Alþýðublaðið - 01.06.1963, Side 9

■ •' .-/ v
x ,
';• : -
r..-\
- V
:• , - ,
' -
*• •

ÍÉlÉíSil
i, < _•>? " \v
' /''
v"- < os , 'v\

ÍfÉÍlÉÍiÍfSÍIÍ
■ _

•■ .'• •< '• ■

->.<*/>■ >• ^ ••./>;-■
■/ -- „/þ < r \X '• .•■'<'.' A ' • ,
Í@ai:SsgfeSsis*:!»»!;
>»i:WÍ

Verkamannabúsfaðir lausn hús-
næðisvandamáls almennings
Á aðalfundi Byggingarfélags
verkamanna í Reykjavík, sem ný-
lega var haldinn, kom það fram,
að á næsta ári hefur félueið byggt
rúmlega 420 íbúðir, en þá eru 25
ár liðin frá stofnun þess. Þetta
svárar til þess að byggð liafi ver-
ið 1Í4 íbúð á mánuði hverjum
þann aldarfjórðung, sem félagíð
hefur starfað. í fljótu bragði kann
að virðast, sem þetta séu engin
firnaafköst, en þegar miðað er við
þær aðstæður, sem félagið hefur
tíðum búið við varðandi fjármagn
til framkvæmdanna, verður ekki
annað sagt en vel hafi miðað áfram
en að sjálfsögðu hefur hraði
byggingaframkvæmdanna takmark
ast af því fé, sem Byggingarsjóður
verkamanna hefur getað lánað á
hverjum tíma og útborgunum ein-
staklinga, sem keypt. hafa íbúð-
irnar. Fleiva hefur lika komið
tii; sem takmarkað hefur hraða
frámkvæmdanna og má þar neína
efnjisskcíit, sem ejlundum hefur
valdið töfum, takmarkanir á fjár-
festingarleyfum, skömmtunar- og
haftaáranna, vinnustöðvanir, skort
á yinnuafli og annað þess háttar.
Én það, sem mest er um vert er,
að þrátt fyrir ýmsar tafir sem á-
vallt hljóta að verða í umínngs-
miklum framkvæmdastórfum, háfá
verkamannabústaðirnir leyst hús-
næðisvandamál hundruð fólks í
borginni, og byggðar hafa verið
hentugar og heilsusamlegar íbúð-
ir af hóflegri stærð, og ávallt á
lægra verði og með betri kjörum,
en aðrar sambærilegar ibúðir, sem
byggðar hafa verið á sama tíma.
Og verkamannabústaðirnir hafa
einmitt leyst húsnæðisvanriamál
mikils fjölda fólks, sem enga úr-
kosti hefði annars átt til þess að
koma sér upp þaki yfir höfuðið, ef
laganna um verkamanuabústaði
hefði ekki notið við.
Þegar lögin um verkamannabú-
staði voru fyrst sett fyrir atbeina
Alþýðuflokksins, var til þess ætl-
azt að Byggingarsjóður verka-
manná, sem lánar fé til allra verka
mannabústaða á landinu, gæti lán
að það ríflegar fjárhæðir og með
það góðum lánskjörum, að hinir
lægst launuðu í þjóðfélaginu gætu
klofið það að eignsst eigin íbúð,
og þetta hefur ávallt verið höfuð-
stefnumiðið með >'erkamannabú-
stöðunum og er enn. Hins vegar var
efnahagsþróunin i lat.dinu undan-
farin ár starfseminni óhagstæð, og
fór þar saman hækkandi bygging-
arkostnaður og takmancaðir tekju-
möguleikar bygg i agarsj óðsins,
þannig að lánin til verkantannabú-
staðanna hafa ekki verið nægilega
há í hlutfalli við hækkandi bygg-
ingakostnað. Þetta leiddi til þess,
að útborganir íbúðakaupendanna
urðu hlutfallslega meiri cn fyrst
framan af, og fóru sífelit ha'kk-
andi, þar til á síðasta ári, að end-
urskoðun var gerð 4 lögunum um
byggingarsjóð og honum tryggðir
auknir tekjustofnar. Síðan hafa
lán sjóðsins hækkað aftur og eru
nú að meðaltali um 300 þús. kr.
á hverja íbúð, sem er i byggingu,
eða sem næst 66% af byggingar-
kostnaðinum.
Samkvæmt lögunum urn verka-
mannabústaði er heitnild fyrir
því að bygginga^sjóðurinn láni
allt að 85% af byggingarkostnaði
íbúða í verkamannabústöðunum, ef
hagur hans leyfir, og eru lánin til
42ja ára. Lengst hafa þessi lán
verið með allt að því helmingi
lægri vöxtum en almenn bygg-
ingalán önnur, en á EÍðasta ári
ákvað stjórn Seðlabankans að lán
in skyldu vera með 6% ársvöxtum,-
nema almennir vextir lækkuðu.
Eins og áður er vikið að, var
ljóst orðið að lögin urn verka-
mannabústaði náðu ekki tilgangi
| sínum að fullu, eins og að var
stefnt í upphafi, og stafaði það
J einkum af breyttu verðlagi og
; fjárskorti byggingarsjóðsins. Var
J því orðin brýn þörf á því að
/ryggja byggingarsjóðnum aukna
j tekjustofna, svo að iánin úr hon-
I um gætu orðið hærri og fylgt
eftir hækkandi byggingarkóstn-
I aði, og eins þurftu lögin í hei’d
J endurskoðunar við með tilliti til
jbreyttra tíma og verðlags.
Því var það að núverandí félags
málaráðherra, Emil Jónsson, beitti
sér fyrir því að endurskoðun yrði
gerð á lögunum, og í september
! 1960 skipaði hann nefnd til þess
, að athuga og gera tillögur um
j breytingu á lögunum um Bygging-
1 arsjóð verkamanna, en í nefndinni
Játtu sæti: Eggert G. Þorsteinsson
jformaður sjóðsstjórnarinnar, Tóm
as Vigfússon bvggingarmeistari
iformaður Byggingarfélags verka-
manna, Jóhann Hafstéin, Þofvald
ur Garðar Kristjáhsson, Ragnar
Lárusson og Haukur Vigfússon til
nefndur af Landsbanka ísiands. ,
Nefndin hóf störf 15. september
1960 og skilaði áliti í dcsember
1961, en a grundveUi þessa
nefndaálits voru sett ný lög um
verkamantnabúslaði, en öðluðust
gildi 21. apríl 1962..
Með þessum nýju lögum hefur
aftur verið brotlð blað í sögu
verkamannabústaðanna, og standa
vonir til að Dyggingarsjóður verði
í framtíðinni fær ura að lána það
mikið fé til bygginganna, að unnt
verði að halda áfram fromkvæmd-
um hindrunarlaust. Aldrei hefur
verið veitt meira fé til bygginga
verkamannabústaða en í tið rúver
andi ríkisstjórnar voru veittar 42
millj. kr. fyrir árin 1961 og '63 og
nú nýlega getur stjórnin bætt við
það þramla|g 30 milljón.um kjr.
fyrir árið 1964, svó að það verður
í heild 72 milljónir til íram-
kvæmda við verkamannabústaði á
öllu landinu.
Að sjálfsðgðu hefur mest verið
byggt af verkamannabúátöðum í
Reykjavík, og hefur Byggmgar-
félag verkamanr.a þar nu lokið
við byggingu 330 ibúða og auk
þess eru 32 í byggmgu, þanmg
að þær verða orðnar rúmar 420
á næsta ári, en áætlað er að í-
búðunum sem nýlega var byrjað
á við Bólstað.arhiíð, verði lokið
síðari hluta ársins. Á undanförn-
um árum hefur íélagið bvggt 128
íbúðir við Stigahlið, flestar þriggja
herbergja, 82 fermetra hverja, er.
nokkrar tveggja heibergja og eru |
þær íbúðir 59 fermetra.'. Eldri hús !
félagsins eru öll i Rauðarárholti, |
og er meginhluti ibúðanna i þeim
þriggja herbergja.
Á því tímabili, sem verkamanna-
bústaðirnir hafa verið byggðir
hefur verðlag breytzt mjög, og
byggingarkostnaður 1 farið iiækk-
andi ár frá ári hin síðari ár. Ssm
dæmi má geta þess, að þriggja
herbergja íbúðirnar sein byggðar
voru við Stigahlíð á árunum 1959
til 1961 kostuðu um 378 þús. kr.
og minni íbúðirnar 269 þús. kr.,
en í húsunum sem lokið var við
á síðasta ári kostuðu stærri íbúð-
irnar um 440 þús. kr. en hinar
minni um 317 þús. kr. Loks er á-
ætlaður byggingarkostnaður íbúð-
anna, sem nýlega var byrjað á við
Bólstaðahlíð, allt lipp i 550 þús.
kr. á íbúð, en það eru fjöguna
herbergja íbúðir 93 fermetrar hver.
Áftur á móti er áætlaður kcstnað-
ur þriggja herbergja íbúðanna í
þeim byggingaflokki 336 þus. kr.
en stærð þeirra er 67 rcrmetrar,
| og loks er byggingarkostnaður
tveggja herbergja íbúða 59 ferm.
að stærð, áætlaður 340 þús. kr.
í þessum byggingaflokki mun út
borgun íbúðakaupenda vcrða um
34% af heildarkostnaðinum, en
66% af byggingakostuaðinum ];>n
ar Byggingasjóður verkamanna til
42ja ára.
Enda þótt hér sé um að ræða
hærri útborgun hlutfallslega miðað
við heildarbyggingarkostnað, cn
var í fyrstu verkamannabústöðun-
um, sem byggðir voru, má öllum
ljóst vera, að þetta 1 eru einhver
þau hagstæðustu kjör, sem um er
að ræða fyrir húsbyggjendur nú á
tímum, og er þess að vænta að
bygging verkamannabústaða geti
enn aukizt, eftir því sem bygging-
arsjóðurinn eflist að fé.
Hins vegar má á það benda að
frá því að Alþýðuflokkurinn kcm
fram lögunum um verkamannabú-
staði, hefur ekki aðeins verið
stefnt að því, ap greiða fyrir t
byggingum verkamannabústaða
víðsvegar um landið heldur hefur
hið opinbera, bæða ríki og bæ.iar-
félög, sýnt aukinn skilnmg á
þeirri nauðsyn, að hlaupa undir
bagga með einstaklingum við í-
búðarhúsabyggingar, með marg-
víslegri lánastarfsemi og bættri
aðstöðu. Þannig hafa lögin um
verkamannabústaði raunar öbein-
línis gegnt tvöföldu hlutverki, og
leitt af sér auknar íbúðabygging-
ar aðrar en sjálfa verkamannabú-
staðina. Það ber því einnig að
hafa í huga, þegar lögin um verka-
mannabústaði eru til umræðu, að
þau eru fyrsti vísirinn að þeirri
þróun sem síðar hefur orðið í
byggingamálum almennings liér á
landi — þeirri þróun sem vafa-
laust getur enn aukist mjög til
hagræðis fyrir einstaklingana,
meðal annars með lengri lánstíma
byggingarlána, eða allt upp í 60-
90 ár eins og víða tíðkast þar sem
jafnaðarmenn stiórna eða hafa
lengi mótað stjórnarstefnuna, eins
og t.d. á Norðurlöndum.
— 1. júní 1963 9
ALÞYÐUBLAÐIÐ