Verkamaðurinn - 15.11.1963, Blaðsíða 4

• •
HIÐ MIKLA KROFUMOT
Fátt er þaff, sem afturhald
heimsins óttast meir og hatar
en samstöðu almennings. Há-
marki ná þessar skapshræringar,
þegar fólk tekur sig til og fer
kröfugöngur og heldur fjölda-
fundi til áherzlu kröfum sínum.
Viðbrögð afturhalds á íslandi
eru kunn, bæði gegn verkalýð
og Samtökum hernámsandstæð-
inga. Er þar skammt að minnast
geðshræringanna í sambandi við
komu varaforseta Bandaríkj-
anna.
En nú gerðist það á þessu
sumri, að einhver stærsti kröfu-
fundur, sem sögur fara af, var
haldinn í sjálfri höfuðborg
Bandaríkjanna. Tvö hundruð og
tíu þúsund manns söfnuðust
saman við minnismerki frelsis-
hetjunnar Abrahams Lincoln.
Og fundurinn var haldinn til
að leggja áherzlu á lagafrum-
varp Bandaríkjaforseta, mn jafn
rétti kynþáttanna.
Að ýmsu leyti líktist fundur
þessi útihátíð, fólkið var létt-
klætt og upplitsdj arft og bar
kröfur sínar fram með festu
og virðuleik. Langflestir þátt-
takenda voru svartir og það
voru þeir, sem fyrir fundinum
stóðu, en hinir hvítu stóðu nú
við hlið þeirra og er talið, að
um 30% hafi verið af hvítum
■kynstofni.
Hundruð voru þau kröfu-
spjöld, sem borin voru, áletran-
ir þeirra voru um frelsi, jafn-
rétti og vinnu fyrir alla, í ótelj-
andi afbrigðum orða og tákna.
Sendinefndin frá Davilíi í
Virginia bar sorgarbönd um
arma og 15 ára drengur þaðan
sagði: Réttlætið er jarðsungið
hjá okkur. Hann hafði þrisvar
verið tukthúsaður.
Athygli vöktu einnig kröfu-
spjöld hópsins frá Albany, Ge-
orgiafylki. Þar gaf að líta á-
letranir svo sem: Milton Wilker-
son 20 stungur, Emanuel Mc-
Glendon (67 ára) þrjár stungur,
James William, brotinn fótur.
Þannig tjáði þessi hópur harð-
ýgi lögreglunnar í sínu heima-
ríki. Hér voru og ræður flutt-
ar og sungið, m. a. margir and-
legir söngvar.
Þrátt fyrir alvöru þessa fund-
ar og hinar ákveðnu kröfur, kom
ekki til teljandi óeirða, aðeins
3 menn voru handteknir. Fasisti
einn, sem vildi þreyta mælsku-
list og tveir strákar, sem sýndu
svertingjum óvirðingu. Tilefni
göngunnar var réttlátt, svertingj
unum var treyst til friðsemdar
og það traust brást ekki.
En það markverðasta var, að
hinir hvítu tóku fullan þátt í
fundinum og setningar eins og:
Vorir hvítu bræður, eða svörtu
félagar, heyrðust nú af vörum
fleiri manna en nokkru sinni áð-
ur hefur þekkst.
Negrarithöfundurinn James
Baldwin, er m. a. skrifaði met-
sölubókina: Næst með báli og
brandi, hann varð nú að viður-
kenna, að von væri um friðsam-
lega lausn kynþáttavandamáls-
ins. í fyrsta sinn, segir hann,
hafa negrarnir í Bandaríkjunum
uppgötvað, að þeir eru menn,
þeir hafa komist að raun um,
að þeir eru ekki algjörlega of-
urseldir náð hinna hvítu eins og
svo alltof mikið hefur borið á.
Loks hefur þjóðin gjört eitthvað
verulegt til að leysa vandamál
okkar, og reynir nú á hina
svörtu. Þess vegna er þessi dag-
ur öllum öðrum markverðari.
Nú er það prófraunin hvernig
negrarnir fylgja málum sínum
eftir í framtíðinni.
A. Philip Randolph, eini lit-
aði stjórnarmeðlimur í Verka-
lýðssambandi Bandaríkjanna,
átti hugmyndina að þessu kröfu-
móti. Hann hefur áður gengist
fyrir mótmæla- og kröfugöngum
litaðra. Nú var hugmynd hans,
að negrar í hundruð þúsunda
tali gengju til Washington og
tækju upp þrásetu í sölum og
nágrenni þingsins, og neituðu
að víkja þaðan, fyrr en laga-
frumvarp Kennedys hefði náð
fram að ganga. Negraleiðtoginn
Martin Luther King tók uppá-
stungu hins aldna verkalýðsleið-
toga fagnandi. En það var farið
að öllu með gát. 22. júní sl.
var send nefnd negra á fund
Kennedys og honum tilkynnt
þessi ákvörðun. Forsetinn tók
nefndinni með fullum skilningi,
en var smeykur við ætlunina um
þrásetu í þingsölum. Hið sama
benti varaforsetinn, Lyndon B.
Johnson, nefndinni á, er málið
kom til hans kasta. Hann minnti
á „hinn harða hóp“ Suðurríkja
HðSKULDUR HEFUR KVATT
Síðastliðinn mánudag var til grafar borinn í
Reykjavík Höskuldur Björnsson listmálari í
Hveragerði. Okkur vinum hans er tregt tungu
að hræra. Hann var félagi og bróðir, svo af bar.
Fyrir hans nánustu er mikils misst, en þjóðin
hefur einnig misst einn af beztu sonum sínum.
List Höskuldar er sérstæð og hans nafn mun
nefnt oftar, er tímar líða. Hví fengum við ekki
notið hans lengurP
Um leið og ég minnist með þakklátum huga
hins látna, sendi ég eiginkonu hans, Hallfríði
Pálsdóttur, börnum og öðru venzlafólki, hug-
heilar samúðarkveðjur mínar og minna.
i
K. f. D.
senatora, er myndu benda á
slíkt sem uppreisn og taldi hættu
á, að hinir mörgu velviljuðu og
hlutlausu þingmenn að norðan,
myndu kannske breyta afstöðu
sinni eða afstöðuleysi til hins
verra, ef gripið yrði til svo rót-
tækra aðgerða. Þessi sjónarmið
tóku leiðtogar negranna til
greina, en gangan og hópfund-
urinn mikli varð að veruleika.
Og þetta varð sögulegur viðburð
ur, sigurdagur hins svarta kyn-
stofns í Bandaríkjunum.
En hver verður svo árangur-
inn?

EUGENE FIELD:
Leíkföngin hans
(Little Boy Blue)
Og rakkinn hans grár af rykfalli er,
en rúskinn og tryggur sem fyr,
og dátinn hans ryðfallinn búnað sinn ber,
með byssuna á verðinum kyr.
Já, forðum var seppinn hans fagur og nýr,
og fáður hans týgjaði ver,
það kveld, er svo Ijómandi kátur og skýr
hann kyssti og setti þá hér.
Hann sagði: ,,Þið munið að hafa ekki hátt,
og hérna bíðið þið mín!"
Hann trítlaði í rúmið og dreymdi þar dátt
þau dýrindis leikföngin sín.
Af saklausa drauminum vakinn hann var,
það vöktu hann englar með söng----------
Hve mörg þessi ár, frá því burtu hann bar,
hve bið hinna trúu er löng!
Á stólnum hans rykfallin standa þau enn,
og stillt, á sinn þögula hátt,
þau bíða, að snerti þau barnshöndin senn,
og brosi þeim andlitið smátt.
Þau furðar, hvað undir hans fjarveru býr,
svo firnalöng þeim sem hún er.
Nær kemur hann, Ijómandi kátur og skýr,
sem kyssti og setti þau hér?
1954.
D. Á. DANÍELSSON.

4) Verkamaðurinn
Á því er enginn vafi, að mót-
mæla- og kröfufundur þessi var
jákvæður fyrir negrana í Banda
ríkjunum, sérstaklega af því að
allt fór svo friðsamlega fram.
Þetta var skírskotun til sam-
vizku hins óbreytta hvíta borg-
ara, er skynjaði nú ljósar en
fyrr hið mikla óréttlæti, sem
hinir svörtu eiga við að búa.
Sjálfur forsetinn hefur látið á
sér heyra, að mótið háfi verið
í rétta átt og muni styrkja bar-
áttukröfur negranna um algjört
jafnrétti við hvíta.
Hvort þetta kröfumót er inn-
legg fyrir tillögu Kennedys
um réttarbætur til handa negr-
unum, er enn ósannað mál. Hitt
er víst, að minnihluti þing-
manna, sem hlutlausir og óá-
kveðnir eru, hafa ekki um neitt
að sakast, afstaða þeirra er enn
jafn óráðin. En þetta mun ekki
hafa bætt hug Suðurríkjaþing-
mannanna, sem höfðu nógu á-
kveðnar skoðanir fyrir fram. I
þeirra augum er slík kröfuganga
nánast uppreisn.
Blöð, útvarp og sjónvarp
vestra tóku myndarlega á frá-
sögnum af fundinum. Innlegg
þeirra er stórkostlega jákvætt,
því að hvert heimili í landinu
fékk nánar fréttir af þessum at-
burðum. New York Times birti
6 síður, myndir og frásagnir,
um fundinn og alls staðar hefur
málið verið rætt af samúð.
Takizt að vekja samúð hinna
óbreyttu milljóna Bandaríkja-
manna, munu líkurnar fyrir rétt-
látum s'igri negfranna aukast.
Enginn veit, nær sú stund kem-
(Framhald á nœstu síðu.)
Föstudagur 15. nóvember 1963