Norðri - 28.10.1909, Blaðsíða 3
NR. 43
NOPÐPI.
171
Nýjar bækur.
Eimreiðin 15. ár. 3. hefti.
Ritstjóri Dr. Valtýr Quðmundsson.
Fyrst í þessu hefti er ræða eftir dr.
Georg Brandes um «Kjör rithöfunda
og listamanna«, er ritstj. hefir þýtt. Ræð-
an er allfróðleg og aðallega sögulegs
efnis, en engin ráð kend til þess, að
bæta úr þeim brestum, er enn þykja
á allri lagaverndun hinnar andlegu fram-
leiðslu og rýrir það gildi greinarinnar.
Gísli Sveinsson stud. jur. ritar all-langt
mál með yfirskriftinni: «Stjórnin og sjálf-
stæðismálið«. Kennir þar ýmsra grasa,
en yfirleitt er grein þessi rituð meira
af kappi en forsjá, eins og þessum rit-
höfundi hættir alloft við. Flytur hann
eindregnar skilnaðarkenningar og hamast
að öllum stjórnmálaflokkum. Hallmæl-
ir hann ráðherranum allmjög fyrir fram-
komu hans í utanför sinni í vetur, og
eigi um skör fram og eigi er heldur
að undra, þótt honum þyki svipleg af-
drif Landvarnarflokksins, enda hefir eng-
inn íslenzkur stjórnmálaflokkur fengið
jafn háðugleg afdrif. — Ritstjórinn ger-
ir athugasemd við þessa grein, og
tjáir sig henni allmjög ósammála.
«Danir í ný íslenzum skáldskap» heit-
ir næsta greinin, eftir Sigurð Guðmunds-
stud. mag. frá Mjóadal. Hún er all-vel
rituí, eins og þessa hðfundar er vandi,
en lítt sannar hún það, sem henni er
ætlað að sanna: alment Danahatur hér
á landi. Mun flesta fremur undra það,
hve lítið ber á slíku í ný-íslenzkum skáld-
skap, heldur en hið gagnstæða, eftir
þessari grein að dæma, sem samin er
af allmiWum fróðleik. Einkum ber lítið
á þessu á síðustu árum, en það skiftir
einmitt mestu að komast fyrir og sýna
hverskonar hugarþel nú ríkir hér á landi
í garð Dana, en hitt er lítils um vert,
hvernig það hafi verið og á að réttu
lagi engin áhrif að hafa í afstöðu vora
gagnvart þeim nú. Pess skal getið Tiöf.
til hróss, að eigi verður séð af grein-
inni að hann vilji gefa þessu »hatri«
vind í seglin, enda eru nógir til þess
á báðar hliðar að auka úlfúðina á millli
þessara tveggja þjóða.
Auk þess eru nokkrar smágreinar í
þessu hefti og eitt frumsamið kvæði,
eftir Jón Sigurðsson [frá Kaldaðarnesi].
En fremur »Ritsjá« og »ísienzk hring-
sjá«, að vanda.
Að öllu samanlögðu geturþetta hefti
Eimreiðarinnar naumast talist af betri
endanum.
Jóhann G. Sigurðsson.
Athugasemdir og leiðréttingar.
Af því að eg var hvergi nærstaddur,
þegar kvæði og sögur eftir Jóh. Q. Sigurðs-
son vóru prentuð í sumar, sá eg ekki bók-
ina fyr en hún var komin út. Rak eg mig
þá á ónákvæmni og prentvillur í kvæðun-
u'm á nokkrum stöðum, sem eg tel mér skylt
að leiðrétta, þótt seint sé og leiðréttingar
þær geti ekki fylgt bókinni héðan af. En eg
vil leyfa mér að óska þess, að lesendur bók-
arinnar, sem þessar línur sjá, athugi vand-
lega leiðréttingarnar, því að méreranntum
að allt væri rétt í bókinni. Og þess skal enn
fremur getið til skýringar, að ekki ber að
saka útgefanda, Sig. Kristjánsson, fyrir þess-
ar villur. Orsökin er vitanlega einkum sú,
að enginn sainvinna gat verið milli útgef-
anda og mín, sakir fjarlægðar meðan bók-
in var prentuð.
Á bls. 139 er fyrirsögnin: »í ininja-
bók Huldu.* Þar átti að standa í svigum
neðan undir: Unnar Benediktsdóttur, en mun
hafa fallið burt í handritinu af minni vangá.
En sú skýring er nauðsynleg, efeinhverjum
skykli detta í hug, að önnur kvæði í bók-
iuni, sem Huldu-nafnið er tengt við (s. s.
Hróp í himininn, til Huldu og Ljóðkveðja
til Huldu) stæði í nokkru sambandi við
skáidkonuua Huldu. En slíkt væri auðvitað
hin mesta fjarstæða, og er það vitanlegt öll-
um kunnugum, enda eru kvæði þessi stað-
bundin við átthaga skáldsins, eins og glöggt
sést, ef kvæðin erulesin með athygli. Huldu-
nafnið er þar auðvitað dulnefni—sama tákn-
heitið, sem flest íslenzk skáld hafa notað og
nota meira eða minna, þegar þau yrkja um
ástmeyjar sínar.
Þá koma grentvillurnar:
Bls. 32, 13 lína a. o. strandklettabrún les
standklettabrún
— 33, 8 —--------hann les lieim.
— 34, 4-------n. ein — nú
— 59, 11.--------það — þá
— 77, 3.------o. núna — niína.
— 80, 9. — — — sálarglóðar 1. sólar-
glóðar.
— 88, 4.---------bál — kól.
— 89, 10. — a. n. heiðlóaróma 1. heið-
lóarróma.
— 90, 5. —-------hlutirnir I. hlustirnar.
— 100, 8. — — o. ægilegar 1. ægilegur.
— 101, 7. — — n. sálar 1. sólar.
— 118, 13. — — — logardísir 1. lagardísir.
Húsavik, 6. okt. 1909.
Bened. Bjarnarson.
Veðrátta
hefir verið stirð enn sem fyr: síðustu
daga hefir þó verið stiltara veður en
frost allmikið.
Skip.
Eljan kom frá útlöudum og Austfjörð-
um 23. þ. m.; fór aftur þ. 25. til Sauð-
árkróks.
Prospero kom í gærkveldi sunnan
um land frá Reykjavík.
Kong Helge kom í fyrrakvöld með
hin lengi þráðu kol til Kaupfélags
Akureyrar.
Ceres hafði farið frá Reykjavík norð-
ur um land á sunnudaginn er var og
Ingólfur á föstudaginn.
Fyrirlestur
um »horfur í íslenzkum skáldskap«
hélt Bened. Bjarnarson kennari frá Húsa-
vík, hér í Goodtemplarahúsinu síðastl.
sunnudagskvöld.
Var fyrlesturinn vel og sköruglega
fluttur og lýsti í stórum dráttum áhrif-
um skáldskaparins og gildi hans fyrir
þjóðirnar. —
Borgaralegt hjónaband.
í dag gaf Guðl. Guðmundsson bæ-
jarfógeti saman í borgaralegt hjónaband
ungfrú Unni Tlioroddsen, dóttur Skúla
Thoroddsen alþm. og Halldór Stefáns-
son lækni á Grýtubakka.
Oskar Norðri brúðhjónunum til
hamingju.
Bréf frá skáldinu dr." Holmes.
Holmes var oftlega umsetinn af fólki,
sem vildi fá hjá honum ljóðmæli við
hin og þessi tækifæri. Frú einni, sem ætl-
aði að stofna blað og bað hann um
inngangsljóð í því skyni, svaraði hann
á þessa leið:
«Kæra frú: Ef þér vissuð hvað mörg-
um bréfum eg þarf að svara á degi
hverjum, þá mundi yður verða að orði:
«Aumingja maðurinn, skyldi hann ekki
verða þreyttur!« Við sem fáumst við
kveðskap heldur fólk að getum hrist
Ijóðin fram úr ermunum, eins og menn
snúa hjóli. En að yrkja kæði er eins og
að fara út til að skjóta gæsir eða end-
ur; fyrst er að fara þessa leiðina og
síðan hina, og svo líður allur morgun-
inn, að hvergi sést gæs eða önd —utan
manns eigið gæsarandlit í tjörnum og
pyttum. Pannig er þessari gæfu guðs
varið, mín góða frú, því að öðru leyti
væri mér ekkert kærara en að skemta
hverjum sem vildi, og ekki síst ungum
og dáfríðum frúm og meyjum með sálm-
umog söngvum, brúðkaupskvæðum, erfi-
ljóðum, hortittum og hetjukvæðum. En
í þess stað hlýt eg að láta mér lynda
að blekkja yður og aðra með bréfseðli
eins og þessum, krydduðum með kær-
um kveðjuorðum og komplímentum.
þótt varia borgi írímerkið, setn bréfið
til mín kostaði.
Yðar trúfasti vinur
Oliver Wendell Holmes.
Kona segir frá
vitrun sinni.
Eftir «Light» 1«8. sept. 1909.
Alt fanst mér autt og tómt kvöld
þess dags, þegar eiginmaður mitin var
jarðaður, Eg gat ekki að mér gert að
segja. »Skyldi eg nokkurn tíma fratnar
sjá glaðan dag?« og hvernig getur guð
verið svo miskunarlaus, að gera mann
eins sælan eins og hugsanlegt er, en
svo þegar sælan stendur hæst og börnin
mega allra-sízt föðursins missa, er hon-
um svona skyndilega burtu svipt án allar
vægðar!« Þessar hugsanir ráku hver
aðra í huga mtnum þetta óttalega kvöld.
En alt í einu datt mér í hug orð hans
við mig. »Mundu, að enginn dauði
er til, og eg þori að segja, að þótt eg
væri dáinn, ef þú kallaðir á mig, þá kæmi
eg.« Mér -datt í hug: »En ef eg kalla
á hann? Eg-^hélt niðri í mér andanutn
og í stað þess að eg kallaði, fanst mér
eins og hrópað væri inst úr sál minni:
»Guð almáttugur, sé það mögulegt, þá
gefðu mér merki;» en eg fékk ekkert sva
og fram af því gleytndi eg bæninni eða
þó heldur hrópi mínu. »Auðvitað,«
hugsaði eg, það fæst ekki, það er ó-
mögulegt. Alt var steinhljótt um-
hverfis mig. En alt í einu kom hljóð
— há ogtitrandi rödd, sem sagði glögt
og greinilega: «Hvers þér biðjið föður-
inn í tnínu nafni, það mun hann veita
yður!« Mér varð svo við, að eg stóð frá
mér numin af undrun og ólta. «Hver
talaði?« Enginn svaraði. Eg beið við,
en sá ekkert. Eg reis á fætur með á-
reynslu og slökti á lampanum, en at-
hugaði þó um leið að liðið var yfir
miðnætti. Níðamyrkur var í herberginu,
hlerarnir ekki fyrir ghtggunum, en þeir
fast lokaðir! Eg hélt höndunum fast um
ennið og horfið út í gluggann, og í
því sá eg tvær hvítar dúfur koma fljúg-
andi inn í herbergið. Vængir þeirra
skinu mjallhvílir í myrkinu; þær flugu
yfir herbergið og nálega strukust við
aniilitið á mér og hin kolsvörtu augu
þeirra horfðu eins og gegn um mig,
en svo hurfðu þær að sjá gegnum hitt
þilið. Eg breiddi hendurnar fyrir and-
litið og hugsaði með sjálfri mér, að
mér væri otðið ílteða eg væri að missa
vitið.
Alt í einu sá eg bjart tjós fylla her-
bergið svo hvergi, bar á skugga, en
sýndist þó skina mest frá stólnum tóma.
Eg spurði hátt: »Hver kveikir þetta ljós?»
Ekkert svar. Eg hætti nú að undrast
nokkttrn hlut og fór að hugsa um lið-
inn tíma, þá heyrist mér eitthvert hljóð
nærri mér og lít upp. Hvað sé eg? mað-
urinn minn situr þar í sínu venjulega
sæti, hægindastólnum, sem rétt áður
sýndist tómur. Hann horfði eins og
niður á mig, brosandi og ánægjulega.
Eg kleyp mig í handlegginn til að vita
hvort eg væri vakandi, og sagði við
sjálfa mig: »Var hann ekki jarðaður
daginn sem leið?« Eg tók eftir því, að
hári hans var fagurlega skift og það
lýsti af því meira en svaraði birtunn'
En sá þokki og hellbrigðissvipur á á-
sjóninni, sem rétt áður var svo mög-
144
byrjaði sjötta dansinn. Hann hafði nú ekki augun af
Júlíu, eins og hann væri hræddur um að einhver
tæki hana frá honum, á meðan dansinn stæði yfir.
Pau töluðu ekki mikið saman eftir þetta, Törres
fylgdi dansmey sinni til litla herbergisins, þar sem
hún ætlaði að hvíla sig. Hann langaði til að spyrja,
en stóð aðeins stamandi af æsingu.
«Viljið þér þá ráða mér til— til —» «Haming-
jan fylgir þeim hrausta* sagði hún brosandi og
gekk burtu.
Klukkan var næstum tólf og dansveislan stóð
sem hæst, engin þvingun framar, engin þreyta eða
neitt sem aflaga fór.
Allir skemtu sér, og hver einstakur hafði sín smá
áform og undirferli, vonir, óvæntan fögnuð og von-
brygði. Loftið var þrungið hættulegum, töfrandi, vín-
blöndnum ástareym, sem streymdi fram og aftur gegn-
um salinn og stofurnar.
Törres var undarlega æstur í skapi, fullur af sjálfs-
trausti, og þörf til að taka sér eitihvað fyrir hencur.
Hann ltafði aldrei .séð fyr hversu fögur Júlía gat ver-
ið. Litla höfuðið hennar fór svo vel á langa háls-
L.um, kjóllinn var mjög fleginn, en á hálsmálið og
kringum axlirnar voru lagðir dýrustu knipplinga-,
sem faðir hennar hafði haft héim með sér, en aldrei
141
Frú Steiner fann strax andann í skaplyndi henn-
ar> °g Pað fanst henni sæmilegur mótþrói af þess-
ari litlu smábæjar stúlku, sem hún heiðraði með vin-
áttu sinni, þótt Törres Wold! — í raun og veru
væri ekki neinn fundur, sem vert væri að öfundast yfir.
Hún hafði hugsað töluvert um þetta áður en
að hún komst að þeirri niðurstöðu, að fyrst um
sinn væri skemtilegast að telja þessum mikilláta
sveitaherra trú um, að ungfrú Kröger gengi and-
varpandi og aðeins biði. — Pá jjæti Júlía fengið sína
refsingu og góða aðvörun af hans hlægilega daðri; —
húti skyldi sannarlega sjálf sjá unt, að það yrði reglu-
lega hlægilegt.
Pér hafið hreint ekkert dansað fyr í kvöld —
herra Wold.«
»Nei, eg mátti til að spjalla um verzlunarmál
við ýmsa.« i
«Og haldið þér að það sé mikilvægara en að
dansa?«
Já, það hélt hann reyndar —og hló, »þér haldið
að þér getið komist áfram í heiminum án okkar?—«
spurði hún og horfði hæðnislega til hans.
En Törres vissi ekki gjörla hvað hún meinti,
leit t'rá henni og á stúlkttna sem var beint á móti,
utn leið byrjaði dansinn að nýju.