Norðri - 25.03.1909, Blaðsíða 1

Norðri - 25.03.1909, Blaðsíða 1
Ritstjóri: BJÖRNj LINDALP]|[Brekjkugata 19. IV. 12. Akureyri, Fimtudaginn 25. marz. Til minnis. Bæjarfógetaskrifstofan opinkl. 10—2, 4—7 Bæjarsjóður, Lækjargötu 2, mánud. mið- vikud. og laugardaga kl. 4—6 Ritsímastöðin virka daga 8 f. h. til 9 e. h. helga daga 8—11 og 4—6 Bókasafnið, þriðjud.. fimtud. og laugard. 5—8. Sunnudöguin 10—11 og 4—8. l’ósthúsið 9—2 og 4—7. Utbú Islandsbanka 11—2 Utbú Landsbankans 11—12. Stúkan Akureyri fundad. þriðjud.kv. kl. 8. Brynja miðvikudagskvöld kl. 8. Isafold Fjallkonan sunnudagskv. kl. 4. Trúföst mánudagskv. kl. 8. r Abyrgð ein- staklingsins. Eg var nýlega á ferð með gufuskipi úti fyrir landi. Fyrst háttaði eg í rúm mitt inni á höfninni meðan skipið lá þar við akkeri; og eg féll í fastan svefn undir eins, öruggur og óttalaus um hag minn. Svo vaknaði eg um nóttina við það að skipið var komið af stað. Skrúfublöðin lömdu sjóinn af alefli svo að skipið nötraði við átökin. Vindurinn hvein í í skipsreiðanum og báran skall á súð- unum. Pað var grenjandi stórhríð og 15 stiga frost. Skipið veltist í öldunum. Og eg velt- ist í rúmi mínu, fárveikur og spúandi öllu, sem laust var niðri í mér, ogsein- ast gallinu. Við vorum úti fyrir andnesi og þurft- um að fara inn á mjóan fjörð. Sker og grynningar voru þar á báða bóga Og sæbrattir hamrar. Vindurinn stóð á móti og herti sig meira og meira. Skipið öslaði ólgusjóinn og hafði fulla ferð, eins og það væri óhrætt í voð- anum. Vegna hvers mundi það vera svona örugt? Vegna þess ?ð maður stóð við stýr- ið og hélt um sveifina. — Þar stóð maður, sem var vaxinn vandanum, sem hann hafði með höndum. Og sá maður var svo gerður, að hann hafði á herð- um sér ábyrgð einstaklingsins, hafði hana á sér og fann til hennar. sjaldan nefndir á nafn og enginn gefur þeim gaum. En þeir eru þess þó verð- ir, aðfminst sé á þá. Og mikið traust er undir þeim átt, þegar farþeginn liggur í rúmi sínu, og veit ekki sitt rjúkandi ráð og getur ekki einu sinni skilið það, hvernig stýrimað- urinn heldur í réttu horfi, og reiknar rétt út hraðann og vegalengdina, sem farin er. Svona er ábyrgð einstaklingsins mik- ilsháttar. — Einn maður getur með einu réttu handtaki varðveitt líf og limu fjölda manna. En hann getur einnig orðið þess valdandi, að fjöldi fólks troði helveg, bæði í »eiginlegri merk- ingu» og í líkingum talað. Lað þykir ekki mikill ábyrgðarhluti t. d. að greiða atkvæði við þingkosn- ingar né heldur hitt, að hafa úti alls- konar klær, til þess að hafa áhrif á hugi þeirra manna, sem atkvæðisrétt eiga. En þó er ábyrgðin mikil hvers einstak- lings, sem atkvæði greiðir. Lað er fyrst og fremst mikil ábyrgð að misbjóða ekki sannfæringu sjálfs sín — ef nokkur er. Og í öðru lagi verða afleiðingar at- kvæðagreiðslunnar næsta miklar, af því, að einstaklingurinn ræður því alveg, hvort þessi maðurinn eða hinn ræður yfir þjóð og landi — hvort heldur það gerir betri maður eða verri, t. d. að taka. Landsstjórnir ráða því aftur að miklu leyti, hvort þjóðinni er við værtíland- inu, sem þjóðin byggir. Alt þetta hefir einstaklingurinn á valdi sínu. Hann á svona mikið undir atkvæð- isrétti sínum. Abyrgð einstaklingsins er svoná mik- il, hvers einstaklings, sem greiðir at- kvæði eða greitt getur um allsherjarmál. Hún er á sinn hátt eins mikil, eða því lík að þýðingu, sem ábyrgð einstak- lingsins á skipinu, stýrimannsins, sem stendur á vaðbergi sínu uppi á stjórn- palli um hánótt í stórhríð og grimdar- frosti, úti fyrirandnesjum og stýrir skipi sínu og fleytir því með öllum farmi fram hjá boðum og blindskerjum í höfn, þar sem á að lenda, samkvæmt áætlun. Eg hefi aldrei fundið eins næmt til ábyrgðarinnar, sem hvílir á einstaklingn- um, eins og eg fann til hennar þarna um nóttina. Eg á ekki við þá ábyrgð, sem hvílir á sjálfum manni. Eg hefi fundið til hennar stundum, þegar eg hefi hugsað um málið í sambandi við sjálfan mig og ábyrgðina, sem skyldulið mitt á heimting á, að eg beri gagnvart því. En eg á við ábyrgð náunga míns. — F*arna var eg í skipinu og ýmsir fleiri menn, og vér lágum í rekkjum vorum. Vér voruin fáir að. vísu, farþegarnir, í skipinu í þetta sinn. Og að því leyti var farmurinn ekki eins dýr, og hann getur dýrastur orðið í skipi, ef skift hefði þús- undum mannfjöldinn. Þá hefði ábyrgð einstaklingsins, sem hélt um stýrið, ver- ið ákaflega mikil. Pessir menn, sem fara norður fyrir land vort um hávetur og etja kappi við hörðaiiátíina liériíá í hatíini — þéir erii Eg er ekki höfðingja loftunga að eðl- isfari, né heldur hefi eg tamið mér rödd hunangsflugunnar frammi fyrir valdhöfunum. Eg er heldur ekkí stjórn- arvinur. Eg gæti tekið undir méð Leiru- lækjarFúsa og sagt það sem hann sagði: Mér er ekki markaður bás meira en svona og svona. En þótt eg ekki sé höfðingjavinnr úr hófi, get eg þó látið þá menn njóta sannmælis, sem ganga á síða kjólnum, bæði embættismenn og stjórnendur landsins. Eg ætla þá til áréttingar orðum mín- um um einstaklingsábyrgðina, hvað þung hún er, að rifja upp eitt atvik úr ver- aldarsögunni. Lað sýnir hve stjórn- andi lands er alvöru þrunginn undir byrði ábyrgðar sinnar. Og sá stjórn- andi var drepinnn í heiftarhug. Eg á við Lincöln Bandaríkja for- seta. Hann hófst handa móti þrælasölú og þrælahaldi, réðist móti auðvaldi og erfikenningum og miklu almenningsáliti. Og hann var hataður og fyrirlitinn af mótstöðumönnum sínum — eins og öll mikilmenni, svo að hann var myrtur að lokum, í hefndarskyni. En þetta, sem sýnir það, að forsetinn fann til ábyrgðarinnar, sem á honum hvíldi, það er frásögnin, sem núkemur. Hann hafði einu sinni gesti hjá sér sem oftar, og var rætt um stjórnarráð- stafanir forsetans. Þá sögðu mennirnir, sem hjá honum voru: Pú ættir ekki að fara svona að, Lincoln! — ekki svona! — heldur hinsvegar! Þá mælti forsetinn nafnkunni: Látið stjórnina í friði. Nú eru vanda- mál á ferðinni, sem örðugt er að ráða fram úr. En stjórnin gerir eins vel og hún gctur og svo vel, sem henni er mögulegt. Með þessa hugsun vakandi í endur- minningunni, kveð eg stjórnina, sem nú er hrundið af stóli í landi voru. Eg hefi ekkert við hana að virða fyrir sjálfan mig. En eg hefi heldur ekkert að ásaka hana fyrir að því leyti, sem kemur til mín sjálfs. En eg held að hún hafi gert sínar sakir svo vel, sem hún gat — eins og Lincoln. Ritsíma- málinu réði hún til lykta á þeim grund- velli, sem henni var í hendur búinn af undanfarandi þingum og þjóðarvilja. Par var sökin hennar 'arftaka, ef sök hefir verið. Og þessi stjórn hefir leitt hugi Dana til sæmilegrarsamúðar við íslendinga —, þótt sú velvild sé nú að fara út um þúfur af annara manna völdum. Stjórnin okkar hefirstaðið milli tveggja elda og eru báðir vondir viðbúðar. Ann- annars vegar er íslenzka vanþakklætið, sem logar og brennur niður á við, eins og eldurinn í helvíti. En hins vegar er eldurinn útlendi, sem er jafnan var- hugaverður. Stjórnin okkar þessi, sem nú er að kveðja, hefir ekki verið alfullkomin í breytni sinni. En hún hefir áreiðanlega fundið til ábyrgðarinnar, sem liggur á herðum einstaklingsins — sömu ábyrgð- arinnar, eða því iíkrar, sem stýrimað- urinn finnur til, þegarhann er við stýr- ið í náttmyrkri og frosti, stórsjó og stórviðri eða stórhríð. En farþegjarnir liggja á meðan í rúm- um sínum og sofa. Nema þeir sem viðkvæmir efu og vanviða; þeir vaka, en kenna ekki stýri- manni um stórsjóinn, ruggið og sjósótt- ina, ef þeir eru með réttu ráði. F*eir vaka og engjast sundur og saman, af því, að þeir þola ekki — ólgusjóinn. Ferðamaður. Samkoma, mjög fjölmenn, var haldin á heitdag Eyfirðinga, á Grund. Skemt með söng og ræðuhöldum í kirkjunni fram á kvöld. 1909. Frá ,gullöld‘ ís/ands. Eftir M. J. VI. Brúðkaupið á Reykjahólum. Einhver hin skemtilegasta saga um mannfagnað Islendinga á þessu friðsam- legatímabili erþessi veizla hjá Ingimundi presti á R. Honum er svo lýst í F*or- gils og Hafliðasögunni í Sturlungu: Ingimundur var Einarsson af hinum göf- ugu Reyknesinga Iangfeðgum, systrungi F’orgils Oddasonar. Hann var höfðingi mikill, skáld gott og hinn mesti gleði- maður; hann var og vitur maður og marg- fróður. Reyknesingagoðorð hafði hann gefið F’orgilsi og var þeirra frændsemi hin bezta meðan þeir lifðu. Ingim. gerði brúðkaup til göfugrar konu úr Isafirði, er Ingveldur hét. Va'- sú veizla haldin um Ólafsmessuskeið. Voru ríkustu boðs- menn þeirra F*orgils Oddason' og Rórð- ur F’orvaldsson úr Vatnsfirði; var hann einhver göfgastur goðorðsmaður í Vestfirðingafjórðungi. Hann átti dótt- ur Hafliða Mássonar. Nú hefst veizlan, og segir sagan svo frá (með smábreyt- ingum): Nú er mönnum í sæti skipað, ogsit- ur F’orgils á annan bekk með sveit sína og Ingimundur prestur; en F*órður á annan bekk gengt F’orgilsi. Pórður mælti við förunauta sína: þannig segir mér hugur um, að nokkuð verði það að þessari veizlu, að eg mundi mig heldur annarsstaðar kjósa, með þeirri mannaskipan, sem hér er fyrir; vildi eg gjarnan heldur sitja heima í Vatnsfirði ef eg hefði tvö ráðin. Menn F’órðar töldu í hann kjark og lofuðu á hvert reypi allan fyrirbúnað veizlunnar. — Hrestist þá goðinn og gerðist glaðvær og kátur. Pví næst voru borð framsett og er setið þröngt bæði á bekk- jum og forsætum. Voru tilföng góð af ínat og drykk og gekk alt ósparlega. F*á ræddi Ingimundur, að F’orgils skyldi mæla fyrir minnum, en hann veik til F'órðar og bað hann ráða hvert minni skyldi fyrst drukkið. F*órður varþá hinn kátasti og mælti til Ingimundar, að víst ætti einhver viidarmanna að hefja gild- ið, og kvaðst mundi undirstanda með þeim, hverja gleði sem þeir vildi fram hafa. Drekka menn nú um hríð og gerast ölhreifir. Pórður var lítill drykkjumaður og ekki vel heill, enda hníginn nokkuð að aldri; eigi var hann h'ddur vel matheill, »því at svo blés liann af, sem hefði hann vélindisgang ok þótti þá andramur«. Pórður var mikilleitur, eygður vel og Iágu út augun, snoðinn og strýhærður, sá mjög upp og riðaði nokkuð. Tóku menn nú að gerast málgir, og mátti kalla, að hver styngi annan með nokkru hnífilyrði. Er þó fátt hermt af keskiyrðum þeirra. En þess er getið, að Ingimundur prestur laut að sessunaut sínum, svo sem hann spyrði: Hvaðan kennir þef þenna? Pórður andar nú handan. Blómsturfræ nýkomið með YESTU. Fæst á apótekinu í bréfum á 5 aura. Einnig margar tegundir af Kálfræi.

x

Norðri

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Norðri
https://timarit.is/publication/201

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.