Norðurland - 13.06.1908, Blaðsíða 3

urn störf okkar sem íslendingar, með
frelsi og sjálfstæði landsins okkar
fyrir augum og ekkert annað. Flokks-
kappið og allar erjurnar og úlfúð-
ina skildum við eftir heima. Við
vorum ekkert að metast um það
hvaða flokki þetta eða hitt væri að
þakka eða kenna. Við reyndum all-
ir að komast sem lengst, ná sem
mestu aftur af því frelsi sem þjóð-
in hefir verið að glata sjálfrátt og
ósjálfrátt síðan 1262 og fram að
1874. Fyrir þetta eigum við ekkert
hrós skilið, því það var heilög skylda
okkar. En þjóðin ætti að fara að
dæmi okkar og láta ekki flokks-
hatrið blinda sig eða trufla í þessu
máli, því það er sannfæring okkar
að þjóð vor hafi nú, eða réttara sagt
geti nú öðlast meira og margfalt
tryggara sjálfstæði en hún nokkuru
sinni hefir haft frá þeirri stundu
að forfeður vorir unnu það óheilla-
verk að ganga á hönd Hákoni hin-
um gamla og gamli sáttmáli var
ger.
Þessi sannfæring mín styrkist dag
frá degi og eg hefi aldrei fundið
það betur en nú »að öll góð mál
þola eldraun mótmælanna" eins og
einn vinur minn og mótstöðumað-
ur frumvarpsins sagði 'við rnig ný-
lega. Og það traust hefi eg til heil-
brigðrar skynsemi allrar alþýðu að
hún snúist á þetta mál »með einu
samþykki".
Akureyri 12. júní 1908.
Stefán Stefánsson.
\
Ekki Þingvallafundarályktuninl
í ræðu ráðherrans á Grundarfundin-
um 7. þ. m., sem prentuð er í Norðra,
er komist svo að orði:
Nefndin hóf starf sitt i Khöfn á
þeim grundvelli, sem hinn íslenzki
hluti nefndarinnar hafði samið og
sett; sá grundvöllur var krafan um
sjálfstœði landsins. Pað var ekki
Þingvallarfundarályktunin, sem nefnd-
in bygði á, heldur gömul krafa ís-
lendinga sjálfra um sjálfstœði, ekki
grundvölluð á „gamla sáttmála“ held-
ur á þeim ómótmælanlega sannleika
að vér höfðum fult og óskert frelsi
áður en gamli sáttmáli var gerður,
og gat nefndin eigi séð, að hann eða
neitt annað, er seinna hefir fram kom-
ið, vœri gilt afsal þessa frelsis.
Vér gerurri ráð fyrir því að blaðið
fari hér sæmilega rétt með orð ráð-
herrans, af því að ritstjóri þessa blaðs
heyrði ráðherrann tala mjög hinum
sömu orðum á fundinum á Möðruvöll-
um daginn eftir.
En skyldi sumum ekki verða að
brosa þegar þeir lesa þessi orð ráð-
herrans?
Það er eins og hann hafi dálítið
óþægilega tilkenningu af kröfum Þing-
vallafundarins. Þess vegna gerir hann
þenna fund að umtalsefni, að minsta
kosti á þessum tveim fundum.
En hvað ætli hann eigi við með
þessum ummælum um Þingvallafund-
nn} •
Hér getur varla verið nema um
tvent að ræða. Annaðhvort á hann við
það, að nefndin hafi f upphafi farið
fram á aðrar kröfur en þær sem Þing-
vallafundurinn gerði, eða hann á við
það að Þingvallafundarsamþyktin hafi
Nl.
Hundrað hesta
vill »VERZLUNIN AKUREYRIt kaupa, fyrir lok ágústmánaðar í sfðasta lagi.—
Hestarnir þurfa að vera á aldrinnm 3 — 8, í góðum holdum og ekki víxlaðir í
gangi. Einlitir hestar, sérstaklega gráir og dökkrauðir verða borgaðir bezt.
Semjið við undirritaðan eftir lok þessa mánaðar.
Akureyri 9. júní 1908.
Sig. J. Fanndal.
„Veldi Danakonungs.“
ekki verið neitt: réttarskjal, sem hægt
væri að byggja kröfur á, á líkan hátt
og gert hefir verið um Gamla sátt-
mála.
Vér skulum fyrst líta á síðari til-
gátuna.
Þó Þingvallafundar-samþyktin sé ó-
neitanlega merkileg, þá hefir þó víst
engum komið til hugar að þessu, nema
ef það væri ráðherranum, að hægt sé
að byggja á henni eins og einhverju
réttarskjali. Samþyktin að Þingvöllum
var enginn samningur milli tveggja
málsaðila. Hún var ekkert annað en
kröfur bygðar á sögulegum, lagalegum
og siðferðislegum rétti. Þessi réttur
var undirstaðan undir Þingvallafundar-
kröfunum, eins og hann síðar varð
undirstaðan undir kröfur nefndarinnar.
Það er því næsta ótrúlegt að ráð-
herrann hafi ætlað tilheyrendur sfna
svo mikla einfeldninga, að hann þyrfti
að fræða þá á því að Þingvallafundar-
samþyktin hafi ekki haft lagagildi, svo
að á henni yrði bygt eins og lögum
eða samningi.
Það er heldur ekki annað en orða-
gjálfur, sem stendur í þessari tilfærðu
grein, að hinn (slenzki hluti nefndar-
innar hafi samið og sett grundvöllinn.
Sá grundvöllur var til, áður en nefnd-
in varð til, meira að segja áður en
nokkur þeirra manna varð til, sem nú
byggja þetta land.
Engin heilbrigð hugsun getur því
verið í þessum orðum ráðherrans um
Þingvallafundinn önnur en sú, að nefnd-
armennirnir hafi farið fram á aðrar
kröfur en þær sem Þingvallafundurinn
gerði.
En sé hugsunin sú, þá er hér að
ræða um fullkomna rangfærzlu á sögu-
legum sannindum, sem öllum ætti að
vera innanhandar að kynna sér.
Þingvallafundar-samþyktin fór fram
á, að væntanlegur sáttmáli við Dani
um afstöðu landanna væri bygður á
því, að ísland sé frjást Iand f konungs-
sambandi við Danmörku, með fullu
jafnrétti og fullu veldi yfir öllum sín-
um málum og að þeim sáttmála mætti
hvor aðila um sig segja upp og tók
það sérstaklega fram að fáninn og
þegnrétturinn skyldi vera íslenzkur.
Nú er hægt að sýna það og sanna
með kröfum nefndarinnar sjálfrar, sem
prentaðar eru bæði á íslenzka og
danska tungu, að fslenzku nefndar-
mennirnir fóru í upphafi fram á allar
þær kröfur, sem Þingvallafundurinn
gerði og er auðvelt að færa fyrir því
fullar sannanir, ef einhver kynni að
hafa einurð til þess að mæla á móti
því.
Ráðherrann ætti ekki að vera að
mótmæla því að hann hafi gert Þing-
vallafundar-kröfurnar að sínum kröf-
um. Að hann gerði það í nefndinni,
mestallan tímann, verður honum aldrei
nema til sæmdar, en aldrei til óvirð-
ingar, þó það hefði orðið honum til
enn meiri sæmdar ef hann hefði gert
það fyr, t. d. þegar flest þau blöð,
er rituðu f hans anda, voru að óvirða
fundinn með staðlausum útúrsnúningi
og hrakyrðum.
\
SambandslÖKÍn.
Á þingmálafundi f Hafnarfirði á 2.
dag hvítasunnu hafði það verið sam-
þykt með öllum greiddum atkvæðum
(60—70), að ganga ekki að frumvarpi
millilandanefndarinnar óbreyttu.
Það vakti ekki litla undrun víðs-
vegar um land, er menn sáu danska
og fslenzka textann að frumvarpi milli-
landanefndarinnar, að orðin *det sam-
lede danske Rige< voru þýdd »veldi
Danakonungs<. Þýðingin sýndist alveg
óleyfilega ónákvæm og auk þess vill-
andi. Hér þurfti því skýringar við og
sú skýring er nú fengin.
Það var sem sé samþykt á 8. nefnd-
arfundinum. 13. f. m. að þessi tvö
orð skyldi talin fult samnefni.
Framvegis er því ekki rétt að lfta
svo á, sem orðin »det samlede danske
Rige« í danska textanum bendi á
nokkura innlimunartilraun af Dana hálfu,
heldur verður að telja það viðurkent
af Dönum sjálfum að heitið »det sam-
Iede danske Rige« sé ekki það sem
alment er kallað Danaveldi, heldur
nái aðeins til yfirráða konuugsvalds-
ins. íslandi er þá ekki ætlað að vera
óaðskiljanlegur hluti Danaveldis, held-
ur er því ætluð rfkisstaða við hliðina
á Danaveldi, innan veldis Danakon-
ungs.
Margur hefði víst fremur kosið að
í staðinn fyrir »Veldi Danakonungs*
hefði verið sett »Veldi konungs Dana
og íslendinga«. Þá var heitið orðið
fult sannnefni, úr því konunginum er
ætlað að taka nafn íslands upp í titil
sinn. Hinsvegar verðum vér að viður-
kenna að fram á þetta höfum vér
ekki farið, heldur sætt oss við það,
að hafa sama konung og Danir, eins
og vér sættum oss við það 1262 að
lúta Noregskonungi.
Frumvarpið gerir því ráð fyrir því
að ísland skuli vera sérstakt ríki, við
hlið Danmerkur, en ekki »ríki í ríkinu«.
Hitt er annað mál hvort þessu ríki
sé ætlað að vera fullveðja. Það mál
verður rætt hér í blaðinu áður en
langt um líður.
\
Kappzlíma
var hér háð 2. dag hvítasunnu um
íslandsbeltið. 14 menn glímdu, lang-
flestir Þingeyingar, en að eins 2 af
Akureyri og var beltishafinn, Jóhannes
Jósefsson, annar þeirra.
Þegar glíman var rúmlega hálfnuð
vildi það slys til að Pétur Jónsson í
Reykjahlíð, sem margir telja nú beztan
glímumann Þingeyinga, gekk úr liði um
ölnbogann er hann glímdi við Jóhann-
es Jósefsson.
Gerðist þá missætti meðal glfmu-
mannanna og gengu þeir flestir frá
glímunum. Tveir menn féllu ekki, Jó-
hannes Jósefsson og Þorgeir Guðnason
Mývetningur. Hafði Jóhannes 8 vinn-
inga en Þorgeir 7.
Dómnefndin dæmdi Jóhannesi beltið.
Safnaöarfundur
verður haldin á Trínitatis, kl. 6 síðd.,
í kirkjunni.
Nýustu fréttir að sunnaij.
Símfréttir^
Jón Jensson yfirdómari hafði stað-
ið einn uppi við annan mann á fundi
landvarnarmanna nýlega. Á þeim fundi
var um 200 manna. J. J. er fylgis-
maður frumvarpsins.
Magnús Arnbjarnarson lögfræðing-
ur hefir látið uppi skoðun sina á
frumvarpinu í Þjöðólfi og er því and-
vígur.
Bjarni Jónsson frá Vogi hefir boð-
ið sig fram i Dalasýslu. Hann hefir
þar mikinn byr. Ásgeir Torfason verk-
frœðingur fór þangað vestur, sem
fylgismaður frumvarpsins, en fekk
illar viðtökur, hœtti við framboð sitt
og er snúinn aftur til Reykjavíkur.
Kristján Jónsson háyfirdómari býð-
ur sig fram í Borgarfjarðarsýslu og
er þar á ferð. Hann hefir góðan byr
en andstœðingur hans Björn Bjarnar-
son frá Gröfum miklu minni.
Jón Jensson yfirdómari býður sig
fram í Mýrasýslu. Talað er að Þor-
steinn Erlingsson skáld bjóði sig fram
á möti honum, en þó óvist.
Skúli Thoroddsen væntanlegur til
Reykjavíkur á þriðjudaginn kemur.
Mikill viðbúnaður hjá fylgismönnum
hans að taka á móti honum.
\
Þinzmannsefnl.
Sigurður Jónsson bóndi á Arnarvatni
býður sig fram til þingmensku í Suður-
Þingeyjarsýslu, gegn Pétri Jónssyni á
Gautlöndum. Hefir Sigurður fengið
margar áskoranir úr héraðinu um að
bjóða sfg fram, enda hefir hann eflaust
marga ágæta þingmenskukosti. Gáfurn-
ar frábærlega góðar og maðurinn eink-
arréttsýnn, athugull og samvizkusamur.
\
*
Ur ýmsum áttum.'
Matkvíslar (gaflar) fluttust til Englands
fyrirrúmum 2 öldum. Ferða-
langur nokkur að nafni Coryat sá þaer
notaðar á Ítalíu, en í öllum öðrum lönd-
um er hann fór um, borðuðu menn með
fingrunum. Honum þótti matkvíslin þægi-
legt verkfæri og flutti það með sér til
Englands. Var ekki laust við að hent væri
gaman að honum er hann dró kvíslina
upp við máltíðir. Kölluðu gárungarnir hann
>Coryat með kvíslina« (furcifer). En siður
þessi breiddist fljótt út, þó ekki sé hann
hversdagslegur á öllum íslenzkum heimil-
um ennþá. Eigi að síður mætti hann
megnri mótspyrnu, einkum hjá klerkum.
Þótti þeim það óguðlegt athæfi að nota
ekki fimm fingur, sem Guð hefði gefið
manni og vönduðu jafnvel um þetta í
ræðum sínum. Nú þykir það hvervetna
hinn mesti ruddaháttur að nota ekki hníf
og matkvísl, enda er það ólíku þrifalegra
en fingurnir, misjafnlega hreinir.
\