Verkamaðurinn - 15.06.1946, Blaðsíða 4

4
VERKAMAÐURINN
Einar Bragi Sigurðsson:
Bóndinn
Gunnar Benediktsson: Bóndinn
í Kreml. Bókaútg. Reykholt h.f.
Rvík. Prentsmiðjan Hólar h.f.
1945.
Eg mun hafa verið tíu ára, orð-
inn kommúnisti fyrir aðeins einu
ári, hafði verið sósíaldemókrati
fram til þess tíma! Það kom oft til
snarpra átaka við íhaldsstrákana á
Eskifirði, og því var nauðsyn að
vera vel heima í sósíölskum fræðum
og fróður um Sovétríkin, því að þá
sem nú voru öll helztu „rök“ gegn
sameignarstefnunni tjáð í sefasjúk-
um óhróðursvaðli um hið unga
verkalýðsríki í austri. Þá kom til
Austfjarða í fyrirlestraferð maður á
léttu skeiði, skömmu hættur prests-
þjónustu, stálharður kommúnisti.
Það var Gunnar Benediktsson frá
Einholti í Austur-Skaftafellssýslu.
Hann boðaði til útifundar á Reyð-
arfirði, og ég brá mér þangað ásamt
fjölmörgum fleirum, sem fýsti að
hlýða á orð hins „drottins smurða"
byltingarmanns. Hann stóð undir
dökkum skúrræfli og talaði til all-
margra alþýðumanna, er safnazt
höfðu umhverfis hann, fræddi þá
um fræðikenningu Marx og þá til-
raun, sem verið væri að gera til að
gera hana að veruleika. Eg minnist
þess, að hann var að segja okkur
frá því, að bændurnir og skuldalið
þeirra hefðu komið fylktu liði á
móti fyrstu dráttarvélinni, er þeim
var úthlutað, sungið gleðisöngva
og fagnað þessu járnbákni sem
lausnara sínum. „Skelfing hefir
fólkið verið heimskt", greip eitt-
hvert gáfnaljósið fram í. „Þannig
skildi tsarstjórnin við það“, svaraði
fyrirlesarinn. Maðurinn varð
hundslegur og þagnaði, en Gunnar
hélt erindinu áfram jafnbrosmild-
ur og elskulegur sem fyrr.
Síðan hefi ég lesið hverja bók og
hvern pésa, sem Gunnar Ben. hefir
látið frá sér fara, og sennilega hefi
ég af engum einum manni meira
lært, og mun svo um þúsundir ann-
arra íslendiriga, þótt þeir geri sér
þess kannski ekki fulla grein. Og
öll verk hans hafa mér virzt með
sömu einkennum óg ég þóttist
greina strax við fyrstu kynni undir
hinum skakka skúr austur á Reyð-
arfirði: Þau verka á mann sem
fræðsluerindi eða hugvekjur, leið-
arljós í myrkviði kapítalisks blekk-
inga- og forheimskvunarvaðals. En
hinn glettni undirómur og síferska
stílsnilli gera þau skemmtileg af-
lestrar og minnisstæðari faðirvor-
inu eða trúarjátningunni, sem öllu
heilli var í okkur troðið í bernsku.
Er helztu stríðshetjur á ísa láði
höfðu sett sinn rama finnagaldur
af slíkum myndugleik, að brjálandi
eiminn lagði orðið að vitum vel
flestra íslendinga með hinum
hörmulegustu afleiðingum fyrir
margan, annars geðprúðan mann,
þá tók Gunnar Ben. sér fyrir hend-
ur að veita fersku lífslofti inn yfir
landsbyggðina, meðbræðrum sín-
um til vitkunar. Og heiðvirðar sál-
ir sulgu hið hreina loft, hristu höf-
uðin, nudduðu stýrur úr augum
sem vaknandi menn, vörpuðu önd
í Kreml
inni léttan og gáfu svohljóðandi
játningu: „Það var miklu logið að
okkur í þessari Finnlandsstyrjöld.“
Eitt sinn voru pólitískir mektar-
menn vel á veg komnir með að telja
hinni þekktu söguþjóð trú um, að
hagalínskt hysterí væri hinn eini
sanni bókmenntaelixíf, en snilld-
arverk Kiljans væru níð um íslenzkt
alþýðufólk, einkum saklausa bænd-
ur landsins, og þjóðhættuleg jafn-
skjótt og þeim hefði verið snarað á
tungu annarrar þjóðar, sökum þess,
hve fölsk landkynning þau væru!!
(Ja, hvað skyldi maður halda um
Norðmenn eftir að hafa lesið „Sult“
Hamsuns?) Einnig að þessu sinni
reyndist Gunnar Ben. sá öldubrjót-
ur, sem holskefla fákænsku og for-
heimskvunar brptnaði fyrst og
fremst á. Og Saga kerling hefir þeg-
ar fellt dóm sinn í báðum þessum
málum sem fjölmörgum fleirum —
og vitanlega Gunnari í vil. Það er
nefnilega sígildur sannleikur, sem
hinn kunni Framsóknarmaður
sagði: „Það er svo bölvað að kné-
setja þá, sem alltaf hafa á rétlu að
standa."
Það eru nú þrjátíu ár liðin og
rúmlega þó, síðan Gunnar Ben. hóf
rithöfundarferil sinn. Vígreifur
sem fyrr vappar hann yfir þröskuld
fjórða tugsins og veifar nú á lofti
bók, er hann nefnir: „Bóndann í
Kreml“. Þetta eru nokkrar ritgerðir
um atburði, þar sem félagi Jósep
Djúgasvílí — kunnari undir nafn-
inu Stalín — hefir sérstaklega verið
viðriðinn. Þetta er trúlega veiga-
mesta rit höfundarins til þessa. Hér
er okkur gefið skemmtilegt, skýrt
og viturlega samið yfirlit um þróun
marxismanus í Garðaríki, allt frá
því er hann fyrst skýtur þar rótum
fram til þessa dags. Jafnframt er hér
—• óhjákvæmilega — lýst í höfuð-
dráttum stjórnmálaþróuninni í Ev-
rópu síðastliðinn mannsaldur og
þróun alþjóðamála á síðastliðnum
árum. Gunnar skýrif eðli þeirrar
þróuriar á hinn einfalda og skarpa
hátt, sem honum er svo laginn.
Bókin er öll stórfróðleg og frá-
munalega skemmtilega skrifuð.
Kafli sá, er höfundurinn' nefnir:
„Hvorki Gyðingar né Grikkir“, er
eitt hið fullkomnasta snilldarstykki,
sem eg hefi lesið. Mér finnst hann
verðskulda, að hverju barni í barna-
skóla væri gert að skyldu að lesa
hann, til dæmis til fyllri skilnings á
bræðralagshugsjón kristindómsins.
Hvað sem segja má um skáldrit
Gunnars Ben., þá verður ekki um
það deilt, að sem ritgerðarhöfundur
(essayist) stendur hann fremstur
allra núlifandi manna á íslandi —
ef til vill að Kiljan undanskildum.
(Og eg vil geta þess, að þegar eg segi
„fremstur á íslandi", þýðir það hið
sama og „einn hinna fremstu í
heiminum", og tel það ekkert ætt-
jarðarraup). Auðvitað munu póli-
tískir andstæðingar hans ekki við-
urkenna það í orði, en þeir hafa
þegar viðurkennt það í verki, því
að þeir, sem snjallastir hafa þótt úr
þeirra hópi, hafa ekki þorað að
mæta Gunnari, þótt hann hafi skor-
að þá ti! hólmgöngu með þeim
hætti, að ómögulegt var undan að
skorast án Jæss að viðurkenna van-
mátt sinn.
Listi Sósíalistaflokks-
ins í Eyjafjarðarsýslu
er C-listinn.
ALMANNATRYGGINGARNAR
(Framhald af 1. síðu).
FORST JÓRA og lét standa óbreytt
ákvæðin, sem gera Alþýðufl. kleift
að koma upp launuðu starfsliði
flokksins út um allt land — á kostn-
að trygginganna?
6. Ef „Alþýðum." neyðist til að
svara öllum þessum spurningum
játandi — eða svara þeim ekki, sem
gildir hið sama — vill hann þá
samt segja að það sé lygi, að Al-
þýðufl. hafi verzlað við Sjálfstæð-
isfl., í þessu máli OG HAFI MEÐ
ÞEIRRI VERZLUN FARGAÐ
FYRIRH LJGUDUM, FÖSTUM
LÍFEYRI EKKNA OG EIN-
ETÆDRA MÆÐRA TIL ÞESS
AD FÁ FRAM VALDA-AÐ-
STÖÐU ALÞÝÐFLOKKSINS
VIÐ FRAMKVÆMD TRYGG-
INGANNA?
Og að lokum: Er það hins vegar
satt, að stÖrf sjúkrasamlagsstjórn-
anna séu bara bitlingar handa
kommúnistum — eins og „Alþm.“
hefir tví-prentað upp úr „Moggan-
um“?
| Vænti greiðra svara „Alþm.“ hið
fyrsta.
Steingr. Aðalsteinsson.
Stúlkur
vantar okkur til síldarsöltunar og til að
leggja síld í pönnur til frystingar.
Áskriftalisti liggur frammi á frystihúsi
voru á Oddeyrartanga.
Kaupfélag EyfirÖinga
HKrtHKrtHKHKrtHKHKrtrtHKrtHKrtHKrtrtHKHKH><HKHKHKHKHKHKHKHKHKW
AÐALFUNDUR
Nautgriparæktarfélags Akureyrar
verður haldinn sunnudaginn 16. þ. m. kl. 1
e. h. í Aðalstræti 12, Akureyri.
Kosningahandbókin
Hin vinsæla kosningahandbók Þjóðviljans
er nú komin. - Fæst í kosningaskrifstofu
Sósíalistaflokksins.
þANNIG líta miðarniir
í Verðlauna-getraun
Æskulýðjsfylkingarinnar
út. Þeir eru til sölu í
Bókabúð Akureyrar,
Bókaverzlun Pálma H.
Jónssonar og í kosninga-
skrifstofu Sósíalistafl. —
Ú tfylltum eyðublöðum
sé skilað í kosningaskrif-
stofuna eð!a Bókaverzlun
Pálma H. Jónssonar.