Alþýðublaðið - 30.12.1962, Blaðsíða 8

EMIL JÓNSSON, FORMAÐUR ALÞÝÐUFLOKKSINS
ÁRIÐ 1962, sem nú er senn á
enda, hefur að flestu leyti verið
tslendingrum gott ár. Atvinna hef-
ur verið mikil ogr stöðugr allt árið,
ogr atvinnuleysi að heita má ekki
til. Síldarafli hefur aldrei i sög-
unni orðið iafn mikill og nú, og
heildarmagn sjávarafla var, á
fyrstu 9 mánuðum ársins orðið
rúm 660 þúsund tonn, eða meira
en ársafli hafði nokkurntíma
verið áður.
Það er athyglisvert, í samhandi
við aflabrögð skipanna, hver
breyting hefur þar á orðið eftir
skipategundum. Fyrir tiltölulega
fáum árum áttu togararnir upp-
undir helming af þeim afla, eða
að minnsta kosti 40%, auðvitað
nokkuð mif^afnt eftir árum. 1.
októbpr síða'stliðinn, þegar heild-
araflinn var kominn yfir 660 þús-
und tonn, höfðu togararnir aðeins
fengið 29 þúsund tonn, eða milli
4 og 5%."Er þetta mikil breyting
frá því sem áður var. Sjálfsagt
er að geta þess, að vegna vinnu-
stöðvunar voru togararnir ekki
að veiðum nema helming þessa
túnabils. En þó að tekið sé fullt
tillit til þess, er sýnilegt, að hlut-
fallið milli togaraafla og afla
annarra skipa hefur raskast mjög
togurunum í óhag, sennilega fyrst
og fremst vegna útfærslu fisk-
veiðimarkanna. Er hér um mikið
vandamál að ræða, sem erfitt
verður að leysa.
Skipastóllinn heldur áfram að
vaxa með meiri hraða en hann
hefur gert áður um langt árabil
og verður um það efni helzt jafn-
að til nýsköpunaráranna eftir
síðustu styrjöld. í smíðum erlend-
is munu nú vera 34 fiskiskip, flest
stór, auk þess, sem smíðað er hér
heima. Þegar hvert þessara skipa
kostar frá 6 til 10 milljónir króna,
er sýnt, að hér er um geysi
mikla fjárfestingu að ræða,' og
þörfin fyrir lánsfé mikil. Bera
skipakaup þessi vott um bjart-
sýni útgerðarmanna og vaxandi
trú á framtíðarmögulcikum þessa
atvinnuvegar. Flutningaskip hafa
einnig verið keypt nokkur á ár-
inu og samningar munu standa
yfir um kaup á fleirum.
Síldarverksmiðjur hafa verið
reistar á árinu, og margar eldri
verksmiðjur stækkaðar og endur-
bættar. Yfirleitt tel ég, að segja
megi, að gróska sé í íslenzkum
sjávarútvegi um þessar mundir,
og afkoma hans góð, bæði hjá
sjómönnum og útgerðarmönnum.
Á þetta þó sérstaklega við um
þá, sem góðan afla hafa fengið á
síldarmiðunum.
Um landbúnað og iðnað skortir
mig tölulegar upplýsingar til þess
að hægt sé að gera sér grein fyr-
ir framleiðslumagni og afkomu
þessara atvinnuvega á sama hátt.
Þó hygg ég að segja megi um
landbúnaðinn, að með aukinni
ræktun og bættum vélakosti sé
framleiðslan. stöðugt að vaxa, —
enda ber útflutningur landbúnað-
arafurða vott um það, ásamt vax-
andi neyzlu á heimsmarkaðinum.
Öþurrkar síðastliðið sumar á
stórum svæðum hafa þó valdið
því, að heyfengur er þar óvenju
rýr, og veldur það erfiðleikum og
tjóni. Framkvæmdir í sveitum
eru þó stöðugt miklar, bæði rækt-
unarframkvæmdir og byggingar,
og eftirspum eftir lánum mikil.
Lánasjóðum landbúnaðarins hef-
ur nú aftur verið komið í gott
horf, en þeir voru komnir í algert
þrot. Geta þeir nú, eftir þær rót-
tæku breytingar, sem á þeim
voru gerðar, hafið eðlilega útlána
starfsemi til stuðnings við bænd-
ur.
Af hinum þrem höfuðatvinnu-
vegum þjóðarinnar er iðnaðurinn
langverst á vegi staddur með
tölulegar upplýsingar um starf-
semina og má segja, að þær komi
ekki fram fyrr en þær eru bún-
ar að missa allt gildi nema hið
sögulega. Ástæða er þó til að
ætla, að- þessi atvinnuvegur hafi
haldið vel í horfinu á árinu og
á sumum sviðum orðið veruleg
aukning. Iðnaðurinn á við ýmsa
örðugleika að stríða, harða, er-
lenda samkeppni, takmarkaðan og
mjög þröngan markað og láns-
fjárskort. Iðnlánasjóður hefur þó
verið styrktur með auknu fjár-
magni á árinu, og enn er stefnt
að verulegri aukningu á honum.
Á það að geta orðið til mikilla
bóta.
Langmerkasta átakið til efling-
ar iðnaðinum á árinu, er sá und-
irbúningur að stóriðju, sem gerð-
ur hefur verið. Er þar fyrst að
geta þess undirbúnings, sem unn-
ið hefur verið að fyrir miklar raf-
orkuvirkjanir í stórám landsins.
Vatnsorkan sem til er óvirkjuð í
landinu, svo skiptir milljónum
hestafla, er einn mesti fjársjóður,
sem íslenzka þjóðin á, og grund-
völlurinn undir stóriðnað í þessu
landi. Á sl. ári hefur mikið verið
unnið að rannsóknum á virkjunar
möguleikum stærstu ánna, og þó
að þeim sé hvergi nærri lokið,
gefa þær þó vonir um jákvæða
og hagstæða niðurstöðu.
í sambandi við og í framhaldi
af þessum virkjunarrannsóknum
hafa svo í ár farið fram athug-
anir á möguleikum til að setja
hér upp aluminiumverksmiðju, og
gefa þær athuganir, þó að þeim
sé hvergi nærri lokið, vonir um
að þessa starfsemi megi taka hér
upp með góðum árangri. Sama er
að segja um kísilgúrverksmiðj-
una við Mývatn, sem hefur verið
alllengi í undirbúningi og nú er
að komast á lokastig og virðist
hafa mikla möguleika.
Fjölbreytni í atvinnulífi er
hverri þjóð nauðsynleg, og ekki
sízt okkur íslendingum, sem bú-
um við svo einhæft atvinnulíf.
Stóriðja, hvort sem hún byggist
á ódýrri raforku, jarðhita eða
innlendu hráefni, getur þar fyllt
opið skarð.
*
ÞEGAR núverandi ríkisstjórn tók
við, setti hún sér það sem aðal-
verkefni að koma efnahagskerfi
þjóðarinnar aftur á réttan kjöl.
Ástandið í þeim málum, þegar
„vinstri”-stjórnin skildi við, var
geigvænlegt, eins og bezt hefur
verið lýst af forsætisráðherra
þeirrar stjórnar, Hermanni Jónas
syni. Hann taldi þá að holskefla
verðbólgu og dýrtíðar væri að
ríða yfir, þjóðin stödd á hengi-
flugsbrún, og engin samstaða um
lausn vandans. Erlendur gjaldeyr-
ir var enginn til, en skuldir vax-
andi í öllum áttum. Sparif jármynd
un var að stöðvast, og trúin á verð
gildi peninga hjá almenningi á
þrotum, þannig að menn flýttu
sér að verða af með þá og keyptu
„eitthvað” í staðinn, sem von var
um að héldi sínu gildi. Innflutn-
ingshöft og vöruskortur annars-
vegar og hinsvegar uppbótakerfi
fyrir útfluttar vörur, sem aflað var
fjár til með álagi á söluverð er-
lends gjaldeyris. Þetta var aðkom-
an, þegar núverandi ríkisstjórn
tók við, eftir að minnihlutastjórn
Alþýðuflokksins hafði tekizt að
halda þannig á málum í tæpt eitt
ár, að verðlag hafði haldizt stöð-
ugt, og holskefla verðbólgunnar
sjatnaði, en féll ekki.
Rikisstjórnin markaði sína við-
reisnarstefnu strax í upphafi mjög
skýrt með réttri' gengisskráningu,
afnámi útflutningsbóta og inn-
flutningshafta að mestu, með
hækkun vaxta og takmörkun út-
lána við það fé, sem fyrir hendi
var. Fyrir þessari pólitík var ekki
spáð vel af stjórnarandstöðunni,
henni líkt við móðuharðindi og
önnur hliðstæð fár, sem yfir þessa
þjóð hafði dunið. Árangurinn hef-
ur verið að koma í ljós undanfar-
in 3 ár, og mest á þessu ári, sem
nú er á enda. Og hver hefur svo
þessi árangur orðið? Hann hef-
ur orðið sá, að erlendur gjaldeyr-
isforði þjóðarinnar hefur vaxið úr
minna en engu upp i rúmar eitt
þúsund milljónir króna, mest á
þessu ári, og þjóðin hefur endur-
heimt traust erlendra fjármála-
stofnana, sem hún var búin að
glata. Hann hefur.einnig orðið sá,
að sparifjármyndun á þessu tíma-
bili hefur orðið mjög ör, traust
manna á verðgildi peninga héfur
verið endurvakjð og þar með skap
aður hinn tryggasti grundvöllur
undir heilbrigt efnahagslíf. Vöru-
skortur er horfinn, og vöruúrval
nú meira en það hefur verið
nokkru sinni áður. Allt atvinnulíf
er í fullum gangi og atvinnuleysi
þekkist ekki. Afkoma almennings
hefur farið batnandi, og ekki ein-
göngu hér á Suðvestur horni lands
ins heldur hefur hún verið jafn-
betri víðast hvar umhverfis allt
landið heldur en hún hefur áður
verið. Almannatryggingakerfið
hefur verið stóraukið og bætt.
Bótagreiðslur hækkaðar,- skerð-
ingarákvæðið numið í burtu og
landið gert allt að einu verðlags-
svæði. Þannig hefur einnig verið
leitast við að bæta hag þeirra,
sem fæstra kosta eiga völ. Móðu-
harðindatal stjórnarandstöðunnar
er líka horfið, þykir ekki lengur
vænlegt til áróðurs.
Á einu sviði hefur þó ekki tek-
izt að ná þeim árangri, sent að var
stefnt. Verðlag hefur hækkað
verulega og valdið óróa á vinnu-
markaði. Hinsvegar má eínnig
segja, að vöruverðshækkanir eigi
að sumu leyti rót sína að rekja tíl
kauphækkana, og er þá komin í
gang sú víxlhækkun verðlags og
kaupgjalds, sem reynt hefur veriff
að forðast. Vísitala framfærslu-
kostnaðar var 1. nóv. sl. komin
upp í 125 stig og hafði þá á einu
ári hækkað um 9 stig og étiff upp
verulegan hluta af þeim kaup-
hækkunum, sem fengizt höfffu.
Orsakir þessarar þróunar skulu
ekki raktar hér, en víst er>um það,
að hér þarf að fást lagfæring á,
hvernig, sem að því verffur faríð.
EINS OG KUNNUGT er hefur
mikið verið byggt af íbúðarhús-
tun á undanförnum árum, nemur
tala fullgerðra íbúða á árunum
1955 til 1961 að báðum árum með-
töldum frá 1209 minnst á ári til
1618 mest, eða um 1400 að með-
altali á ári þessi ár. Mun láta
nærri, að það sé su tala, sem gera
megi ráð fyrir að þurfi í nánustu
framtíð til að fullnægja þörfinni.
Kostnaður við þessar íbúffabygg-
ingar er talinn hafa numið frá
30Ó millj. kr. á ári minnst uppi
418 millj. kr. mest, allt miðað við
verðlag 1954. Hefur mikið skort á
að hægt hafi verið að fullnægja
eftirspurn eftir lánum hjá Hús-
næðismálastjórn, en á þessu ári
var konrizt næst því að þaff tæk-
izt, þar sem við lánaúthlutunina 1.
sept sl. er talið að aðeins 32 millj.
kr. hafi vantað til þess aff hægt
væri að verða við lánbeiffnum
þeirra, sem þá áttu rétt til þess
aff fá Ián hjá sjóðnum. Annars var
á þessu ári veitt meira fé, af op-
inberri hálfu, til ibúðarhúsabygg-
inga, hjá Húsnæffismálastjórn og
úr byggingasjóði verkamannabú-
staffa en nokkru sinni fyrr, effa
samtals um 130 millj. kr. Sam-
i
8 30. des. 1962 - ALÞÝÐUBLAÐIÐ
í