að vígi en nokkur annar
núverandi ráðherra, að bera
sigur úr býtum í tafli þessu.
Um áraskeið hefir hann gengt
virðingar- og ábyrgðarstöðum,
verið boðinn og búinn að
hlaupa í skarðið, bæði fyr og
nú, er forsætisráðherrar hafa
fallið úr fatinu, og vinnuþrek
hans, skaplyndi og þekking er
óumdeilanlega af bezta tæi.
Eigi að síður á hann sterkan
andstæðingahóp, sem nær
einvörðungu er í hægra armi
flokksins, og sú andstaða á
langa sögu og djúpar rætur.
Hér verður aðeins stiklað á
örfáum atriðum.
Þegar Anthony Eden sagði
af sér störfum utanríkismála-
ráðherra árið 1938 í mótmæla-
skyni gegn undanlátssemi
Chamberlains gagnvart ein-
ræðisherrum álfunnar, fylgdi
aðstoðarráðherra Edens hon-
um og sagði einnig af sér. Það
var Cranborne lávarður. Við
starfi Cranborne tók Butler,
þá ungur og upprennandi
stjórnmálamaður. Vafalítið er,
að Butler, sem ekki er mikill
hernaðarsinni, hefiir trúað því
að komast mætti hjá styrjöld.
Öllum er kunnugt hversu
Chamberlain stjórnin lét
ginnast. Þegar valið milli
Macmillan og Butler fór fram
er Eden lét af stjórn 1957, var
Cranborn orðinn höfuð ættar
sinnar, Ceoilættarinnar, bar
nafnið Salisbury lávarður og
réði ásamt Winston Churchill
mestu um endanlegt val for-
sætisráðherrans. Naumast
þarf að leiða getur að því
hverjum Salisbury fylgdi að
málum. Svo fóru þó leikar að
skepnan reis upp á móti skap-
ara sínum. Salisbury gerðist
ráðherra í stjórn Macmillans,
en lenti í andstöðu við hann
og hvarf úr stjórninni. En
Cecilættin hefir ætíð kunnað
Framhald á bls. 3.