Frækorn - 05.05.1907, Síða 5

FRÆKORN
137
ur lítið dýr, t. d. íluga, látið inn í
gatið og innibyrgt þar, látið deyja.
Andi þessa dýrs fer — að trú Kín-
verja — í skurðgoðið, sem á þann
hátt verður aðguðdómi*. Skurðgoða-
dýrkunin fær eftir þessu aðra merk-
ingu, en menn eru vanir að leggja
í hana. D. Ö.
f*egar vitranir birtast.
(Kafli úr nýprentaðri bók eftir Friðrik
Bergmann: »Vafurlogar«.)
Eitt Pjóðskálda vorra hefir lýst því bet-
ur en flestir aðrir, sem fram fer í sálu
hans, þegar vitranir birtast. Flestum er
kunnugt dálítið kvæði eftir skáldin Matt-
ías Joehumsson, er hann kallar leiðsla.
það er ekki laust við, að lient hafi verið
gaman að skáldinu fyrir þetta kvæði. Há-
tíðisstundin í sálu skáldsins, er kvæðið lýs-
ir, er svo mikil og heilög, að marga brest-
ur lotningu til að skilja, Þeir gleyma að
draga af sér skóna, að því þeir standa með
skáldinu á helgum stað.
En ekkert skáld hefir lýst því betur
fyrir mér að minsta kosti, hvað fram fer
í sálu hans^ þegar skáldafákurinn þýt-
ur með hann hæst td fjalla. Kvæðið mun
hann hafa ort býsna ungur. Pað ber það
með sér að minsta kosti, að skáldið hefir
enn eigi náð fullum þroska, Hann er
enn á æskú-skeiði svo að segja. Rað er
ein af fyrstu fjallferðunum hans, sem hann
lýsir. Hefði hann ort þetta kvæði síðar
á æfinni, mundi búningurinn hafa verið
þroskaðri. En tilfinningin, geislabrotin,
það, sem hann er að sýna oss með kvæð-
inu, mundi það þá hafa orðið jafn-lifandi
og jafn-satt? Mundi glampinn af því hafa
jafn-sterkur orðið í sálum vorum? eg ef-
ast um það.
Og andinn mig hreif upp á háfjallatind,
og eg horfði sem örn yfir fold,
og mín sál varð lík ístærri, svalandi lind,
og eg sá ekki duft eða mold.
Með öðrum, orðum andinn hrífur hann
upp á háan íjallstind. Raðan sér hann um
alla heima og geima. Hann vei'ður þess
var, að aldrei hefði sjón hans verið jafn-
glögg og nú. Hann hefir fengið arnar-
augu. Engri, skepnu hefir önnur eins
sjón verið gefin og örninni. Ofan úr háa
lofti sér hún lambið í dalverpinu — jafn-
vel maðkinn í moldinni — og steypir sér
beina leið niður til að hremma það. Ef
nokkur skepna hér á jörðu hefir augu
eins og eldsloga, þá hefir örnin þau. Slík
arnaraugu hefir nú skáldið fengið, þar sem
hann er kominn upp á fjallstindinn. Sál
hans er orðin hrein, laus við sora
gróm og ryk, sem láglendinu fylgir, eins
og tær, svalandi lind. Honum finnast
nýjar uppsprettur hafa opnast í brjósti sér,
Arnsúgurinn hefir feykt öllum skýjum og
allri þoku burt frá augum hans, þegar
hann var borinn í hæðir. Mold og myrk-
ur er horfið. Alt ljótt og lélegt er kom-
ið í fjarska. Það nær ekki til hans, hef-
ir ekkert vald yfir honum lengur. Frjáls
eins og fuglinn svalar hann höfði sínu
í »himinblámans fagurtærri lind«.
Endurminningarnar lifa samt enn í sálu
hans, Bergmálið er eftir. Pað er kvöld
í hjartanu út af því, sem fyrir augum hef-
ir borið. Á leiðinni upp á tindinn hef-
ir lífið birst honum í hræðilegri mynd.
Mér þótti sem hefði eg gengið upp gil
fult með grjótfiug og hræfugla-ljóð,
fult með þokur og töfrandi tröllheima spil
uns á tindinum hæsta og stóð.
Að kliíra upp slík gil er lífshættu óskap-
leg. Grjótið kemur fljúgandi niður af
hamrastöllunum fyrir ofan mann. Hver
slíkur steinn, sem losnar, getur orðið að
bráðum bana. Enda fer það svo hvað
eftir annað. Peir, sem á leiðinni eru,
samferðamennirnir, hníga, hver á fætur
öðrum, steini lostnir til grafar. Hræfngl-