Frækorn - 30.03.1910, Side 3

FRÆKORN
35
Testaments neu iiberzetzt und fiir
die Oegenwart erklárt, II. Aufl. 1907.
Otg. Joh. Weiss.-----------vefengir
ýmist eða hafnar mörgum aðalatrið-
um kristinnar trúar.
Hún hafnar guðdómi Krists (sbr,
bls 321') o. v.), og segir að skoð-
un sú, að Jesús hafi ekki átt neinn
mannlegan föður, sé líklega koniin
frá heiðingkristnum mönnum (sjá
bls.235), meðöðrum orðum, séseinni
mannatilbúningur og hugarburður.
Um jólaguðspjallið farast Weiss
svo orð:
»Jesús hefði hlotið að fá alt aðrar
viðtökur hjá fjölskyldu sinni og
Þjóð, ef þessar sögur hefðu verið
til í raun og veru á undan fram-
komu hans. Þess vegna getur eng-
inn vafi á því leikið, að þær hafa
þá fyrst orðið til, er kærleikurinn
til meistarans mikla og tilbeiðslan
á honum fundu þörf á því að um-
vefja einnig barnæsku hans með
'jóma guðlegrar dýrðar, sem hana
hafði vantað alveg í raun og veru«
(bls. 427).
Mikið einstaklega held eg, að
jólaræðurnar verði hjartnæmar og
jólafögnuðurinn mikill, þegar prest-
arnir eru búnir að læra þau »vís-
indi«, að jólaboðskapurinn sé tóm-
ur tilbúningur.
Kraftaverkasögur n.t. fá ekki háan
vitnisburð; að vísu er því ekki neitað
að Jesús hafi getað læknað tauga-
veiklað fólk með sálaráhrifum, en
flestum kraftaverkasögunum sé þann-
'g varið, segir bókin, að allir, »sem
aðhyllast vísindalega heimsskoðun
1 ^u'Iri alvöru, hljóti að telja þær
skáldskap«. (Sbr. bls 49).
»Látum svo vera, að jólasögurn-
ar séu skáldsögur, upprisan er aðal-
atriðið, henni má ekki hafna«, sögðu
þeir í fyrra í bréfum sínum, ein-
hverjir framfaramennirnir, ef mig
minnir rétt, en Weiss er ekki svo
hjartveikur. Raunar ber hann ekki
á móti því, að María frá Magdöl-
um og nokkrir aðrir hafi sannfærst
um það við »sýnir« (Wisionen), að
Jesús væri upp risinn, en segir þó
meðal annars um upprisuna: »ÖI!
') Tilvitnanirnar cru allar úr fyna
bindinu.
viðburðalýsingin er algjörlega ó-
hugsanleg mönnum, sem hafa »krít-
iskar« skoðanir, og hefirþessvegna1)
ekki sögulegt gildi«. (Sjá bls. 226).
í inngangi bókarinnarsegir Jylicher
háskólakennari: »Upprisusögurnar
eru ágætt dæmi þess, hvernig ímynd-
unarafl trúaðs safnaðar fyllir í eyð-
ur óvissunnar« (bls. 49).
Þeir verða ekki í vandræðum
með páskahuggun og páskalofgjörð,
prestarnir, sem aðhyllast þessar »upp-
götvanir«.
Eins og nærri má geta er fleira
vefengt en þetta í nýjatestam. T.
d. má nefna, að orð Jesú hjá Matt.
28, 18.—20.: kristniboðsskipunin og
skírnarorðin, eru talin tilbúningur,
þótt þau séu í elztu handritum, af
því að postularnir hafi ekki þegar
farið til heiðingjanna! (Sbr. bls.
402).
Allmörg rit í nýjatestam. eru enn-
fremur talin rangfeðruð, stundum
þvert ofan í gamlar og nýjar rann-
sóknir. Og mjög víða kemur það
í ljós beinlinis eða óbeinlínis, að
»aðalsönnunin gegn vitnisburði ritn-
ingar og kirkju liðinna alda er
jafnan sú sama: »Vérnútíðarmenn
sem höfuni vísindalega heimsskoðun,
getum ekki trúað öðru eins«. —
En svörin þau hefir vantrúin
jafnan haft á reiðum höndum, — í
hennar angum er kristindómurinn
jafnan á eftir tímanum, — svo ný-
lundan er aðeins sú, að nú skuli
þau vera kend prestsefnum sem
vísindalega sannað mál. —
Vera má, að þetta síðasta sé of-
sagt, og gleðiefni væri það, ef
prestaskólakennararnir í Reykjavík
lýstu því yfir opinberlega, að þeir
fallist ekki á þær vantrúarkenningar,
sem hér hafa verið taldar, enda þótt
þeir af einhverjum ástæðum hafi
kosið sér að nota þessa fyrnefndu
bók við kensluna.«
Auðvitað munu fylgismenn nýju
guðfræðinnar segja, að þótt Weiss
sé fylgt, þá geta menn verið trú-
aðir engu að siður.
Já, »trúaðir«, en á hvað?
') Leturbreytiugin hér.
Á afneitun flestra grundvallarat-
riða kristindómsins.
Á það eru þeir trúaðir.
Af trú í venjulegum skilningi
þess orðs verður svo ekkert annað
eftir enn það, sem jafnvel heiðingj-
ar geti haldið að sé sannsýnilegt:
Að til sé eitthvað æðra, og að
það sé skylda mannsins að hegða
sér eins vel og hann hefir vit á —
enda þótt ekki sé tal um neina op-
inberun guðs í kristilegumskilningi.
Hvaða lífskraftur og lífsgleði fylg-
ir slíkri »trú« — já, um það ætti
að vera hægt að gera' sér í hugar-
lund.
Menn munu alment eiga erfitt
með að trúa þvi, að útlitiðjséy'svo
dinit og hér hefir verið drepið á.
»Prestaskólakennararnir fylgja ekki
þessari afneitunaratefnu, þótt þeir
vilji, að nemendurnir kynnist henni,
og álíti nauðsynlegt að, það sé gert«.
Sé svo, þá láta þeir auðvitað til
sín heyra og skýra afstöðu sína.
En því miður mun ekki mikils
vera von úr þeirri átt.
Docent Haraldur Níelsson er kunn-
ur að skýlausri »andatrú« sem ekki
kemur neitt í bága við niðurstöður
Weiss.
Lektor Jón Helgason er í- hæzta
máta »hærri-kritíkar«-maður.
Og höfuð þjóðkirkjunnar, bisk-
upinn, hefir í seinni tíð í blaði sínu
sýnt svart á hvítu, hvoru megin
hann stendur.
Moldar-rekurnar.
»Orikkir og Rómverjar skoð-
uðu greftrunina trúarbragðalega
skyldu, með því þeir héldu, að
skuggi (eða sál) þess, sem ekki
væri jarðaður, hlyti að flakkay
um fljótebakka straumsins Styx
í 100 ár. Það vafTþvt nauð-
sýnlegt að kasta að minstakosti
3 hnefafyllum moldar á líkið til
þess að gefa hinum látna frið.
Frá þessu á sá siður upptök
sín, sem enn þá er almennur í
sumum kristnum kirkjudeildum,
sem sé að kasta rekum á líkið
eða kistuna«.
Salomonsens Konversations
lexikon, II., bls, 768.