Alþýðublaðið - 29.11.1963, Qupperneq 8

ítarleg frásögn eftir Ása í Bæ
Fimmtudaginn 14. nóv. vökn-
uðu Vestmannaeyingar við þau
tíðindi, að eldur væri uppi skammt
suðvestur af Eyjum í birtingu
um morguninn höfðu skipverjar
á mb. ísleifi II. orðið varir við
umbrotin fyrstir manna. Fljótt
barst fréttin út og íbúar Eyjanna
streymdu upp á hæðir og hóla
ýmist bílandi eða gangandi og
varð brekkan við Hástein vinsæl-
astur staður þeirra síðarnefndu,
enda skammt úr bænum að fara.
Skyggni var gott. Úr landi að sjá
virtist reyksúlan ekki hærri en
svo þennan fyrsta morgun goss-
ins, að hana bar vart hærra en
hrygg Álseyjar. Öðru hverju þeytt-
ust upp svartar flygsur og magn-
aðist reykurinn eftir því sem gus-
ur þessar voru tíðari. Um og
eftir hádegi fóru flygsur þessar í
aukana en ekki meira en svo, að
þær sáust rétt endrum og eins.
Ekki heyrði maður neinar drun-
ur frá gosinu.
Þennan fyrsta dag fórum við
nokkrir á mb. Heimi út á gos-
staðinn, sem þá hafði ekki ver-
ið nákvæmlega staðsettur og
virtist manni hann miklu nær
e.n reyndist, þegar út var komið.
Á leiðinni út sýndist okkur um-
brotin m.un minni en sézt
hafði úr landi skömmu áður,
og sáum við sjaldan dökkva
þeytast upp. Ekki þori ég að
gizka á, hve nærri við komumst
gosinu, ekki nær en 500 metra.
Eþki urðum við varir við neina
ókyrrð í sjónum umhverfis og
undruðumst við það. Meðan
við dvöldum þarna úti við gos-
ið urðu ekki mikil umbrot,
enda heyrðum við hvorki gný
né bresti. — Þegar við komumst
næst munum við hafa verið
sem næst í norður frá gosinu og
norðan kaldi var á og vél í
gangi, svo vera má, að hljóð
bærust okkur ekki, þó einhver
kynnu að hafa verið. Sólin sett-
ist meðan við vorum þarna úti,
kynjamyndaðir reykjarbólstram-
ir gompuðust til lofts án afláts
og báru við bláan himinn, og
vesturjaðrarnir urðu hvítgló-
andi í sólskininu og var furðu-
sjón í slíkri nálægð. Við vorum
þarna á 63 faðma dýpi og þegar
litið var til miða, — bar Álsey
milli Heimakietts og Yztakletts,
en Geirfuglasker var sem maður
segir langlaust við Súlnasker.
Þegar við komum að gosinu
hagaði mökkurinn sér þannig,
að hann stóð nokkurn veginn
beinn úr sjó yfir allt svæðið,
sem fyrir augu bar, dreifðist,
síðan óreglulega, þegar ofar dró
og sveigði síðan til suðurs. En
þegar við höfðum dvalið þama
um stund. breyttist þetta þann-
ig, að dökkar ýrur komú í
mökkinn, og nú gaus hann ekki
beint upp, heldur var eins og
hann sveigði inn að miðju, þétt
ist þar og liðaðist síðan í loft,
fyrst mjór strókur, en breiddi
síðan úr sér. Var þetta til að sjá
ekki ólíkt höfuðfati, sem bund-
ið er í brúsk í þyrli, þó að
Ási í Bæ
brúskur þessi yrði kannski í
lengsta lagi. Hélzt þetta svó all-
lengi og var mjög reglulegt frá
okkur séð, og virtist gosið þá
ekki vera mjög æst. Um það bil
sem við höfum siglt svo sem
15 mín. á heimleið, fór gosið
mjög í aukana og breyltist þá
aftur útlit reyksúlunnar.
Það rökkvaði fljótt eftir að
sól settist og sáum við þá einu
sinni dálítinn dumbrauðan neista,
líkt og hefði logandi grjót þeytzt
í loft upp. Við fylgdumst með
gosinu í myrkrinu á heimleiðinni
og sáum enga elda.
Þegar út var litið á föstudags
morguninn gat heldur á að líta
hafði þá mökkurinn margfaldazt
að hæð og gildleika, enda var
nú heiður himinn. Fór ég upp
í brekkuna við Fiskhella og
kíkti þaðan. Svörtu flygsurnar,
sem þeyttust upp, voru nú orðn-
ar miklu stærri en daginn áður
og náðu mun hærra í loft upp.
Héðan að sjá virtist líka gos-
svæðið hafa breitt nokkuð úr
sér. Hélzt svo allan þennan dag,
skyggni var mjög gott. Oftast
lagði mökkinn beint í loft nokk-
Uð mishátt, en sveigði síðan til
suðurs eða suðausturS undan
norðankaldanum. Meðan sólin
nálgaðist sjálfan gosstrókinn,
jaðraði hún löngum við neðri
brún bogans, sem lagði suður
og sindraði hann öðru hverju, en
áður en hún hvarf unöir þykkn-
ið birtist sú hrikafegurð, sem
orð mín ná ekki að lýsa: að
baki voru ílöng roðaský, sólin
sjálf orðin eldrauð og þetta
rauða ljósflóð flæddi um ólg-
andi gráhvíta bóistrana. Stund-
um komu örmjóar trjónur þjót-
andi út úr meginuppstreyminu,
stundum hringir og allt ljóm-
aði þetta í þessari undarlegu
birtu. Ofar, þar sem þykknið
líktist einna helzt nálægum út-
synningsklökkum mynduðust
dimmbláar geilar hér og þar.
Daginn áður hafði ég séð sáldr-
azt dökkleita móðu niður á sjó-
inn undan vindátt, nú bar mun
meira á þessu og virtist ná yfir
stærra svæði. Að kvöldi föstu-
dags fór ég enn í brekkuna
með kíkinn, og sá ég þá allveru-
legar eldglæringar oftast dumb
rauðar en einn og einn ljósarj
blossa og voru þá lóðréttir og
sýndist mér þeir breiðastir um
miðjuna en mjókka til endanna.
Á laugardagsmorgun var
mökkurinn svipaður og þó ekki
minni, dökku flygsurnar virtust
mun stærri og höguðu sér öðru
vísi, það var líkt og þær ská-
skytust upp og út meira en áð-
ur og hornið, sem fjarst náði
bar hæst. Undir hádegi þennan
dag, ínátti sjá vesturtaneann á
eynni, sem nú hafði myndazt af
hamförunum. Um svinað leyti
sá hæst bera þessar svörtu flygs-
ur, ein þeirra mjórri en hinar
flestar bar frá mér, um það bil
tvær hæðir Álseyjar. — Ekki
fylgdist ég með gosinu síðari
hluta laugardagsins.
Á sunnudagsmorguninn var
ég vakinn með þeim skilaboð-
um, að mér væri boðið að fara
með mb. Gullborgu á gosstað-
inn. Við lögðum á stað kl. rúml.
11 f. h. Þegar við sáum til goss-
ins úr Smáeyjasundi var þar
mikið um að vera og pufumökk
urinn geysilegur og lagði nú til
vesturs. Öðru hverju létti svo
að við sáum eyna greinilega.
Þegar við komum á gosstaðinn
var þar úti austan kaldi, en
sléttur sjór að kalla, — var fyrst
siglt suðvestur með eynni og
kom nú í ljós, að hólarnir voru
tveir, sá syðri um það bil helm-
ingi lægri og «skarð á milli, en
ekki varð greint hvort það náði
niður að sjó. Þessir hólar voru
kolsvartir og sást hvernig niður-
fallið rann niður eftir þeim. Eg
heyrði s narpa hvelli, líkt og
skotið væri af byssu, annað hljóð
heyrði ég ekki, en aðrir töldu
sig hafa heyrt eins og nið af
vindi eða vatni. — Mikill vikur
var á sjónum umhverfis, svo
mikill, að við héldum, að þétt-
asti flekkurinn suðvestur frá
gígnum væri ný eyja. Sunnan
við eyna var 70 faðma dýpi,
þegar við vorum syðst tók ég
eftir því, að Geirfuglasker var
komið inn úr Geldungnum,
eins og kallað er á miðamáli.
Mun því láta nærri, að gigur-
inn sé skerin saman, en vestur
miðið virtist mér svipað því er
áður getur. Meðan við vorum
þarna að lóna og komumst næst
um 300 metra frá staðnum,
spýttist flóð í loft upp, en nú
voru þau ekki eins dökk og
sýndist úr landi, heldur eins og
gráyrjótt, og fóru þessir Ijósu
díiar vaxandi meðan upp þeytt-
ist og enn meðan það steyptist
fram yfir sig og féll niður og
var þá stórfenglega tignarlegt á
að líta. — Þegar eimyrjan síðan
féll í sjóinn niður gíginn, gaus
gufan upp, en einnig rauk mik-
ið án þess maður gæti beint
gert sér grein fyrir, enda t-ngu
líkara en þessi dökki uppskirping
ur kæmi úr fleiri stöðum. Með
an við vorum sunnan við for-
undrið skein sólin glatt upp
eftir reykjarstróknum og hef ég
aldrei augum litið annað eins
lýsigull. Við lónuðum til baka
norðaustur með eynni, en mér
virtist hún vera sem þríhyrning-
ur í laginu, og er þó vont að á-
kveða það, og hæst þar sem odd-
inn liggur í norðaustur en lengst

3 29. nóv, 1963 — ALÞÝÐUBLAÐID