Verkamaðurinn - 15.06.1946, Blaðsíða 2

2
VERKAMAÐURINN
Leo Krzycki:
Ástandið í Póllandi
(í eftirfarandi grein lýsir pólskur
maður, sem er búsettur í Bandaríkjun-
um, ástandinu í Póllandi. Dvaldi hann
þar um fimm vikna skeið og stingur frá-
sögn hans mjög í stúf við kynjasögur
borgaralegu blaðanna hér um ástandið
í Póllandi).
Það er erfitt að trúa því, en sann-
leikur er það samt, að vér höfum
lítið lært af þeim dæmum sem hið
nýafstaðna stríð hefði átt að kenna
okkur. Víða um veröld á sér stað
eyðilegging og áframhaldandi
blóðsúthellingar og útlit fyrir að
þær skelfingar útbreiðist. En ef vér
nú snúum okkur að þeim hluta
veraldar, þar sem hinar slavnesku
þjóðir búa, þá vaknar ný von í
brjósti og ábyggileg vitund að hér
sé að rísa úr rústum skelfinganna,
frelsishreyfing, þar sem með öllu
hefir verið útrýmt úr valdasessi
þeim burgeisum, sem að fyrir stríð
réðu ráðum og lögum lands og lýðs.
Kosningar í þessum löndum, t. d.
Júgóslavíu, Búlgaríu og Tékkósló-
vakíu, benda ótvírætt á það, að þar
hafa myndast samhentar og samein-
aðar verklýðshreyfingar, sem hafa
fyrir augnamið alþýðuréttindi og
frelsi og afnám sérréttindastétta.
Á þeim tíma er eg dvaldi í Pól-
landi, um fimm vikna skeið, fékk
eg náin kynni af lifnaðarháttum,
erfiðleikum og þrá alþýðu. Eg
heimsótti verkafólk og sat til mat-
yerðar, eg átti tal við stjórnarmenn,
kom í stálmylnur, námur og marg-
vísleg iðnaðarfyrirtæki, og þó að
margir séu erfiðleikar þá eru allir
lifandi af nýjum eldmóð og vonum
um bætta framtíð og betri kjör.
Pólitíkin er talsvert flókin, en þrátt
fyrir það er eg ekki í neinum vafa
að úrslit kosninga í oærliggjandi,
slavneskum löndum rnunu hafa sín
áhrif og almennt er það álitið bráð-
nauðsynlegt að halda vinskap Rússa
og Tékkóslóvakíu og hinum öðrum
slavneskum ríkjum.
Sögur þær, sem ganga fjöllunum
hærra í heimalandí mínu, Banda-
ríkjunum, að Rússar haldi Póllandi
í járnklóm, er eintómur heilaspuni;
Rússar rétta þeim vinarhönd og
hjálplega samvinnu, og bera virð-
ingu fyrir frjálsu Póllandi. Rúss-
neski herinn sézt hvergi í bæjum né
byggðum nema meðfram braut
þeirri sem liggur í gegnum Pólland
frá Rússaveldi til Þýzkalands, þar
sem setulið þeirra er. Rokososavsky
hershöfðingi hefir bækistöð sína í
Breslau og í samvinnu með pólsk-
um yfirvöldum, gæta þess, að lög-
um sé hlýtt, handtaka óbótamenn,
fasista og föðurlandssvikara, sem
fylgdu pólsku klíkunni í Lundún-
um.
Pólland hefir um stærri sár að
binda eftir þetta stríð en nokkur
önnur þjóð, her Þjóðverja lagði allt
í rústir, lét hendur sópa öllu sem
laust var, og svo bættist við óhjá-
kvæmilega meiri eyðilegging þegar
nazistar flúðu til baka undan
Rauða hernum. Hvernig gat þessi
þjakaða þjóð fundið kjark til að
ganga í gegnum allar þær skelfingar
og byrja á ný að byggja og bæta sár-
in, kjarkurinn og manndáðin lifði
og brann í brjóstum verkalýðsins,
sem allt í gegnum stríðið án afláts
vann í leyni á móti nazistum, þessi
verkalýður, og sérstaklega námu-
menn, hafa sýnt það með þreki sínu
og staðfestu, að þeir eru undirstaða
og meginþáttur til viðhalds þjóðar-
sóma. Þrátt fyrir matarskort, verk-
færaskort og eyðilegging flutnings-
tækja, þá hafa þeir nú þegar hafið
framleiðslu, sem nemur 84% af
framleiðslu fyrir stríðið, járnbraut-
armenn komast næst í sinni grein
og þá stálverkstæði og svo iðnaður
allur að færast í betra ht>rf.
AUir eru einhuga um að leggja
fram sitt bezta til að byggja og
framleiða. Pólsk alþýða dáist að
Rauða hernum, ekki einungis fyrir
lireysti og að hafa leyst það úr
ánauð, heldur einnig fyrir hjálpfýsi
og skipulagningu livar sem Jreir
komu. Þegar Rauði herinn kom til
Varsjá, í rústum, þá komu þeir fær-
andi hendi, matvæli, mjöl og tilbú-
in íbúðarhús; vélfræðingar og verk-
fræðingar þeirra tóku strax til
starfa að koma raflýsingu og vatns-
veitingu í lag, brúin yfir Vistula
var gerð brúkfær í skyndi, og hjálp-
uðu þeir íbúum í bvívetna.
Þúsundir íbúar Varsjá í sjálf-
boðaliði, vinna á sunnudögum og
allar frístundir að aka burt og
hreinsa strætin rústum. Marszal-
kowskastræti var rutt svo að spor-
vagnar hófu göngu sína í október,
þá var fögnuður mikil.l. Hvar sem
eg fór, þá varð mér það augljóst, að
verklýðsstéttin sameinuð eins og
hún nú er í dag í Póllandi, er sá
kraftur sem byggir úr rústum hið
nýja, frjálsa Pólland. Öllum kemur
saman um það, þó að halli skoðun-
um, að ekkert megi standa í vegi
fyrir samhentri starfrækslu allra
fyrirtækja, til að byggja upp land-
ið. Verkamenn hafa lofað því, að
þegar kosningar fara í hönd, þá
skidi þeir bera fyrir þjóðina sam-
hent samvinnuprógram, sem þjóð-
in í heild sinni getur komið sér
saman um.
Á verkamannaþingi, er eg sat 18.
nóv., þar var það þungamiðja allra
ályktana, að samvinna verkamanna
og bændastéttar væri nauðsynleg
fyrir heill þjóðar í heild sinni. Þing
þetta sátu 640 fulltrúar auk heið-
ursfulltrúa frá Rússlandi, Júgó-
slavíu, Búlgaríu, Tékkóslóvakíu,
Ungverjalandi, Frakklandi, Banda-
ríkjunum og fleiri löndum.
Þar talaði forseti Bierut og stjórn-
arformaður Osubka Morwski, en
eigi sáum við Mikolyzyk (sem til-
heyrði Lundúnaklíkunni).
Forseti Bierut sagði meðal ann-
ars.^ið samvinna verkafólks, bænda
og miðstétta befði allareiðu yfir-
unnið helztu vandræði, og að allar
þær breytingar, sem að stefnt væri
að í innanlandsviðskiptum, fram-
leiðslu og akuryrkjumálum, hvíldi
á samvinnu allra.
Þýðingarmesta spor sem stjórnin
KU KLUX KLAN
Amerískt „menningarfyirrbrigði“.
Meðan Sameinuðu þjóðirnar eru
önnum kafnar við það að i'itrýma
nazismanum úr Þýzkalandi, virðist
hann dafna vel og óáreittur í sum-
um öðrum löndum. Það, sem gert
verður hér að umtalsefni, er þó
ekki Franco-Spánn, enda þótt aftök-
ur verkamanna séu þar daglegir
viðburðir og þýzkir sérfræðingar
fái að stunda þar kjarnorkurann-
sóknir sínar í friði og ró, jafnvel
undir vernd Vesturveldanna —
heldur er Jrað sjálft drottinlandið,
Bandaríki Norður-Ameríku, sem
talað verður um að þessu sinni. Ný-
lega hefir borizt hingað símskeyti
frá New York, og segir þar frá
merkilegum ummælum, sem
Nathaniel Goldstein, lögfræðingur
ríkisins, hefir viðhaft um Ku Klux
Klan.
Ku Klux Klan er andstyggilegur
félagsskapur, sem orðinn er allgam-
all í sögu Bandaríkjanna. Þetta
leynifélag var myndað strax eftir
amerísku borgarastyrjöldina í þeim
eina tilgangi að hindra það, að
Negrar Suðurríkjanna gætu notið
hinna nýfengnu, borgaralegu rétt-
inda sinna.
Við „réttar“athafnir þeirra, sem
fóru fram að næturlagi, voru dóm-
ararnir klæddir í síðar kápur og
með hettur fyrir andlitinu, og
kváðu upp dóma sína með guðræki-
legum trúarathöfnum yfir þeim
Negrum, sem höfðu gerzt sekir um
þann glæp, áð álíta sjálfa sig menn.
Finnig dæmdu þeir hvíta menn,
sem barizt höfðu fyrir málstað
Negranna. Hegningin var annað
hvort skilyrðislaus aftaka eða þeir
lömdu fórnarlömb sín með lurkum,
Jtangað til gerði ekki betur en finn-
ast með Jteirn lífsmark, dýfðu )>eirn
síðan í tjöru og veltu þeim í fiður-
bing.
Goldstein lögfræðingur hefir
fengið skýrslu frá lögreglunni um
það, að þessi félagsskapur, sem ekki
hefir látið á sér bæra um nokkurt
skeið, sé nti aftur kominn á stiifana.
Hann hefir þegar haft í frammi
hefði stigið að þessu, taldi hann út-
hlutun á stóreignajörðum til smá-
bænda, fyrsta sporið til lýðræðis.
Bierut forseti var einn af þeim sem
eigi flúðu )>egar í raunir rak, en
vann sleitulaust með huldumönn-
um á móti nazistum. Eg hafði
margra klukkustunda viðtal við
hann og varð mér þá Ijóst hvers
vegna hann var kosinn forseti.
Maðurinn er framúrskarandi
blátt áfram, hreinskilinn og gætinn,
góða dómgreind og hvassan skiln-
ing og alþýðlegt viðmót. — Sam-
vinna allra frjálslyndra manna sér
hann nauðsynlega til að sporna við
)>ví að auðkýfingar og stóreigna-
menn nái fótfestu í landinu, eins
og áður var, til að kúga land og lýð,
einnig lítur hann svo á, að Pólland,
til þess að verða velmetandi þjóð á
ný, þá verði hún að vera vinveitt
Rússum og nærliggjandi slafnesk-
um þjóðum.
Th. Bardal (Wynyard).
(„Heimskringla").
ógnanir við marga Negra og Gyð-
inga, og fjöMi af hvítum mönnum,
sem tekið hafa málstað Negranna,
hafa fengið ógnunarbréf. Ekki er
annað sýnna en morð- og byltinga-
alda eigi að nýju eftir að flæða yfir
öll Bandaríkin.
Ku Klux Klan notar sömit starfs-
aðferði.r og nazistarnir, J>. e. halda
Negrunum niðri með ofbeldi, og
auk þess lært Gyðingahatrið af
Hitler.
Tilefni þessara kynþáttaofsókna
er pólitískt. Það á að reyna að stað-
festa djúp tortryggni og sundur-
þykkju milli hins snauða fólks af
hvíta kynstofninum og Negranna,
því að það er vitað, að verkalýður-
inn hefir ekki bolmagn gegn arð-
ræningjunum nema aðeins með ]>ví
móti, að allir hinir arðrændu verka-
menn standi fast saman án tillits til
kynþátta og trúarbragða. Af þessu
sést, að hinir sömu menn og for-
dærna kynþáttaofsóknir Þýzkalands,
líta með velþóknun á það ofbeldi,
sem haft er í frammi gegn Negrun-
um í Ameríku.
(Úr Land og Folk).
STJÓRNiVíÁLAFUNDURINN
(Framhald ai 1. uSu).
«
auðséð var á Bernharð, að honum
leið bölvanlega undir ræðunni,
enda er álitið óumflýjanlegt fyrir
templara í Eyjafirði að lara af stað
nteð áskorun og undirskriftasmölun
fyrir Jrví, að Bernharð verði ekki
kosinn í sýslunni, vegna þess að '
Framsóknar-templarar’ á Akureyri
skora nú á kjósendur að kjósa Þor-
stein M., svo að hann geti lokað
,,ríkinu“, en verði Bernharð einnig
kosinn, gætu orðið ryskingar við
dyrnarlll
Ræður Framsóknarmannanna
báru þess Ijósan vott, að örðugt er
að verja málstað hrunstefnunnar og
fengu þeir litlar undirtektir hjá
fundarmönnum.
Steindór og Bragi mættu þarna
fyrir kratana. Voru þeir báðir
sæmileg skemmtiatriði, og komu
flestum áheyrendum til að hlæja.
Bragi las upp punkta af blöðum,
sem annar hvor, hann eða Halldór
,,bróðir“, höfðu hripað niður í flýti
fýrir fundinn. Gekk Braga lestur-
inn fremur illa og hentu menn
gaman að. — Steindór belgdi sig
upp og reyndi að sýnast heilmikill
„pólitíkus". Hann skammaði
kommúnista í sífellu og veittist að
Einari Olgeirssyni með steytta
hnefa og ópum, en gleymdi áheyr-
endunum. Varð þá ókyrrð nokkur
á áheyrendabekkjunum og heyrðist
ekki sem bezt til Steindórs, þegar
hann sneri sér aftur að háttvirtum
kjósendum. Ekki þoldu skapsmun-
ir hans Jrað og æpti hann þá ókvæð-
isorð út yfir mannfjöldann. Góð-
glaður Sjálfstæðismaður kallaði
tvisvar sinnum fram í ræðu hans,
mjög kurteislega þó, en þá ærðist
þingmannsefnið, sagði honum að
„halda sér saman“, ella yrði hann
látinri tafarlaust út.
Aðrir ræðumenn fengu ágætt
hljóð og fór fundurinn prýðilega
fram. — Fundarstjóri var Stefán
Ág. Kristjánsson.
i