19. júní - 01.11.1926, Síða 2

66
19. JÚNÍ
Stórfenglegasti fundurinn var þó friðarfundurinn í
Trokadero, stærsta fundarsal Parísar. Konur ófríðar-
þjóðanna töluðu þar um friðinn. Þetta var í fyrsta
sinni eftir stríðið, að Belgía hafði fengist til að senda
fulitrúa á þing sambandsins, og sátu þær þetta kvöld
við hliðina á þýskum konum uppi á ræðupallinum.
Þýska ræðukonan, frú Screiber Krieger, sagði smá-
sögu, sem lýsti því sem mörgum bjó í brjósti:
»Eftir stríðið bar það við, að ekkja ein þýsk fór
til vígstöðvanna, til að leita að líki sonar síns. Hún
kom þar, sem hann hafði fallið og leitaði allan dag-
inn árangurslaust að leiði hans. Um kvöldið kom
til hennar frönsk bóndakona. »Frú«, sagði hún, »þér
eruð þreyttar og það er komið kvöld. Hér er ekkert
gistihús, en ef þér viljið láta svo lítið að koma inn
í litla húsið mitt, þá eruð þér velkomnar«. Þýsku
konunni brá. »Viljið þér taka mig inn á yðar heim-
ili, ég sem er af óvinaþjóð yðar«. »Frú«, sagði franska
konan, »ég átti líka son og hann féll í stríðinu, það
sem sameinar okkur er meira en það sem skilur
okkur«.
Undir þetta tók allur þingheimur, konurnar mintu
á, að konur hefðu ekki setið í þeim þingum og
stjórnum, sem hefðu samþykt stríðið, aldrei gæti það
komið fyrir að mæðurnar samþyktu stríð.
Á öðrum kvöldfundi, þar sem töluðu þingkonur
margra landa, kom fyrir atvik, sem leiddi enn betur
í ljós þessa tilhnningu.
Pýska þingkonan, Dr. Báumer, var að segja frá
störfum þýskra þingkvenna — alt í einu sagði hún:
»Ég get ekki talað hér á þessum mikla mann-
fundi án þess að finna altaf í loftinu titringinn frá
þeim hræðilegu minningum, sem skilja okkur. Ég
minnist orða unga franska hermannsins, um þá djúpu
virðingu og hlýju, sem maður gæti borið til manns
í stríði, og það þó óvinir ættu í hlut. Líkar tilfinn-
ingar hugsa ég að eigi sér stað á milli kvenna, hver
konan finnur til með annari, móðirin skilur hvernig
hin móðirin hefir þjáðst og fórnað. Pessa samúð
kvenna hverri með annari tek ég sem fyrirboða frið-
arins. Af henni rís upp hugsjónin um endurfæðingu
á lífi þjóðanna í trausti og von. Og ég trúi því að
þetta takmark sé þess vert, að lifa eða deyja fyrir
það«.
Þessi orð voru töluð af fullkomnustu einlægni,
sögð eins og ósjálfrátt án allrar tilraunar til mælsku.
Á meðan þau voru töluð var steinhljóð, en svo brut-
ust út fagnaðarópin og franska konan, sem sat við
hliðina á þýsku konunni, spratt upp með tárin í aug-
unum og tók í hendina á henni og sagði: »Ég þakka
yður í nafni franskra kvenna, þér hafið sagt það,
sem við höfum fundið«. Svo tók hún utan um háls-
inn á þýsku konunni og kysti hana, en fagnaðar-
ópunum ætlaði aldrei að linna. Petta var ógleyman-
legt augnablik. Pað var eins og berðist eitl hjarta í
öllum þessum mannfjölda, ein sameiginleg minning
greip alla.
Kvennasambandið vill vinna fyrir friðarhugmynd-
ina með því að styrkja þjóðbandalagið, með því að
vinna móti þjóðernisrembingi og nábúakrit og með
að ala börnin upp til þess að vilja efla friðinn. En
til þess að það verði þarf aðrar sanngjarnari og
fróðlegri kenslubækur í mannkynssögu, en þær sem
tíðkast hafa í skólunum, þar sem sagan hefir aðal-
lega snúist um stríð. Telur sambandið mikia þörf á
að þesskonar kenslubókum sé breytt.
Pegar menn sitja heima, finst þeim oft, að lítið
gagn muni vera að svona fundum, annað en skraf
og ráðagerðir, sem ekkert verði úr. En sæki menn
þingin er ómögulegt annað en að sannfærast um
það, að þessi félagsskapur hefir bæði komið mörg-
um sínum áhugamálum í framkvæmd og að hann
á framtíð fyrir sér.
Ank þess er það ómetanlega mikils virði, ekki síst
fyrir konur frá fámennri og afskektri þjóð, að fá
tækifæri til þess að kynnast persónulega mörgum
ágætiskonum annara þjóða. Hvar sein þing þessi eru
haldin er mönnum tekið með mestu gestrisni, og
heimilin, sem annars eru venjulega lokaðar borgir
fyrir ferðamenn, opnast fyrir þeim. Franskar konur
tóku okkur með mikilli gestrisni, þrátt fyrir fall
frankans og erfiðar kringumstæður. Forseti Frakka,
Senatið og bæjarstjórnin tók á móti okkur auk ein-
stakra manna. Altaf hafði ég heyrt, að Frakkar væru
manna háttprúðastir, en ég vissi ekki fyr en ég
reyndi, hvað kurteysi þeirra á sér djúpar rætur í
gamalli menningu og hjartaprýði. Auðvitað eiga allar
þjóðir eitthvað sérkennilegt og merkilegt. Pelta er
ekki sérlega frumleg athugun, en menn gera sér það
ekki altaf ljóst; á svona alþjóðafundum sjá menn
þetta glögt og það er aðalgróðinn, sem menn bera
þar úr býtum. L. V.
Frá Vesturheirai
Rúmlega 20000 konur deyja árlega af barnsförum í
Bandaríkjunum, og er sú tala hærri þar í landi en í
nokkru öðru landi, sem skýrslur eru til um. Er þetta 6,8
af hverju þúsundi sængurkvenna. Og hið ískyggilegasta er
að talan fer hækkandi. Árið 1901 dóu 13,3 af hverjum
100,000 íbúum en árið 1921 16,9. Er nú verið að leitast við
að ráða bætur á þessu, með ýmsu móti, t. d. gera meiri
kröfur til kunnáttu ljósmæðra og lækna, eftirliti með
sjúkrahúsum og fæðingardeildum, vörnum gegn útbreiðslu
kynsjúkdóma og leiðbeiningum í heilsufræði fyrir ungar
mæður.
Rannsóknir hafa leitt í ljós að fátækt og illur aðbúnað-
ur, á mikinn þátt í því hve tala þeirra er deyja af barns-
förum er há. Sú tala er og hærri meðal borgarbúa en
sveitafólks, enda er fátækt meiri í bæjum en sveitum.