Alþýðublaðið - 12.05.1963, Blaðsíða 8

DR. GUNNLAUGUR ÞÓRÐARSON:
HÉR birtist síðari hluti út-
varpserindis dr. Gunnilaugs
Þórðarsonar um Rússlaníds
för. — Erindið er lítið eitt
breytt og eru innskot feit-
letruð.
„KIKKJAN VILL
STKÍД
EINN DAG, er við gengum um
kirkjumyndadeild (Ikonasafn) í
Hermitage-safninu, veitti ég at-
hygli kennslukonu með hóp nem- j
enda úr unglingaskóla, sem stóð
fyrir frapian mynd af guðsmóð-;
ur og krossförum. í efra vinstra
homi myndarinnar var mynd af
Maríu guðsmóður, en Jerúsalems-
borg í hægra homi, og á neðri
helmingi myndarinnar vom kross-
farar með alvæpni. — Ég tók eftir
því, að kennslukonan var að tala
um kristindóm og kommúnisma og
hað túlkinn að þýða fyrir mig það, ,
sem hún sagði, en það var í stuttu
máli þetta: Hér sjáið þið bezt, \
hömin mín, mismunin á kommún- !
isma og kirkju Krists. Kirkja
Krists hefur alltaf viljað stríð, en ,
kommúnisminn frið. j
Sams konar skýringu fengum
við. Selma Jónsdóttir hjá þekktum
•ússneskum listfræðingi við svip-
aða mynd í Tetikovsafninu í
Moskvu. i
ERLENDIR
NÁMSMENN
TULKAR okkar voru ungar kon-
ur, ágætar í ensku og greinilega
sannfærðar um yfirburði kommún
ismans. Þegar önnur þeirra spurði,
hverrar trúar ég væri og er ég
hafði upplýst það, spurði ég hana
sömu spurningar, en hún svaraði:
„Ég trúi á sjálfa mig”. Þegar hugs-
að er um þetta svar, er einnig at-
hyglisvert að taka eftir því hve
ættjarðarástin er rík í fari Rússa,
Bæði í Leningrad og Moskvu
kynntist ég námsmönnum og
stúdentum frá ýmsum þjóðum,
sem stunda aðallega nám við Frið-
arháskólann í Moskvu, en þar eru
25000 stúdentar í heimavist. Þar
eru mörg hundruð stúdenta frá
Afríku og Suður-Ameríku, t. d.
um 60 frá Mexico, og á 3ja hundr-
að frá Kúbu. Margir þessari stúd-
enta töluðu sæmilega frönsku.
Einna ógleymanlegust verður mér
viðkynning min við austurþýzka
námsmenn. Þeir sögðu, að ástand-
ið væri nú verra í Austur-Þýzka-
landi en jafnvel á dögum Hitlers.
Virtust þeir lítið vita af því, sem
gerðist vestan járntjalds og leggja
lítinn trúnað á fréttir og upplýs-
ingar sinna eigin manna. Þeir ótt-
uðust, að það ástand, sem nú ríkti
í Austur-Þýzkalandi, gæti orðið til
framhúðar, ef þjóðir VESTUR-
EVRÓPU iétu örlög Austur-þjóð-
verja sig engu skipta. Þeir sögðu,
að valdhafarnir reyndu með fag-
jurgala að laða unga fólkið til sín
jog væri þróunin ískyggileg, þar
sem ungu fólki væri fengin vopn
í hendur og því uppálagt að skjóta
landa sína, ef þeir gerðu til-
I raun til flótta, en oft væru þeir
! óhittnir af ásettu ráði. Þeir töldu
Ivíst, að.ef efnt yrði til lýðræðis-
legra kosninga í Austur-Þýzka-
landi, þar sem almenningur gæti
treyst því, að ekki væri á ein-
hyem hátt fylgzt með því, hvernig
þeir kysu, myndu valdhafarnir fá
i mjög lítinn hluta atkvæðanna,
þrátt fyrir allar þær milljónir
manna, sem flúið hafa land.
Þegar við höfðum spjallað
svona, sagði þessi námsmaður, að
hann fyndi til mikillar ánægju að
geta án nokkurrar áhættu talað
Síðari hluti
við mann og sagt allt, sem honum
byggi í brjósti. Hann bætti við,
maður getur treyst ykkur Norður-
I landabúum, þið hafið valið rétta
bráut og hafnið hvers konar öfga-
i steínum, og kommúnismi á, sem
betur fer, fáa formælendur meðal
j ykkar. — Ég vildi ekki fara að leið
réúa hann varðandi fylgi komm-
únlsta hér né fara að upplýsa á
I hverju fylgi þeirra byggist.
j Nöfn og heimilisfang sumra
þessara manna hef ég skrifað
I hjá mér, einkum þeirra, sem

^np m
til íbúða
u ari
EITT fyrsta baráttumál AiþýSu-
fiokksins var ódýrt og gott hús-
næði fyrir alþýðu landsins. Lögin
um verkamannabústaði mörkuðu
tímamót í sögu þjóðarinnar. Þá
knúði Alþýðufiokkurinn ríkisvaldið
til að viðurkenna, að því bæri að
stuðla að sómasamlegu húsnæði
fyrir alla landsmenn.
Nú á dögum láta ríki og bæjar
félög húsnæðismál mjög til sín
taka og þykir sjálfsagt.
Albýðufiokksmaði'rinn Emil Jóns
son hefur veríð ráðherra húsnæð-
ismála i-m skeið og hefur genoizt
fvrjr e"d'>rcirnðun laga um verka-
m’nnahástoðj ppr endurvakningu
hoc? huTorinnrohnrfji;. Hann hfifnr
ctárani'itt hntt rjVjcjns í (ítrým-
ínnrn hoilciicnjl|?niij hljsnwðÍS fto
hrof-'rt-í ctyrhi tii hfiss. Lnks hflfa
útlán hústiæGÍsmáiastjórnar verið
aukin veruíega og hefur í fyrsta
sinn mátt eygja þá tíð, er unnt
verður að afgieiða allar lánabeiðn
ir á eðlilegum tírna.
Eftirfarandi skrá sýnir, hvernig
heildarútián húsnæðismálastjórn-
ar hafa verið, síðan hún tók til
starfa:
1905 .......... 35.574.090 kr.
1958 50.235.000 —
1957 ________ 53.699.000 —
1958 ........ 34.203.000 —
1959 ........ 35.906.000 —
1960 ........ 71.673.000 —
1961 ........ 65.919.000 —
196?...........86.135.000 —
Ef 'íðasta árið, 1962, er athug-
flð n*m>r. |ípm»r í liós, að bá var
vpi*+ 1A9 mú'ióni'm til útrýming-
pr hpiicisnillflndi íbúðum, ráðstaf-
að 42 milljónum til bygginga verka
mannabústaða og veitt 2,3 milljón-
um tii endurbóta á eldri verka-
mannabústöðum. Var því samtals
veitt 141,4 milljónum króna til
íbúðamála, og er þetta mesta átak
í þeim efnum, sem nokkur ríkis-
stjórn hefur gert.
í þessum anda mun Alþýðuflokk
urinn halda áfram að starfa. Með
batnandi fjárhagsástandi þjóðar-
innar í heild og styrkari stofnun-
um á sviði húsnæðismála ætti að
vera hægt að veita hverjum, sem
vill byggja sér íbúð ákveðið svar
fyrirfram um það, hvort hann á
rétt á láni og hvenær hann fær
það útborgað. Mundi þá mikium
áhyggium létt af þeim, sem erfið-
ast eiga við að koma unp íbúð-
um sínum.
báðu mig senda sér frímerkl.
en það var táknrænt um þann
ótta, sem þessir menn eru
stöðugt í, að þeir báðu mig ekki
senda frímerki, ef það gæti
leitt til þess að þeir gætu lent
í einhverjum óþægindum, þess
vegna og kváðust treysta mér
til að meta aðstæður allar og
þá bættu, sem ég kynni að
setja þá í. Og í sambandi við
frímerkjasöfnun er mér sér-
staklega minnisstæður einn
Eystrasaltsríkjabúi, sem upp-
lýsti mig um að nú fyrst eftir
rúm 15 ár, væru örfáir af
þeim hundruð þúsunda manna,
sem fluttlr voru úr landi í
þrælkunar- eða vinnubúðir, á
tima Stalíns, að hverfa heim
aftur.
Balkanskur námsmaður, sem ég
átti tal við, sagði, að þorri manna
í járntjaldslöndunum vildi hafa
lýðræðisskipulag og að valdhaf-
arnir sætu eingöngu í skjóli öfl-
ues vopnavalds og þeir vissu, að
Rússar yrðu ekki lengi að bregða
við, ef eitthvað bjátaði á. Hann
hæt.ti við, að alls staðar í járn-
tjaldslöndunum lifðu menn í
beirri von, að ríkiandi stjórnar-
valdi yrði stevpt fvrr eða síðar,
en menn hefðu lært af ungversku
byltinsunni og ensinn yrði aftur
svo heimskur að ætla að ráðast ber j
hentur gegn skriðdreka.
Dag nokkurn, er við vorum að j
skoða byggingar í Kreml, staldraði ,
túlkur minn við fyrir framan
hlaupvíða fallbvssu os sagði: Þetta
er hlaupvíðasta fallbyssan, sem
steypt hefur verið. Er ég spurði, í
hvaða orrustu hún hefði verið not-
uð, vafðist túikinum tunga um
tönn. hún hafði nefnilega reynst
ónot.hæf. Rétt bar htá er stærsta
kirkjuklukka í heimi, og var
henni komið fvrir á miklum
stöpli. — Klukka þessi var
reyndar brotin. Hún hafði heldur
aldrei verið notuð eða hljómað.
Mér varð hussað til glerverk-
smiðjunnar, Favaverksmiðjunnar
o. fl. heima og fannst mér eitthvað
svipað í fari okkar íslendinga. —
Munurinn er bara sá, að við reyn-
um að vera stórkostlegastir ,,að
tiltölu við fólksfjölda á sem flest-
um sviðum”.
í Moskvu hefur verið byggt mik-1
ið af sambyggingum í seinni tíð.
Þessar byggingar eru settar sam-
an úr einingum. Mér var tjáð, að
stundum mætti sjá kranabíla aka
um götur Moskvuborgar með
svífandi húshluta, e. t. v. glugga-
hlið með rúðum í og gluggatjöld-
um, til þess að sýna, að allt sé
þetta gert með amerískum hraða,
en svo eyðileggst þetta iðulega í
uppsetningu, rúður brotna o. þ. h.
Nú er ioks farið að leyfa ein-
staka útvöldum mönnum að eiga
eigin hús. Sérstök nefnd, skipuð af
ríkisstjórninni, fjallar um tilmæli
þeirra, sem vilja fá keypt hús, en
önnur sams konar nefnd kveður
á um lánveitingar, en það fer víst
ekki alltaf saman, og verður því
væntanlega lítið úr kaupum.
í sambyggingunum eru allar í-
búðir málaðar í sama lit, t. d. allir
veggir gulir og öll loft blá eða öf-
ugt. í heimsókn tll rússnesks mál-
ara varð mér að orði, hvort ekki
væri örðugt að eiga á hættu að,
verða að víkja úr íbúðinni, ef mað-
ur teiknaði eða málaði öðru vísi
en vaidhafarnir vildu. Þetta var
nokkuð nærgöngul spurning, enda
svaraði hann ekki spurningu
minni. Hann átti hús í listamanna-
byggðahverfi því, sem Pastemak
bjó í, og þegar ég spurði, hvar
Pasternak hefði búið, virtist eng-
inn vilja kannast við hann né vita,
að hann hefði búið þar rétt hjá.
Eins og annað er Sovét-húsa-
gerð þunglamaleg og ólistræn og
sennilega ekki í fullu samræmi
við kröfur tímans. Bezt dæmi um
hana eru strýtu- eða spíru-há-
hýsi í Moskva, sem byggð voru að
fyrir-lagi Stalins. Sumir segja, að
Stalin hafi sjálfur teiknað þau,
og það er sem maður komi við við-
kvæman blett, þegar minnzt er á
þessi hús. „Jú, þau voru nú ekki
mjög heppileg, enda byggð af
Stalin”. Eins og allt, sem illa hef-
ur tekizt er Síalin kennt um.
■>1
SIGGA VIGGA ©G TJl.VEHAN

S 12. maí 1963 — ALÞÝÐUBLAÐIÐ
J