Fréttir - 27.07.1918, Blaðsíða 2

2
F R E T T I R
kvæmu ríkisborgararéttindi eru
samningsalriði er breyta má eftir
árslok 1940 eins og öðrum atrið-
um þessa samnings, eftir fyrirmæl-
um þeim sem segir í 18. gr. frum-
varps þessa.
Síðasta málsgr. 6. gr. er sann-
gjörn mjög og mun enginn hafa
neitt við hana að athuga.
í 7. gr. er svo ákveðið að Dan-
mörk fari með utanríkismál íslands
í umboði þess. í henni fær ísland
viðurkendan rétt sinn til að senda
sendiherra og sendiræðismenn til
erlendra rikja með því fyrirkomu-
lagi er leiðir af umboði því sem
Dönum er veitt til að fara með
utanríkismál íslands, fyrir þess
hönd, meðan samningurinn er í gildi.
Samkvæmt 8., 9. og 10. grein
getum vér tekið í vorar hendur á
vorn kostnað gæzlu fiskiveiða í
landhelgi hve nær sem vér viljum
og getum, — svo og myntsláttu, ef
sérstakir samningar við myntsam-
§ 5-
Hver af Staterne for sig træffer Bestemmelse
om Statsydelser til Kongen og Kongehuset.
II.
§ 6.
Danske Statsborgere nyder paa Island i enhver
Henseende lige Ret med de paa Island födte is-
landske Statsborgere, og omvendt.
Hvert af Landenes Statsborgere er fritagne for
Værnepligt i det andet Land.
Adgang til Fiskeri paa hvert af de to Staters Söom-
raader er i lige Grad fri saavel for danske som
for islandske Statsborgere uden Hensyn til Bopæl.
Danske Skibe har i Island samme Rettigheder
som islandske Skibe, og omvendt.
Danske og islandske Varer og Frembringelser
skal gensidig i ingen Henseende kunne behandles
ugunstigere end noget andet Lands.
III.
band Norðurlanda takast um hana
— og hæzta-rétt einnig þegar vér
viljum.
Með fjármála-ákvæði 12. gr. er
föstum fótum komið undir háskóla
vorn og styrkur mikill veittur ís-
lenzkum vísinda-rannsóknum og
námsmönnum, er að góðu kemur
bæði þeim íslendingum, er nema
og iðka vísindi hér á landi og í
Danmörku. Ætti eigi framar að
verða hætta á, að háskóli Dana
yrði of-jarl háskóla vors.
Með 15. gr. er íslendingum í
sjálfs vald sett, hvernig þeir vilja
ákveða eða gæta hagsmuna hins
islenzka ríkis í Danmörku, hvort
þeir vilja hafa þar sendiherra,
sendiræðismann, íslenzka stjórnar-
skrifstofu eða hvað.
Með nefndaskipun þeirri, er get-
ur í 16. gr., á að tryggja það, að
lagafrumvörp um sérmál annars-
hvors ríkisins reki sig ekki á sam-
bandslögin í neinu eða komi í bága
við hagsmuni Dana eða íslendinga.
— En nefnd sú er ráðgjafar nefnd
að eins og verður sennilega áhrifa-
lítil, mun enda sjaldan þurfa að
skifta sér af neinu verulegu atriði.
En að nokkru gagni gæti komið
undirbúningur hennar á samningi
lagafrumvarpa og að koma sam-
ræmi í löggjöf vora við löggjöf
Norðurlanda, þar sem því verður
við kornið.
Ákvæði 17. gr. um oddamann-
inn í gerðardómi um ágreining á
skilningi sambandslaganna, ef upp
kemur, munu allir játa, að oss sé
að engu leyti óhagstætt.
Svo er um hnútana búið í 18.
#
gr. um breytingu samningsins og
samningsslit, að ekki er hætt við
slíku, nema fullur þjóðarvilji standi
þar að, og megum vér því vel una,
að eigi sé hrapað að slíku.
Þá er hin 19. gr. hin þýðingar- I
mesta fyrir íslendinga jafnan og
eigi sízt eins og nú stendur á, því
að samkvæmt henni og því, sem
segir i athugasemdunum við frum-
varpið, hefur ísland engin hermál,
engan gunnfána og getur því hlut-
taust verið þótt Danmörk lenti i ófriði.
Svo er til ætlast að sambands-
§ 7.
Danmark varetager paa Islands Vegne dettes
Udenrigsanliggender.
I Udenrigsministeriet ansættes der efter den is-
landske Regerings Önske og efter Samraad med
denne en med islandske Forhold kendt Kommit-
teret til Behandling af islandske Sager.
Paa Steder, hvor Gesandt eller udsendt Konsul
ikke er ansat, bliver der efter den islandske Re-
gerings Önske og efter Samraad med denne at
ansætte en saadan, imod at Island godtgör de der-
ved foraarsagede Udgifter. Under samme Forud-
sætninger bliver der ved bestaaende Gesandtskaber
eller Konsulater at ansætte Attachéer, som er
kyndige i islandske Forhold. Hvis den islandske
Regering skulde önske paa egen Bekostning at ud-
sende Delegerede til at före Forhandlinger om
særlige islandske Forhold, kan dette ske efter
nærmere Aftale med Udenrigsministeren.
De mellem Danmark og andre Lande allerede
indgaaede og bekendtgjorte Overenskomster er, for-
saavidt de angaar Island, ogsaa gældende for dette.
De af Danmark efter nærværende Forbundslovs
Stadfæstelse indgaaede mellemstatlige Overenskom-
ster er ikke forpligtende for Island uden vedkom-
mende islandske Myndigheders Samtykke.
§ 8.
Indtil Island maatte beslutte paa egen Bekost-
ning helt eller delvis sejv at overtage Fiskeriinspek-
tionen indenfor islandsk Söomraade, udöves denne
af Danmark under dansk Flag.
§ 9.
Ordningen af Möntvæsenet vedbliver for begge
Stater at være den hidtil gældende, saalænge den
skandinaviske Möntunion bestaar.
Saafremt Island maatte önske at oprette et eget
Möntværk, vil Spörgsmaalet oin Anerkendelsen af
de der prægede Mönter som lovligt Betalingsmid-
del i Sverige og Norge være at afgöre ved For-
handlinger med disse Lande.
§ 10.
Danmarks Höjesteret udöver den överste Doms-
myndighed i islandske Sager, indtil Island maatte
beslutte at oprette en överste Domstol i Landet
selv. Indtil da skal en Dommerplads i Höjesteret
besættes med en Islænding, hvilken Bestemmelse
træder i Kraft ved först indtrædende Ledighed.
§11.
Forsaavidt Islands Andel i Omkostningerne ved
Varetagelsen af de i dette Afsnit omhandlede An-
liggender ikke er bestemt i det foregaaende, fast-
5. gr.
Hvort ríki fyrir sig setur ákvæði um greiðslu af
rikisfje til konungs og konungsættar.
II.
6. gr.
Danskir rikisborgarar njóta að öllu leyti sama
rjettar á íslandi sem islenskir ríkisborgarar fæddir
þar, og gagnkvæmt.
Ríkisborgarar hvors lands eru undanþegnir her-
skyldu í hinu.
Bæði dansklr og islenskir rikisborgarar hafa að
jöfnu, hvar sem þeir eru búsettir, frjálsa heimild
til fiskiveiða innan landhelgi hvors ríkis.
Dönsk skip njóta á íslandi sömu rjettinda sem
islensk skip, og gagnkvæmt.
Danskar og íslenskar afurðir og afrek skulu
gagnkvæmlega eigi að neinu leyti sæta óhagkvæm-
ari kjörum en nokkurs annars lands.
III.
7. gr.
Danmörk fer með utanríkismál íslands í um-
boði þess.
í utanrikisstjórnarráðinu skal skipa eftir ósk ís-
lensku stjórnarinnar og í samráði við hana trún-
aðarmann, er hati þekkingu á íslenskum högum,
til þess að starfa að íslenskum málum.
Nú er einhversstaðar enginn sendiherra eða
sendiræðismaður, og skal þá skipa hann eftir ósk
islensku stjórnarinnar og i samráði við hana, enda
greiði ísland kostnaðinn. Með sömu skilyrðum
skal skipa ráðunauta með þekkingu á islenskum
högum við sendisveilir og ræðismannaembætti þau,
sem nú eru. Ef stjórn Islands kýs að senda úr
landi sendimenn á sinn kostnað, til þess að semja
um sjerstök islensk málefni, má það verða í sam-
ráði við utanrikisráðherra.
Samningar þeir, sem þegar eru gerðir milli Dan-
merkur og annara ríkja og birtir, og ísland varða,
gilda og þar. Ríkjasamningar þeir, sem Danmörk
gerir eftir að sambandslög þessi hafa náð staðfest-
ingu, skuldbinda ekki ísland,nema samþykki rjettra
íslenskra stjórnvalda komi til.
8. gr.
Danmörk hefir á hendi gæslu fiskiveiða 1 ís-
lenskri landhelgi undir dönskum fána, þar til ís-
land kynni að ákveða að taka hana í sínar hend-
ur, að öllu eða nokkru leyti, á sinn kostnað.
9. gr.
Myntskipun sú, sem hingað til hefir gilt í báðum
ríkjum, skal vera áfram i gildi meðan myntsam-
band Norðurlanda helst.
Ef ísland kynni að óska að stofna eigin pen-
ingasláttu, verður að semja við Svíþjóð og Noreg
um það, hvort mynt sú, sem slegin er á íslandi,
skuli vera viðurkendur löglegur gjaldeyrir í þess-
um löndum.
10. gr.
Hæstirjettur Danmerkur hefir á hendi æðsta
dómsvald í islenskum málum, þar til ísland kynni
að ákveða að stofna æðsta dómstól í landinu sjálfu.
En þangað lil skal skipa íslending í eitt dómara-
sæti í hæstarjetti, og kemur það ákvæði til fram-
kvæmda, þegar sæti losnar næst í dóminum.
11. gr.
Að því leyti, sem ekki er ákveðið að framan um
hlutdeild íslands í kostnaði þeim, sem leiðir af
meðferð mála þeirra, sem ræðir um i þessum