Fréttir - 27.07.1918, Blaðsíða 3

FRETTIR
3
sættes den ved Overensliomst mellem begge Lan-
•des Regeringer.
IV.
§ 12.
Andre Anliggender end de foran nævnte, som
«r af fælles Betydning for Danmark og Island,
saasom Samfærdselsvæsen, Handels- og Toldsager,
Söfart, Postvæsen, Telegraf- og Radiotelegrafvæsen,
Retspleje, Maal og Vægt, samt íinansielle Anlig-
gender, ordnes ved Overenskomster mellem de i
de to Stater dertil berettigede Myndigheder.
§ 13.
Det af den danske Statskasse til Island hidtil
udredede aarlige Belöb af 60,000 Kr. samt den
danske Statskasses Udgifter til Islands Ministeriums
Kontor i Köbenhavn bortfalder.
Ligeledes bortfalder den islandske Studerende
tillagte fortrinsvise Adgang til Beneficier ved Kö-
benhavns Universitet.
' § 14.
Danmarks Statskasse udreder et Belöb af to
Millioner Kroner til Oprettelse af to Fonds, hvert
paa en Million Kroner, hvis Formaal er at tjene
til Styrkelse af den aandelige Forbindelse mellem
Danmark og Island, til Fremme af islandsk Forsk-
ning og Videnskab og til Stötte af islandske Stu-
derende. Det ene af disse Fonds benlægges til
Universitetet i Reykjavik, det andet til Universi-
tetet i Köbenhavrt.
De nærmere Regler for Fondenes Bestyrelse og
Virksomhed fastsættes af Kongen paa Indstilling
af hvert Lands Regering, efter at det paagældende
Universitet er hört.
§ 15.
Hvert Land bestemmer selv, paa hvilken Maade
dets egne og dets Borgeres Interesser nærmere
bliver at varetage i det andet Land.
V.
§ 16.
Der oprettes et raadgivende Dansk-Islandsk
Nævn paa mindst 6 Medlemmer, hvorat Halvdelen
vælges af Danmarks Rigsdag og Halvdelen af Is-
lands Althing.
Ethvert Lovforslag vedrörende den nærmere
Udförelse af de i nærværende Forbundslov om-
handlede Anliggender samt Lovforslag angaaende
den ene Stats særlige Anliggender, der tillige har
Betydning for den anden Stat og dens Borgeres
Stilling og Rettigheder, skal, naar ikke Forhol-
dene gör det særlig vanskeligt, af det paagældende
Ministerium forelægges Nævnet til Betænkning,
forinden det fremsættes for Rigsdagen eller Al-
thinget. Det paahviler Nævnet at göre Indstilling til
Ændring af saadanne Bestemmelser i Forslaget,
som formenes at være til Skade for den ene Stats
eller dens Borgeres Interesser.
Nævnet har fremdeles den Opgave, være sig
efter Opfordring fra Regeringerne eller af egen
Tilskyndelse, at tage Skridt til Udarbejdelse af
Forslag, der tilstræber Samvirken mellem Staterne
og Ensartethed i deres Lovgivninger samt at bi-
drage til Samarbejde for Tilvejebringelse af fælles
nordisk Lovgivning.
De nærmere Bestemmelser om Nævnets Ord-
ding og Virksomhed fastsæltes af Kongen efter Ind-
stilling af begge Landes Regeringer.
§ 17.
Skulde der angaaende Forstaaelsen af denne For-
bundslovs Bestemmelser opstaa en Meningsforskel,
som ikke lader sig udligne ved Forhandling mel-
kafla, skal hún ákveðin eftir samningi milli stjórna
beggja landa.
IV.
12. gr.
Öðrum malum en þeim, sem að framan eru nefnd,
en varða bæði Danmörk og Island, svo sem sam-
göngumálum, verslunar- og tollmálum, siglingum,
póstmálum, síma- og loftskeytasambandi, dóm-
gæslu, máli og vigt og fjárhagsmálum, skal skipa
með samningum, gerðum af þar til bærum stjórn-
völdum beggja ríkja.
13. gr.
Fjárhæð sú, að upphæð 60,000 kr., sem ríkis-
sjóður Danmerkur hefur undanfarið árlega greitt
íslandi, og kostnaður ríkissjóðs Danmerkur af skrif-
stofu stjórnarráðs íslands í Kaupmannahöfn, fellur
niðun
Sömuleiðis eru afnumin forrjettindi islenskra
námsmanna til hlunninda við Kaupmannahafnar
háskóla.
•
14. gr.
Rikissjóður Danmerkur greiðir 2 miljónir króna,
og skal stofna af þeim tvo sjóði, hvorn að upphæð
1 miljón króna, í því skyni að efla andlegt sam-
band milli Danmerkur og íslands, styðja íslehskar
vísindarannsóknir og aðra visindastarfsemi og styrkja
íslenska námsmenn. Annar þessara sjóða er lagður
til háskólans í Reykjavik, en hinn til háskólans i
Kaupmannahöfn.
•Nánari fyrirmæli um stjórn og starfsemi sjóð-
anna setur konungur eftir tillögum stjórnar hvors
Iands, að fengnu áliti háskóla þess.
15. gr.
Hvort land fyrir sig ákveður, hvernig hagsmuna
þess sjálfs og þegna þess skuli nánar gætt i hinu
landinu.
V.
16. gr.
Stofna skal dansk-islenska ráðgjafarnefnd, sem i
eru að minsta kosti 6 menn, annar helmingur kos-
inn af ríkisþingi Danmerkur og hinn helmingurinn
af alþingi íslands.
Sjerhvertlagafrumvarp, sem varðar nánari meðferð
mála þeirra, er um ræðir í sambandslögum þessum,
og lagafrumvörp um sjermál annarshvors rikisins,
sem einnig varða hitt ríkið og stöðu og rjettindi
þegna þess, skal hlutaðeigandi stjórnarráð leggja
fyrir nefndina til álita áður en þau eru lögð fyrir
rikisþingi eða alþingi, nema það sje sjerstaklega
miklum vandkvæðum bundið. Nefndinni ber að
gera tillögur um breytingar á þeim frumvarps-
ákvæðum, sem hún telur koma í bága við hags-
muni annarshvors ríkisins eða þegna þess.
Nefndin hefir ennfremur það hlutverk, annað-
hvort eftir tilmælum stjórnanna eða af eigin hvöt-
um, að undirbúa samning lagafrumvarpa, er miða
að samvinnu milli ríkjanna og samræmi i löggjöf
þeirra, og að taka þátt í samvinnu um sameigin-
lega löggjöf á Norðurlöndum.
Nánari fyrirmæli um tilhögun og starfsemi nefnd-
arinnar setur konungur eftir tillögum frá stjórn-
um* beggja landa,
17. gr.
Nú ris ágreiningur um skilning á ákvæðum sam-
bandslaga þessara, sem stjórnirnar geta ekki jafnað
með sjer, og skal þá skjóta málinu til gerðardóms
lögin gangi í gildi 1. desbr. þ. á.,
er ríkisþing Dana, alþingi og ís-
lenzkir kjósendur hafa samþjrkt
þau.
Aðalatriði sambandslagafrum-
varps þessa er það, að samkvæmt
því verður ísland viðurkent frjálst
og fullvalda riki i konungssambandi
við Danmörku, rœður sjálft að öllu
legli öllum sínum málum, og hefur
engin hermál héðan i frá.
Og í samningi þeim, er felst í
þessum sambandslögum, er ekkert
pað ákvœði, er á nokkurn hátl
kemur í bága við full og sönn ein-
kenni og réttarstöðu fullvalda rikis.
það er viðurkent jafn rétthátt
hinu sanibandsrikinu, Danmörku,
í öllum greinum.
□sianðsmál i Danmörkn.
Blað vort hefur fengið hinn mesta
fjölda greina, er kliptar eru úr
dönskum blöðum, um fullveldis-
mál vor, sambandsmál o. fl. —
Ná blaðagreinar þessar til 2. f. m.
Koma þær svo seint hingað vegna
þess, að þær hafa tafist við rit-
skoðun í Bretlandi.
Margar þessara greina eru eftir
dr. Knud Berlin, — er þar ekkart
nýtt, sami söngurinn í vorn garð,
íslendinga, og er sá tónn svo al-
kunnur hér orðinn, að ekki er hin
minsta ástæða til þess, að birta
þessi skrif i ísl. þýðingu. Því að
bæði er það, að greinar þessar
koma eftir »dúk og disk« hingað,
og svo má íslendingum á sama
standa, hvað sá maður segir um
mál vor, — svo gersamlega er hann
áhrifalaus orðinn í Danmörku.
Sama er um þau hin önnur skrif
að segja, er í svipuðum tón era
rituð. Vér teljum enga ástæðu til,
að birta þau nú. Reynzlan hefur
síðan þau komu út fært oss heim
sanninn um það, að hvorki stjórn
Dana né ríkisþing hafði að nokkru
tillögur Berlins í mannavali í sendi-
för hingað, og gerði gagnstætt þvi,
er Berlin vildi, sem sé, að senda
samningamenn til Islands, en gegn
því hamaðist Berlín mjög.
Pess má og geta, að ýmsar
greinar í dönskum blöðum eru
sanngjarnar í vorn garð og vel-
viijaðar, og eru þær varla færri
en hinar, er ritaðar eru í anda og
krafti Berlín’s. En fyrir því birtum
vér þær ekki, að þær fjalla um
afgert mál, sem sé sendinefndar-
skipunina og hvar semja skuli.
Og í því máli sigraði sanngirni og
víðsýni hinna beztu manna Dana.
Og er vér vitum, að einmitt þeir
menn eru þar áhrifamestir, má
oss í léttu rúmi liggja, hvað Berlin
& Co. ritar og segir. Fyrir því má
oss og einu gilda, þótt þeir siðast
nefndu herrar reyni að spilla sam-
komulagi þar syðra um mál vor
með skrifum sinum. En vér telj-
um nú svo komið, að eigi sé rétt
að birta ómerkileg skrif ábyrgðar-