Alþýðublaðið - 16.05.1962, Side 13

^HyyWWW*,i-»-i~.-vvyvH‘WWWWWWWWWWWWVWtiWWV ■IWS.'VWVWWWIWWWW'WWWWWWWWWWWWWWWV^WWWUWWWWtMWHMWtWW^WWWtW
I APRÍL 1961 efndi Sam-
band ungra jafnaðarmanna til
ráðstefnu um húsbyggingarmál
í Reykjavík. Þrír sérfræðingar
í byggingamálum, arkitekt,
byggingaverkfræðingur og for-
maður Húsnæðismálasljórnár
fluttu .erindi á ráðstefnunni.
Ræddu þeir allir hinn háa
byggingarkostnað hér á landi
og leiðir, er til greina kæmu
til lækkunar á byggingarkostn-
aði. Umræður urðu miklar á
ráðstefnunni og tóku m. a.
margir iðnaðarmenn þátt í
þeim. Athvglisverðasta niður-
staðan af þessari ráðstefnu
virtist mér vera sú hversu fram
kvæmdaaðilar í byggingariðn-
aðinum væru smáir. Sérfræð-
ingarnír bentu á, að með því
að skana stærri framkvæmda-
aöila mæt.ti stórlækka bygg-
ingarkostnaðinn.
Eg f-ír að hugleiða það eftir
ráðstefn”na hvernig úr þessu
mætt> bæt,a. Ósjáifrátt stað-
næmd-'st hugurinn við hinar
miklu 'hvfrgingaframkvæniilir
Reyk'ii'íimrhorgar. Ilér var sá
aðil’nn pr- lét byggja flestar
íbúðir í Revkiavík á hvevju
ári. Tíf”,''r-a lét Reykjavíkur-
borg bVggía 100-200 íbúðir í
eimi í’hr eíns, en það undar-
lega vnr. að íbúðirnar voru
ekkerf *d*'*'ari þrátt fyrir það.
Astæ^an var sú, að borgar-
stjórn ’7-''kiavíkur lét marga
og cmía framkvæmdaaðila
reisa b"r s*jt íbúðirnar. Það
var bv* anglióst mál, að það
var stArt hagsmunamál Reykja
víkur’-'n-gar að stuðla að því að
upp ric” stærri framkvæmda-
aðilar * bvggingariðnaðinum,
aðilar s“*” bvggt gætu ódýrara
cn himr mnrs'u og smáu aðilar,
er nú “tanda fyrir húsabygg-
ingum í hænum.
31. gl. ritaði ég grein
í Albíy--*'i',*ió um þessi mál
og varnn*; uá fram þeirri til-
lögu, .,að Rnvkiavíkurborg ætti
að koma á fót sínu eigin bygg-
ingarf'-rirtæki. sem byggt gæti
í stórm-n stfl." Orðrétt sagði ég
í grein-nni- ..Borgin ælti þegar
í stað að reisa verksmiðju, sem
byggja mnndi húshluta og á
skömmum tíma færa bygging-
arkostnn*inn n*ður.” Og síða.r
í greininni sagði: „Vera má að
það brióti í bága við hugmynd-
ir meíriblnta l*orgarstjórnaiinn-
ar um e'nstaklingsframtakið að
láta Imrvina Icoma á fót bygg-
ingafyrirtæki” — „En ef meiri
htuti borgarstjórnarinnar vili
ekki ganga lengra á braut opin-
bers rekstrar, er sú leið fyrir
hendi einnig, að laða einstakl-
inga til samstarfs um að koma
á fót stóru byggingafvrirtæki,
sem borgin gæti þá ef til vili
átt eitthvað í .Rekstrarformið á
því fyrirtæki, sem hér um ræð-
ir, skiptir ekki máli. Aðalatr-
iðið er að það komizt á fót.”
Morgunblaðið sagði ekki orð
um þessa tillögu mína um
byggingafyrirtæki Reykjavíkur-
borgar. Það var ekki fyrr en
þessi tillaga hafði verið tekin
upp í kosningastefnuskrá Al-
þýðuflok.ksins að Morgunblaðið
tók k**>» og sagði, að nú vildi
Alþýöuflokkurinn „reyra aliar
frambuæmdir R-víkur á klafa
þjóðnýtingar.” Ja, ef það heit-
ir nú híóðnýting á máii Morg-
unbla^sms að stofna eitt borg-
arfyrirtæki, þá er þegar orðið
nokku* m'kið um slíka þjóðnýt-
ingu í borgarrekstrinum. Við
höfum s**ú begar borgarrekstor
eins og Bæjarútgerð Reykjavík
ur, S*-æ,:sva!rna Revkjavíknr,
Ilúsatrvggingar Reykjavíkur,
gatnago’-ð Revkjavíkurborgar,
Bæiarbvoitohúsiff og hinar
miklu húsabyggingar, scm
borgars*!órn Reykjavikur
víkur sfendur fyrir svo nokk-
uð þaff helzta sé nefnt; Það er
því vtcc-iiega broslegt, er
Morg*T*-'’,aí5'!V ræííir um það, að
eitt bó’-varfvrirtæki í viðbót
mund’ bér gerbreyta öllu. En
auk þ«'"s er bað Albýðuflokkn-
um ekk“*-t aðalatriði að borg-
in rek* bvggjngafyrirtæki það,
er ég -æddi um í grein minni
31. n* ***••* og kosningastefnu-
skrá A'b-'-ffiiflokksins minnist á.
Meðal b;nna 100 atriða Alþýðu
flokks!**s er þetta umrædda at-
riði o*-sr**ff sem hér segir: —
„Borgin beíti sér fyrir stofnun
byggingef*'rirtæk*s er byggt
geti í stórum stíl.” Þetta er
svo rým’lega orðað, að undir
þetta gæti meira að segja fallið
stofnun almenningslilutafélags.
Borgarstjórn þyrfti ekki annað
að gera en að beita sér fyrir
stofnun fyrirtækisins. A.m.k.
einn af ritsiJórum Morgunblaðs
ins hefur sérstakan áhuga fyrir
stofnun almenningshlutafélaga.
Sennilega er það sá hinn sami
ritstjóri, sem ræffst meff miklu
offorsi gegn tillögu Alþýðu-
flokksins um stofnun bygginga
fyrirtækis, er lækkað gæti
byggingakostnaðinn. Þaff hefði
vissulega veriff eðlilegra að
umræddur ritstjóri sýndi tillögu
Alþýðuflokksins skilning og
beitti sér fyrir því aff borgin
kæmi á fót-hlutafélagi um
rekstur stórs byggingafyrirtæk-
is i staff þess aff hamast gegn
tillögunni um stofnun slíks
byggingafyrirtækis eins og rit-
stjórinn gerir.
Þaff hefur oft veriff viínað tii
þess, aff S.iálfstæðísflokkurinn
flokkur „einstaklingsframtaks-
ins” hafi staffiff að því að upp
reis í höfuffbnrginni stærsta op-
inbera togaraúfgerð landsins, þ.
e'. Bæiarútirerð Reykjavikur.
S.iálfstæffisflokk»irinn gerir svo-
hljóðandi grein fvrir þessari af-
stöffu sinni í Rláu bókinni fyrir
hæiarstjórnarkosningarnar
1958 :
„Þar sem einstaklingav eða
félög sóttu ekk* um alla þá tog
ara. sem Siáifstæffisflokkurinn,
taldi nauffsvniegt, að gerðir
væru út frá Revkjavík til at-
vinnuöryggis, festi Reykjavík-
urbær kaup á 14 nýsköp-
unartogurum. Reykjavíkurbær
endurseldi síffan 6 þeirra út-
gerðarfélögum í hæmun, en
STOFNADI TIL ÚTGERÐAR
BÆJARINS MEÐ 8 TOGUR-
UM.-“
Með öðrum orðum: Einka-
framtakið brást og Reykjavíkur
bær hl.ióp í skarffið. Eins er á-
statt nú í byggingariðnaðinum.
Einstaklingar hafa ekki treyst
sér — sennilega vegna fjár-
skorts — til þess að stofna stór
byggingafyrirtæki, er hefðu yf-
ir stórvirkum tækjum að ráða
og gætu stórstytt byggingartíma
íbúðarhúsa. Borgin verður því
að láta málið til sín taka ogbeita
sér fyrir stofnun þeirra stóru
fyrirtækja í byggingariðnaðín-
um, sem nauðsynlegt er að upp
rísi. Segja má, að nauðsvn í-
hlutunar borgarstjórnar Re.yk.ia
víkur sé jafnvel brýnni hér cn
áður í sambandi við togaraút-
gerffina, þar eð borgar.stjórn
stendur þegar í miklum húsa-
byggingum og borgarsjóður á
því beinna hagsmuna að gæta
að fundnar verði leiðir til þess
að lækka byggingarkostnaðinn í
borginni.
Það eru hreinir útúrsnúning-
ar h.iá Morgunblaðinu, að Al-
þvffuflokkurinn vilji láta stór,
opinber fyrirtæki byggja allar
íhúffir í Reykjavík. Slíkt helur
aldrei hvarflað að Aiþýðu-
flokknum. Þegar Alþýðuflokk-
urinn ræðir um að skapa þurfi
stærri framkvæmdaaðila í
bvggingariðnaðinum á flokkur-
inn við það, að þeir atvinnu-
rekendur, sem standa fyrir
liúsabvggingum í bænum þurfi
aff skipuleggja sig í stærri
lieild'r, stærri framkvæmdaaff-
ila. Slílc þróun er, að hefjast og
Innkaupastofiiun Reykjavíkur-
borgar hefur stuðlað að henni
með því að látá’ atvinnurekend-
ur bíóffa sameiginlega í heil
f jölbvlisliús í stað þess að áðnr
gat hver faggrein fyrir sig gert
tilboð sérstaklega í hverja fag
vinnu. En þessi þróun gengur
of hægt. Við þurfum t. d. að
fá húsaverksmiðjur, sem smíð-
aff geti húshluta en það er dýrt
að koma slíkum ’íerksmiðjuni
á fót og það gerist ekki í stór
um stíl nema Reykjavíkurborg
stuffli að myndun slíkra vcrk-
siniff.ia.
Enda þótt nokkur stór bygg-
ingafyrirtæki risu upp, gætu
þeir einslaklingar, sem vildu,
að sjálfsögðu byggt hús sín
sjálfir og það er fáránlegt, er
AGNAR BREIÐFJÖRÐ blikk-
smíðameistari fann árið 1957 upp
ný steinsteypumót, svonefnd
tengimót. Uppistöður eru úr
piötujárni og mótin tengd saman
með teíigistöngum, einnig
úr járni. Hafa mótin reynzt mun
ódýrari í notkun en vírmót.
Mvndin er frá bvógingu áburðar
gevmslu í Gufnnesi. bar sem út-
veggir voru steyntir í tengimót-
um.
Morgunblaðið heldur því fram,
að Alþýðuflokkurinn vilji
lianna einstaklingum aff hvggia.
Ef einliver einstakHngur vill
by&gia sér einbýlisliús á
hann að s.iálfsögðu aff hafa
leyfi til þess og vera siálfráffur
um það livaða atvinnurek
anda liann lætur bvggia húsið
fvrir sig. Hins vegar á horgar-
félagið aff stuffla aff hyggingu
ódýrra húsa, til bess aff fólkið
eigi ávallt kostvá sem ódý -ust-
um íbúffum. Og til liess aff i-
búfflrnar gcli orffiff ódvrari <Ai:
þær ern í dag, þarf stærri
framkvæmdaaffila i hvggingar-
iðnaffinum. Þaff er staffrevnd
Morgunhílaffiff segir. aff AI (
þýffuflokkurinn vilji ekki láta
neina einstaklinga fá lóffir. Þaff
er, alrangt, og mun bessi full-
yrðing Mgbl. stafa af slæmri
samvizku. Þaff hefur nefnilega
reynzt æ erfiffara fvrir einstak!
inga aff fá lóffir undanfarin ár
í Reykiavík. Flestar lóffírnar
fara til fvrirtæk.ia og félagi og
þaff hcvrir orffiff til undantekn-
inga aff einstaklingur fái lóffir
undir einbýlishús í borgarland-
inu. Svo segir Morgunblaffiff að
Alþýffnflokkurinn vilii ekki aff
einstaklingar fái lóffir!
Viðbrögff Morgimhlaffsins viff
tiilögu 'Albvffuflokksíns um aff
borgin heiti sér fyrir stofnun
byggingafyrirtæk*s eru svitmff
og viffhrögff S.iálfstæffisflokks-
ins voru viff fvrstu tillögum AI-
þýðufíokksins um aff Revkiavík-
urhær hvggfft íhúffarhúsnæffi.
S.iálfstæðisflokkurinn mátti
ekki heyra þaff nefnt, aff hærinn
léti byggja íbúðir og nú rnn-
hverfist Morgunblaffiff er AI
þýffuflokkurinn léggur til, aff
borgin stofni sitt eigiff bvgg-
ingafvrirtæki. En sennilega
verffur þróunin í þessu máli
eins og í liinu fyrra. Siálfstæffis-
flokkitrinn á cftiv að taka undir
þetla umbótnniál cg sennilega á
liann eftir að eigna sér það síð-
ar meir.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ - 1962 16. maí |3