Lögberg-Heimskringla - 19.09.1974, Page 6

6
LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, FIMMTUDAGINN 19. SEPTEMBER 1974
SAMBYLI
igtiA
fcjuwji 3(. XvaAan
í>au sem inni voru, þegar komið var inn með
þessar byrðar, urðu í fyrstu orðlaus af undrun og
skelfingu- Læknirin skildi tafarlaust, hvað gerst
hefði, og þó að hann sjálfur hefði unnið sæmilegt
morgunverk, fannst honum það smán, að Jósafat
skyldi hafa verið skilinn eftir í Logandi húsinu —
og enginn munað eftir honum, fyrr en Gríma
gerði það. Frúin fór að gráta Þetta var svo óum-
ræðilega sviplegt. Gríma hafði farið út frá þeim,
alheil, fyrir örstuttri stund. Frúnni fannst sem
hún þefði misst einhvem nákominn ástvin sinn.
En Siggi horfði á þau þama í rúminu mjög alv-
arlegur. Nokkurra daga gömul endurminning rifj-
aðist upp fyrir honum. Hann hafði komið inn í
hús, þar sem jafnaldri hans lá í rúminu hjá systur
sinni. Og nú sagði hann:
— Þau eru orðin systkin.
— Þau sýnast að minsta kosti vera orðin jafn-
ingjar, sagði læknirinn.
Hann hafði einhvem veginn gengið áð því vísu
að þau væru bæði önduð. En nú gekk hann að
líkömunum og tók að athuga þá.
— Þau eru ekki dáin, sagði hann eftir ofurlitla
etund.
RÆNA OG RÆNULEYSI
Nokkrir dagar voru liðnir. Þau Jósafat og Gríma
lágu bæði í St. Jósefs-spítalanum í Landakoti. —
Hún lá í almennings-stofu, en hann í eins manns
herbergi. Gunnsteinn Gunnarsson stundaði þau
bæði. Gríma hafði skaðast mikið og verið mjög
veik, en var ekki talin í verulegri lífshættu. Um
Jósafat var öðru máli að gegna. Sú fregn hafði bor
ist út um bæinn, að lítil von mundi vera um hann.
Veikindahitinn hafði verið magnaður, og Jósa-
fat hafði gengið illa að fá rænuna, eftir að nokkurt
líf hafði þó farið að færast í hann aftur. Auðsjá-
anlega voru hinar og aðrar endurminningar frá
deginum fyrir brennuna að þvælast fyrir honum.
— Þama er þá draugurinn minn, heyrðu menn
hann segja einu sinni. En þú skalt ekki leggja
ofan á mig þetta skiftið. Eg er eikkert hræddur við
þig-
Og þá tók hann að hella á drauginn heilli bunu
af smánarorðum og vísa honum á þann stað, sem
þjóðtrúin hefir gert að réttu heimkynni drauga
og allra illvætta-
En allt í einu var eins og draugurinn væri kom-
inn með víxil, sem hann vildi fá framlengdan.
— Eg framlengi engan víxil, sagði Jósafat þá ...
' og það fyrir svona bölvaðan draug eins og þig...
Þú getur talað við frú Findal um það.
Með köflum voru stórveldin rík í hug hans.
— Stórveldin hafa logið og stolið og gint og
gabbað. Er ég skyldugur til að vera betri en stór-
veldi? Eg er eins og stórveldi. Einhver sagði það
áðan. Eg man ekki, hver það var.
Þá varð hann vondur, eins og hann yrði fyrir
einhverjum andmælum, reis upp í rúminu, fleygði
ofan af sér fötunum, hnyklaði brúnimar og hróp-
aði:
— Það er lygi. Eg er stórveldi.
Þá hneig hann máttvana niður á koddann. Syst-
irin, sem á þetta hlustaði, tók að breiða ofan á
hann og hagræða honum. Hann hafði veður af
henni og spurði hana í hálf-ræfilslegum róm,
hvort það væri ekki satt, hvort hann væri ekki
stórveldi.
— Eg veit ekki, sagði systirin. Það getur vel
verið. En það er ekki nóg .
— Ekki nóg? Ekki nóg að vera stórveldi? sagði
Jósafat.
— Þér þurfið líka að verða guðs bam, sagði
systirin.
— Já, já. •. líka að verða guðs bam, át Jósafat
eftir henni.
En það var bersýnilegt, að sú litla glóra af rænu
sem hann hafði haft síðustu augnablikin, var nú
sloknuð, og að hann vissi ekki, hvað sagt hafði ver
ið við hann, né hvaðJiann hafði sjálfur verið að
segja.
Og enn bylti hann sér nokkurra daga í rúm-
inu, eirðarlaus og rænulítill.
Svo var það einn morgun ,að hann vaknaði með
fullri rænu, þó að sótthitinn væri enn mikill. —
Hann fór þá að grafast eftir bví, hvemig í þessu
öllu lægi. hvemig hann hefði veikst, og hvemig
hann hefði komist þangað í spftalann. Systirin
sagði honum, að húsið hans hefði brunnið, hann
hefði verið nærri bví dauður í eldinum, og að
roskin kona, sem héti Gríma og nú væri sjúkling-
ur hér í sDÍtalanum, hefði biargað honum. Við
siá'ft hefði legið, að hún hefði lagt Iff sitt í sölurn
ar fyrir hann, og hún hljóti að vera með afburðum
góð kona.
— Góð! Hún Gríma? ..... Hún hefir auðvitað
kveikt í húsinu, sagði Jósafat í mestu vonsku.
- Systirin vildi ekki fara að ándmæla honum neitt
svona veikum. En hún hristi höfuðið. Henni fanst
ekki Jósafat vera á þeirri leiðinni að verða guðs
bam.
Gunnsteinn Gunnarsson læknir kom inn til
hans. Jósafat leit á hann undrunar og reiði-aug-
um. Enn mundi hann ekki vel, hvað læknirinn
hafði gert hanum. En óvinur hans var hann —
hann var ekki í neinum vafa um bað. Og læknir-
inn var ekki heldur í neinum vafa um svipinn á
Jósafat.
— Eg hefi komið til yðar, síðan þér komuð hing
að ,sagði læknirinn, af því að þér hafið verið van-
ur að leita til mín, þá sjaldan er eitthvað hefir
orðið að yður. En það getur verið, að þér viljið
heldur einhvem annan. Eins og þér getið nærri,
væri það reiðilaust af minni hálfu.
Jósafat hugsaði sig um stundarkom. — Hann
minntist þess, að hann hafði æfinlega haft gott
traust á Gunnsteini Gunnarssyni — sem lækni-
— Nei, sagði hann, mér er sama. — Mig langar
ekkert til að skifta um ... Hvað segið þér mér af
heilsufarinu?
— Þér hafið verið mikið veikur, sagði læknir-
inn.
— Eg fer nú nærri um það, sagði Jósafat önug-
ur. Og ég er ekki upp á marga fiska enn.
— Þér eruð samt mikið hressari nú en þér hafið
verið. Þér hafið verið rænulaus svo að þér sjáið,
að þér eruð betri.
— Haldið þér, að þetta verði langvint? sagði
Jósafat.
— Það er að minnsta kösti bezt að búa sig und-
ir það að þurfa að vera þolinmóður.
En Jósafat var alls ekki þolinmóður. Hann varð
því óþolinmóðari, sem hann vitkaðist betur og alit
fó rað verða honum ljósara. Hann var stórreiður.
Hvaða tíma hafði hann til að liggja hér? Nú féll
víxill nærri því á hverjum degi. Enginn var til að
sinna þeim .Hann misti víxilréttinn. Hann hafði
átt að útkljá verulega gróðavænleg húsakaup fytr^
ir fáum dö'gum. Nú fór það allt í vitleysu... Já,
það var svo margt og svo margt, sem hann þurfti
að gera. Hann þurfti að stefna að minsta kosti
fjórum mönnum. Hann þurfti að kyrrsetja mann,
sem hann hafði mikinn grun um, að ætlaði að
laumast burt af landinu með stóra skuld við hann
— og nú var skipið sjálfsagt farið með dónann ...
Verkin, sem hann hafði þurfti að inna af hendi
einmitt þessa dagana, voru eins og mý á mykju-
skán, þegar hann fór að hugsa um þau- Þetta var
nóg til þess að gera mann vitlausan ... Og hann lá
hér, með gnmmilegum sótthita, sárþjáður og allur
reifaður, nærri því frá hvirfli til ilja! Hann var
stórreiður við þessar umbúðir og við lækninn og
spítalann og systurina og sjálfan sig... Hvers-
vegna í fjandanum hafði hann ekki getað vaknað
í tæka tíð? *
En reiðastur var hann Grímu. Að kerling^r-
djöfullinn skyldi fara að kveikja í húsinu hans —
og láta svo tala um sig á eftir eins og einhvem
dýrling fyrir það, að hún var svo náðug að brenna
hann ekki alveg inni! Þá skyldi hundur heita í höf
uðið á Jósafat, ef sú drós fengi ekki að spásséra
upp í steininn, þegar hann væri kominn á fætur!
Sótthitinn fór vaxandi aftur, þegar fram á dag-
inn leið. Lífið fór að verða óumræðilegt kvalræði.
Hvað það væri mikil fróim að fnega bylta sér til
í rúminu! En þess var er <?inn kostur — sárin voru
svo viðkvæm. öráðið sótti á, barðist við vitið um
yfirráðin. Allra-snöggvast brá draugnum fyrir. En
Jósafat vildi ekki fyrir nokkum mim sleppa sér
út í rænuleysið- Hann hafði um svo margt að
hugsa. Hann varð að finna einhver ráð til þess að
kippa byí í lag, sem 'komið var í ólag — einhverju
af bví. Auðvitað var sumt óbærilegt.
En þá gægðist allt í einu fram alveg ný hugsun
— álíka mikil boðflenna eins og innbrotsþjófur
eða morðingi:
— En ef þetta er nú aðdragandinn að dauðan-
um?... En ef ég á nú aldrei að komast á fætur
aftur?
Hann hratt þessari hugsun frá sér eins og hverri
annarri vitleysu. Hann fór að hugsa um annað.
Nóg var um að hugsa .Voru ekki allar viðskipta-
bækur hans brunnar? .. . Og víxlar líka? •.. Hvar
stóð hann þá? Allir þessir skuldaþrjótar hans
mundu auðvitað þræta fyrir, að þeir skulduðu
honum nokkum eyri. Þeir mundu sverja það. —
Hann þekkti það svo sem, þetta illþýði. Vi'taskuld
hafði hann gengið frá bókunum og öllum verð-
mætum skjölum inni í jámskápnum, áður en hann
fór að hátta. En þessir skápar reyndust venjulega
ónýtir, þegar á þá reyndi. Annað hvort brunnu
þeir sundur, eða hitinn varð svo mikill inni í þeim
að allur pappír varð ónýtur þar.
— En hvað gerir það til, ef ég á nú að deyja?
.... En sú vitleysa!
Hann þaggaði niður þessa rödd innan úr sál
sinni. Hann herti sig að hugsa sem mest.
Nú hafði líklegast kvittunin brunnið, sú er
hann hafði afhent frú Findal. Þá hafði hún.ekk-
ert í höndunum gegn honum. Hann gat lagt þau
efni undir sig. Þá var öll hennar rekistefna orðin
að engu ... Vel gat verið, að efnahagur hans væri
nú kominn í það horf, að honum veitti ekki af að
halda utan um það sem klófest varð.
— Eg ræð ekkert af um það nú .hvemig ég sný
mér í því máli- Við sjáum nú, hvað setur... Og
svo er eins og ég sé allur að stákna frá hvirfli til
ilja. Hvemig ætti ég þá að geta ráðið nokkuð af
nú?
Og hann varð reiður út af þeirri ósanngimi, að
hann ætti að ákvarða nokkuð, svona á sig kom-
inn.
Óráðið sótti fast á hann. Draugurinn hans stóð
við rúmstokkinn.
THE LÖGBERG-HEIMSKRINGLA WISHES TO
OBTAIN AS MANY NEW SUBCRIBERS
AS POSSIBLE.
LÖGBERG-HEIMSKRINGLA Subscriplion Form
Name: ..............................
Address: ..................
Enclosed find $10.00 in payment for subscription
for one year.
Make cheques payable to:
LÖGBERG-HEIMSKRINGLA.
512-265 Portage Ave.
Winnipeg, Man. R3B 2B2
Telephone 943-9931