Lögberg-Heimskringla - 08.09.1966, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, FIMMTUDAGINN 8. SEPTEMBER 1966
ÞÓRA MARTA STEFÁNSDÓTTIR:
íslenzka sveit
Frá dagsins ljóma líður sól að viði
og langir skuggar sveipa fjöll og dal.
Við svanavatn, í sumarnæturfriði,
ég sit og hlýði á fjallabúans hjal.
Sig þröstur kúrir vært und vængnum mjúka,
og vonglöð lóan stöðvar ljóðin þýð,
en næturgælur stráin grænu strjúka
svo stillt sem barn sitt svæfi móðir blíð.
Ég halla mér að hrjúfum barmi þínum,
hjartkæra móðir, íslenzk fjallasveit.
Ég teyga í mig ilm af gróðri þínum,
sem angar um þinn blómum stráða reit.
Þau eru smá, en indæl engu að síður.
— Það er ei stærðin, sem að mest á tíður. —
Þú hefur duldan kynngikraft að geyma.
— Ég kem til þín í friði — og læt mig dreyma.
íslenzka sveit, ég ann þér enn sem fyrr,
þótt önnur lönd — og grænni — séð ég hafi.
Þú ert svo vinleg, væn í augum mínum,
þú veitir hvíld og frið í faðmi þínum.
Þótt aðrir sjái aðeins þína megurð
og undrist, hve þú hrjóstrug sért og ber,
ég ann þér samt, því sé ég þína fegurð.
Þú átt þér traustan streng í brjósti mér.
Skýring: Móðursystir mín, sem fædd var og uppalin í
Kanada, kom til Islands og þótti það grýtt og hrjóstrugt, en
sá ekki fegurðina.
Lifandi tungumál, nám
þeirra og notkun
Öllum ætti að vera augljós
hin vaxandi þörf á námi er-
lendra mála hér á landi. Víða
í löndum er tungumálakennsla
mjög að aukast, ekki eingöngu
meðal smáþjóðanna, — en
þeim er lífsnauðsyn að kom-
ast í náið samband við ná-
granna sína, sem þeir þurfa
að eiga mikil skipti við, —
heldur hafa stóru þjóðirnar
einnig aukið tungumála-
kennslu hjá sér að miklum
mun. Hér stuðlar margt að,
svo sem venjuleg verzlun,
ferðalög, móttökur ferða-
manna og fleira. Allt þetta
krefst mikillar kunnáttu í nú-
tíma tungumálum. Lestur ein-
tómur stoðar lítið, ef eyrað
vantar æfingu. Það þarf að
þaulæfa eyrað frá upphafi
málanámsins og áfram, ekki
eingöngu við að hlusta á landa
sína og skólafélaga lesa í sömu
kennslustofunni. Það þarf að
hlusta á hvert tungumál sem
lifandi straum móðurmáls. Það
þarf líka að temja tungutakið
frá upphafi námsins, til þess
að viðtalendur skilji fljótt og
vel. Einungis með þeim hætti
er tungan numin sem lifandi
tunga, en ekki dauð.
Segulbandið, eins fullkomið
og nákvæmt og það er orðið
nú síðustu árin, hefur mjög
mikilvægu hlutverki að gegna
í nútíð og framtíð sem kennslu
tæki við tungumálanám, eða
kannski réttara sé að segja
kennari í tungumálum. í þess-
um línum í dag ætla ég ekki
að ræða hlutverk þess í skól-
um eins og gerist nú erlendis,
heldur meðal einstaklinga
heima hjá sér.
Segulband, sem hefur tvær
rásir hvora leið, er hinn ágæt-
asti heimiliskennari, nákvæm-
ur og þolinmóður, alltaf reiðu-
búinn. Kennslustextinn er
spilaður inn á spólu. Fram-
leiðsla á slíkum spólum er nú
að hraðaukast síðustu misser-
in.
Ég sleppi hér að ræða um
tungutæknistofur í skólum er-
lendis, sem nota slíkar spólur,
þar sem hver nemandi hefur
segulband í sínum bás, en gam
an er að fylgjast með slíkum
vinnubrögðum.
En í stuttu máli getur hlut-
verk segulbands í heimahúsum
verið á þessa leið: Kennslu-
röddin er á annarri rásinni, og
talar hún svona eina til tvær
setningar í einu. Strax og sú
rödd þagnar, stillir nemandinn
á hina rásina, stöðvar tækið
og stillir á upptöku og hermir
eftir kennsluröddinni eins vel
og hann getur. Síðan spólar
hann örlítið til baka og hlustar
bæði á kennsluröddina og eft-
irhermuna, til að athuga hvern
ig tekizt hefur. Því næst getur
nemandi endurtekið þetta
sama, þ. e. hlustað á kennslu-
röddina aftur, tekið síðan sína
eigin rödd, með tilheyrandi
endurbót, ofan í fyrri upptöku,
hlustað á í þriðja sinn, til þess
að fullvissa sig um enn betur,
hvort ekki sé nær en áður.
Prentaðan texta spólunnar
getur nemandi að sjálfsögðu
haft fyrir framan sig, ef hann
vill.
Það, að líkja eftir kennslu-
röddinni strax og hún hefur
lokið máli sínu, hlusta síðan á
hvorttveggja í einni lotu, er
ákaflega áhrifamikil aðferð til
að leiðrétta eyrað og tungu-
takið, ef nemandinn leggur sig
fram. Og þegar honum tekst
vel að herma eftir kennara
sínum, sem er að tala sitt móð-
urmál, veit hann, að stefnt er
í rétta átt. Og þá vex sjálfs-
traustið og ánægjan. Mál nem-
andans er orðið lifandi mál.
Það er gaman að sjá og heyra
börn að verki með slík tæki,
hvað þeim verður tungutakið
eiginlegt og fallegt.
Þetta samstarf við segul-
bandið getur krafizt sífelldrar
skiptingar á stillingu tækisins,
sem sé að skipta um rásir með
því að styðja fingri á takka,
spóla aftur á bak, láta tækið
ganga í upptöku og afspilun
o. s. frv. Þegar venjuleg tæki
eru notuð í þessu skyni, þarf
fagmaður að loka upptöku-
möguleika þeirrar rásar, sem
kennsluröddin er á, svo að ekki
komi fyrir, að nemandinn setji
sína rödd í misgripum á rás
kennararaddarinnar, þ. e.
gleymi að styðja á takkann til
að skipta um rás.
Þegar ég var unglingur —
fyrir 75 árum eða svo —
varð ég ýmislegs var í fari
landa minna, sem mér mislík-
aði mjög. Mér hafði verið inn-
rætt, að íslendingar væru að
mestu gáfuð og góðviljuð þjóð,
og það langaði mig til að trúa
að væri satt. En reynsla mín
á þeim árum varð allt önnur
en sú, sem ég hafði vonazt til
og óskað.
Hugsanafar mitt frá fyrstu
var það að allir sem meira
máttu sín, ættu að styðja lítil-
magnann, og þá ekki sízt að
hafa meðlíðan með þeim skepn
um, sem menn hafa notað sér
til hjálpar og framfæris frá
næstum ómunatíð. En í mínu
nágrenni var því ekki að
heilsa. Enginn af hinum næstu
nágrönnum okkar virtust hafa
hina minnstu meðlíðan með
skepnum, og sá var almennt
talinn aukvisi og löðurmenni,
sem minntist á að fara vel
með skepnur. Einn af hinum
skárstu, sem ég kynntist, sagði
við þann, sem fenginn var til
að drepa svín, að hann mætti
kvelja svínið í 10 mínútur eða
svo. Það var hámark meðlíð-
unar hans. Og einn af hinum
trúuðustu og hæstvirtu bænd-
um, sem ég var vikadrengur
hjá eitt sumar, skammaði mig
harðlega fyrir að þola ekki að
sjá skepnum heimilisins mis-
boðið á allan hátt. Og tengda-
sonur hans er sá, sem aldrei
mun líða mér úr minni vegna
eðlis-illsku hans.
Þá, 10 ára gamall, var ég
fenginn til að leiða annan af
tveim hestum, sem drógu strá
frá þreskivél, og hvað eftir
annað þurfti hestur minn að
fara framhjá þessum manni,
sem eitthvað var að dútla í
kringum vélina; og í hvert
skipti rak þessi háttvirti mað-
ur fork sinn (tindakvíslina) í
hest minn, sér sjálfum sjálf
Ég vildi óska, að þessi tungu
tækni-möguleikar væru tiltæk
ir sem flestum, sem tungumál
þurfa að læra.
Víða er farið að byrja tungu
málakennslu barna fyrr en áð-
ur var, og virðist gefast vel,
ef lifandi aðferðum er beitt og
ekki grautað í fleiri málum
samtímis.
Þó að segulbandið hafi ekki
alla eiginleika góðs kennara,
hefur það marga þeirra, og
það uppfyllir ýmsar þær
helztu kröfur, sem nauðsyn-
legt er að sinna í öllu skyn-
samlegu tungumálanámi nú á
dögum. Ég vona, að innflytj-
endur og notendur segulbanda
taki höndum saman um að
kynna sér sem bezt, hvaða
tegundir eru hentugastar, noti
sér hentugar spólur, sem fást
á markaði erlendis, og safni
sem fyrst vermætri reynslu í
þessu efni.
sagt til ánægju. Og margt ann-
að sá ég þessu líkt, sem full-
vissaði mig um, að ennþá eru
Islendingar litlu betri öðrum
þjóðum í þessu efni.
Ein ástæðan fyrir því mun
vera sú, að hinir fornu vík-
ingar eru ennþá dáðir, og voru
þeir þó engu betri en Tyrkj-
arnir, sem heimsóttu Island
einu sinni með sama hætti og
víkingarnir höfðu heimsótt
önnur lönd.
Svo ef íslendingar eiga að
ávinna sér nokkurn virðingar-
vott, verða þeir að forsmá og
sakfella hið forna víkingseðli
og temja sér meðkennd með
öllu, sem lifir.
Fyrir skömmu síðan barst
sú fregn í blöðunum hér í
Canada, að um hundrað þús-
•lllllllllilllllll
und sela við austurströnd
lands vors væru árlega flegn-
ir lifandi til þess að hagnast
á húðum þeirra (selanna) og
þeim síðan sleppt til að deyja,
fyrr eða síðar. Og fregninni
fylgdi, að meðal þeirra, sem
að þessu unnu, væru íslend-
ingar. Það þótti mér ljót fregn
um ættbræður mína, en vissi
þó að þeir hafa um langt skeið
tekið lifrina úr lifandi hákörl-
um og sleppt þeim síðan í haf-
ið. Slíkt hefði þótt ljótt af
hinum verstu föntum heims-
ins, og er litlu verra en það
að veiða fisk á öngul með svo
veikri línu, að slitnað geti, sé
fiskurinn stór og kraftmikill,
sem vonast er til. Verður fisk-
urinn því með öngul í hálsin-
um að kveljast svo vikum
skiptir og loksins deyja af
hungri.
En þetta er enn talin karl-
mennska af þeim mönnum og
konum, sem við slíkt fást.
Og ótal menn hef ég þekkt,
og meðal þeirra nokkra klerka
kirkjunnar, sem fúsir lágu í
feni næturlangt til þess eins
að geta með byssuskoti væng-
brotið gæs eða gæsir, sem í
dögun vanalega lyfta sér til
flugs með söng 'og gleði sér
og sínum til nautnar.
Það er afrek, sem mér, að
minnsta kosti, er ómögulegt að
dá. Og verst af öllu er þó boga-
veiðin, sem rekin hefur verið
í stórum stíl og veiðimenn
heiðraðir fyrir. Oftlega mega
dýrin kveljast dögum saman
áður en djöfullinn kemur til
að stytta þeim stundir, og
reikna hag sinn af húðunum,
sem til falla.
Og enn er ekki sögunni lok-
ið, því stór-stofnanir víðsveg-
ar í heiminum nota dýrin til
ýmissa tilrauna í þágu vísind-
anna, og flestir uppskurðir í
því sambandi eru gerðir án
Framhald á bls. 3.
Illlllllllllllil-
LÆGSTU
FLUGFARGJÖLD TIL
ISLANDS
OG TIL ALLRA SKANDINAVÍULANDA
Ráðgerið þér ferð til fslands? Fljúgið þá með LOITLEIÐUM
og sparið nóg til að dvelja lengur, sja fleira, og njóta þess betur.
LOFTLEIÐIR bjóða lægstu flugfargjöld til af öllum flugfelog-
um á öllum árstímum — aðra leiðina eða fram og_ aftur. Þer
greiðið miklu minna en þotu Economy fargjöld. Fljúgið í rúm-
góðu og þægilegu farrými í hraðfara, nýjum Rolls-Royce 400
Jet Props beint til íslands, og þaðan með langferða DC-6Bs
til annara áfangastaða í SKANDINAVÍU. ókeypis heitar
máltíðir, drykkir og snacks til boða á hverju flugi.
FRA NEW YORK TIL: ÍSLANDS - ENGLANDS -
SKOTLANDS - HOLLANDS - NOREGS - SVÍÞJÓÐAR
- DANMERKUR - FINNLANDS - LUXEMBOURG.
Fljúgið með Loftleiðum—og sparið—til allra landa Evrópu
og lengra
BRAUTRYÐJANDI lágra fargjalda lil Evrópu
WÍLANDWMnirncs
BMPffiÉlllB
610 Fifth Avenue (Rockefeller Center) New York, N.Y. 10020.
PL 7-8585.
NEW YORK - CfflCAGO - SAN FRANCISCO
FáiS upplýsingabækling, farmiSa og fl. hjá ferðaskrifsíofu ySar.
Helgi Tryggvason.
Vísir, 10. ágúst 1966.
Samúð og sérúð