Norðurland - 30.05.1903, Qupperneq 2

NI.
142
frægu málverki, sem sýnir ljóslega
hina viðbjóðslegu eyðileggingu og
grimd stríðanna, ólík þeim bardaga-
myndum, sem annars tíðkast, með
leiftrandi vopnum og glæsilegum
hermönnum.
Af þessu fáa geta menn gert sér
í hugarlund stefnu bókarinnar, og
er ekki að undra að katólskir menn
séu óvinveittir hinni nýju siðfræðis-
kenslu. Katólsku skólarnir hafa því
ekki viljað innleiða þessa og því-
líkar bækur, en kenna hina kristi-
legu siðfræði eins og áður. En rík-
ið eykur stöðugt fjölda skóia sinna,
svo þeir eru orðnir margfalt fleiri
en hinir, og fær því megnið af al-
þýðu uppfræðslu í ríkisskólunum.
Hins vegar reyna katólskir menn
að auka sína skóla og stendur því
baráttan enn, og er óvíst, hvernig
hún endar.
ABalatriði þessarar greinar hefi eg tekið eftir rit-
gerð í tímaritinu „Tilskueren", sem danskur maður, P.
Munch, hefir skrifað og eg vil benda mönnum á að
lesa, þvf hann hefir dvalið lengi á Frakklandi og er
því málinu kunnugur.
'4
Frá París
hefir síra Matthías Jochumsson fengið
bréf frá verzlunarmanni einum, G. Manoury
að nafni. Ferðamaður, sem hér kom *
fyrra, hefir frsett hann um það, að héðan
sé flutt mikið af Iýsi. Hann býst við að
geta útvegað þeirri vöru markað, en biður
síra M. J. að gefa sér leiðbeiningar um,
hvernig það sé framleitt (o: hvernig því
sé náð úr lifur þorksins, annar tilbúnaður
þess, hreinsun o. fl.) og um söluverð þess
hér.
Sumargjöf.
Tíu bsendur í Engihlíðarhrepp í Húna-
vatnssýslu gáfu Árna Á. Þorkelssyni óðals-
bónda á Geitaskarði forkunnarfagran staf
í sumargjöf í vor. Hr. Á. Á. Þ. varð fimt-
ugur í vetur og hefir verið hreppsnefndar-
oddviti og sýslunefndarmaður 20 ár. Auk
þess komið á fót búnaðarfélagi í hrepnum
og stjórnað því. Vorið 1887 reyndist hann
hrepnum bjargvættur í harðindum, er þá
gengu.
Fyrir alt þetta og margt fleira gott
vildu sveitungar hans votta honum þakk-
læti sitt.
Stafinn hafði smíðað Einar bóndi Skúla-
son á Tannstaðabakka, bróðir Jóns stór-
bónda á Söndum. Á tveggja þuml. breið-
um hólk fyrir neðan handfangið er þetta
grafið: »Frá nokkurum bændum í Engi-
hlíðarhreppi til sjálfseignabónda Árna Ás-
gríms Þorkeissonar á Geitaskarði á 50
ára afmæli hans 1902.« Ofanvert við þenn-
an hólk er annar hólkur, sem gengur upp
í bogið handfang, og á honum eru framan
við þumalfingursgreipina, þegar við hann
cr stuðst, úthleyptur spormyndaður stailur,
sem tvær vængjaðar myndir eru grafnar
á; þær eiga að tákna dag og nótt, og
þykir hin mesta snild á jieim.
Framan á rósgrafinni plötu á húfu, sem
er í enda handfangsins, er með gotnesku
letri grafið »Á. Á. Þ.« Hitt letrið er snar-
hönd. Hálfum þuml. fyrir neðan hólka þá,
sem áður er um getið, er hólkur með 8
blöðum, er snúa upp og beygjast ekki að
stafnum; við það verður svipur stafsins
miklu tilkomumeiri. Neðan á þeim hólk
eru smá lauf, er falla fast að stafnum.
Allur búningur stafsins að ofan er af
hreinu silfri.
<
----Æska, æska!
Enn þá fæ eg, æskulýður,
Andlit þitt að sjá;
Gleðst við andann, ylinn, sláttinn
Ungum hjörtum frá.
Fjör og kraftur frískra sveina
Framkvæmd rnargri spá;
Augu brosa djúp hjá drósum
Dökk og himinblá.
Veltur burt af veldisstóli
Vetrarþokan grá.
Iðgræn móti sól og sumri
Sveita túnin gljá.
Sættir mig við haustsins hríðar,
Hnignun, fall og dá,
Þoigóð hönd, er lífsins lauka
Leiðun lantar hjá.
Brosir við mér sól og sumar,
Syngja fuglar dátt.
Birtist alt með bros á vörum
Bæði hátt og lágt.
Þú átt mikinn, æska, æska,
Eld og töframátt,
Geta birt svo ljúfu ljósi
Lengstu vetrarnátt.
Marga kantu list að leika,
Ljúfa dóttir mín.
Vonir þínar víða reika,
Vörm er lundin þín.
Gengur þú til gleðileika,
Geislinn bjarti skín.
— Heima amma blinda, bleika,
Blæs í kaunin sín.
Þó er ekki þig að saka
Þar um, barnið mitt.
Amma er búin út að taka
Upp á kaupfé sitt.
Bleikum fingri réttra raka
Ritar dauðinn »kvitt«, —
Eða’ hann flytur upphæð staka
Yfir á blaðið þitt.
Ættarskottan ! — Fylgjan falda,
Fyllir brjóstið hroll.
Koma syndir eldri alda
Yngri þjóð f koll.
Þau eru ekki ráð á reilci. —
Ræðum nú um hift:
Þína æskulist og leiki,
Ijúfa barnið mitt.
Hvað þú getur höndulega
Harm við gleði slceytt.
Guðspjöllum og Buslubænum
Blandað trútt í eitt.
Snúið, þegar þörfin krefur,
Þér til guðs í trú.
Einum fæti hölt til himins
Hoppað getur þú!
Alt af máttu borgir byggja
Býsna hátt við ský.
Þó að stöðugt hallist, hrynji,
Hrofað upp á ný.
Getur siglt á lilju laufi
Löðri drifin höf.
Sveiflað þér í »sextúr« kringum
Sjálfan dauða og gröf!
Fjölmargt kantu’ og bragð og brellu,
Brúkar hami tvo.
Fyrst er leikið lambið, dúfan,
Ljón og refur svo.
Frá þi stigi er að eins eftir
Ofurlítil spönn,
Þangað til að naðran nagar
Næmri voðatönn.
Eg bið forláts, ef eg hneyksla
Ungan svein og fljóð.
Þetta á við okkar gömlu
Oumskornu þjóð.
Þú ert barn í þessum sökum,
Þó er ugboð mitt
Að dæmi vort og móðurmjólkin
Muni vinna sitt.
Þið eruð voru hold af holdi,
Heillabörnin góð!
Mun ei alt frá okkur runnið
Ykkar hjartablóð?
Þér við gáfum, æska, allan
Okkar reynslu sjóð.
Okkar kosti, okkar bresti,
Okkar kulda’ og glóð!
Æ, því miður, eitinig bresti.
Er með þyrnum rós.
Kemur dúfa úr hrafnsins hreiðri? —
Hálf er vísan ljós. —
Stöðugt kring þig æska, æska,
Ómar sigurhrós:
Guðdómskraftar ára’ og alda
Eilíft verði ljós!
Ut þig getur enginn reiknað,
Æska, vors um stund.
Eðlisstrengjum þúsundþættum
Þín er ofin lund.
Þig er naumast á að ætla, —
Ertu hugljúf samt —
Upp í þina ermi að lofa
Er þér nokkuð tamt.
Unga fljóðið, — lífið leiksins,
Lausakona, hjú,
Hreppsómagi, heimasæta,
Heita máttu nú.
Eignast kantu, áður en varir,
Eiginmann og bú;
Kanske líka ertu að ári
Orðin drembin frú!
Kanske líka ertu að ári
Ekki lengur til,
Nema eins og ómur, bergmál,
Eftir þagnað spil;
Eins og dropi örsmár, fallinn
Ofan í dauðans hyl. —
Eða kanske eins og harðspor
Eftir ferð í byl.
Blóminn fölnar, æska, æska!
Enginn hindrar það.
Sömu áttu sögu í vændum
Sem hið visna blað:
Roði vangans, eldur augans,
Ylur hjartans deyr.
Gekk svo vorum áum öllum.
Eins erum við sem þeir.
Fyrir því er ekki að æðrast:
Enn er blaðið grænt.
Þó skal fyrri brunninn byrgja
En barnsins lífi er rænt.
Enginn sig við elli Iosar,
Ef hún manni nær;
Reyn sem lengst að halda henni
Hræddri og sneyptri fjær.
Gakk þó ei til Páls og Péturs
Pytlu og glas að fá,
Þótt þeir hafi eflaust ýmsum
Elli bjargað frá.
Sérhver á ( sjálfs sín brjósti
Sína heilsulind.
Grannans verm þig ei við elda,
Ofn þinn sjálfur kynd.
Þér var barni gleðin gefin,
Gull í hjartans sjóð.
Gleðin hreina á að yngja
Okkar líf og blóð.
Ein hún megnar ögn að deyfa
Ellistálið hvast.
Vefjið hana æskuörmum
Innilega og fast.
Vefjið hana á mærum morgni,
Meðan döggin skín.
Og er hádags hitinn þreytir
Hönd við störfin brýn.
Vefjið hana, er dagsljós dvínar,
Daprast augað hvast.
Vefjið hana alt til enda
Innilega og fast.
I. P.

Skiptaparnir.
Oak og Skjöldur.
Því miður er nú orðið alveg von-
laust um, að þau skip hafi komist af.
Engar fregnir komu um þau með »Skál-
holti* né »Hólum», og allar fregnir,
sem um þau hafa borist áður, hafa
reynst óáreiðanlegar.
31 maður hefur þar farið í sjóinn,
flestir á bezta aldri. Margur á nú um
sárt að binda, eins og að líkindum
ræður.
Eftirfarandi vitneskju hefir »N1.« afl-
að sér um skipverja.
A »Oak« voru þessir menn:
Skipstjóri: Finnur Björnsson frá Odd-
eyri.
Stýrimaður: Anton Sigurðsson frá
Seyðisfirði.
Ilásetar: Bjarni Bjarnason frá Hjalt-
eyri, Valdimar Jóhannsson frá Hjalt-
eyri, Gunnar Bjarnason frá Flatey,
Árni Waage frá Húsavík, Sigurjón
Jónsson frá Végeirsstöðum í Fnjóska-
dal, Jón Teitsson frá Reykjavík, Jón
Hallgrímsson frá Einarsstöðum í Krækl-
ingahlíð, Stefán Pálsson frá Garði í
Fnjóskadal, Sveinbjörn Björnsson frá
Hallanda (bróðir skipstjórans), Stefán
Þorsteinsson frá Vopnafirði, Baldvin
Pétursson frá Dældum á Svalbarðs-
strönd, Sigurður Unason frá Vest-
mannaeyjum, Ágúst Kristjánsson frá
Hraukbæ í Kræklingahlíð, Benedikt
Pétursson frá Efri-Glerá í Kræklinga-
hlíð, Jón Halldórsson frá Skógum
á Þelamörk, Davíð Flóventsson frá
Sjávarbakka í Arnarneshreppi.
Matsveinn: Kristján Oddsson frá
Svínárnesi.
6 af mönnunum munu hafa verið
kvæntir: Finnur Björnsson, Anton Sig-
urðsson, Bjarni Bjarnason, Valdemar
Jóhannson, Sigurjón Jónsson og Gunn-
ar Bjarnason; hinir ókvæntir og flestir
ungir og efnilegir menn.
Á »SkiIdi« voru þessir:
Skipstjóri: Albert Finnbogason frá
Skriðulandi, fjölskyldumaður mikill.
Stýrimaður: Jóhann Þorsteinsson af
Oddeyri, kvæntur.
Hásetar: Jósep Jósepsson frá Hill-
um, fátækur fjölskyldumaður; Albert
Guðmundsson frá Fagraskógi, ekkju-
maður, átti 3—4 börn; Jón Jóhannes-
son frá Götu, ungur maður ókvæntur;
Baldvin Jónsson frá Kleif, ungur mað-
ur, ókvæntur; Baldvin Ólafsson og Jón
Jónsson, unglingspiltar, vinnumenn Sæ-
mundar í Stærraárskógi; Valdemar Hall-
dórsson frá Borghyl í Fljótum, ókvænt-
ur; Sigursveinn Sveinsson úr Ólafsfirði,
ungur maður, ókvæntur; Guðmundur
Guðmundson, Skaftfellingur; sonur Sig-
urgeirs bónda á Vöglum á Þelamörk,
unglingspiltur.
4
Kúakynbótafélag
var stofnað á fundi að Möðruvöllum
Hörgárdal 16. þ. m. og samþykt lög fyrir
það.
Félagið heitir Káakynbótafétag Hörgdœl-
inga og er „tilgangur þess að bæta kua-
kynið á félagssvæðinu, svo að kýrnar mjólki
sem mest með sem minstu fóðri og mjólkin
sé sem bezt, séu hraustar og sainkynja að
útliti og eiginleikum og með föstu arfgengi.
Félagið vill og beitast fyrir því af fremsta
megni að efla þekkingu félagsmanna á bygg-
ingu, eiginleikum og eðli nautgripanna og
öllu yfirleitt, sem að nautgriparækt lýtur."
Er ætlast til að félagið nái yfir þrjá hreppa,
Arnarness-, Skriðu- og Glæsibæjarhrepp, og