Verkamaðurinn - 04.01.1964, Blaðsíða 7

SKRJÁF
í SKRÆÐUM
Hart var þó á Skaga.
Mörgum verður nú ef tiI vill ó að
brosa að eftirfarandi sögu. Þó er
hún ekki brosleg, heldur sýnir hún
okkur inn í heim þeirra hörmunga,
sem harðindi og fótækt bjuggu
næstu fyrirrennurum okkar.
Veturinn 1880—1881 var einn
hinn harðasti og versti, sem yfir
þetta land hefur gengið. Fylgdist
þó flest að, fódæma fannfergi,
ægilegar frosthörkur, svo fyrir kom
að hross helfrusu í haganum, og
hafþök af ís fylltu firði og víkur
hér norðan lands og bönnuðu alla
sjóvarbjörg. Varð af þessum sök-
um öllum bjargarskortur, til lands
og sjóvar, bæði fyrir menn og dýr.
Það var að hallandi þessum
voða-vetri, að gamall maður I
koti einu yzt á Skaga, andaðist.
Vegna ótíðar, ófærðar, og af fleiri
ástæðum kannske, var ekki hægt
að koma líkinu til greftrunar inn
að kirkjustaðnum, Ketu, en þang-
að er langur vegur og nú fátt um
flutningatæki. Ekki var heldur til-
tækur viður í líkkistu.
Húsakynni á koti þessú voru
hirt bágbornustu í alla staði og
því enginn vegur að, geyma hinn
látna ! bænum. Því varð það
fangaráð heimamanna að fara
með líkið niður undir fjörukamb-
inn og grafa það þar í fönn, því
frostin mundu sjá um að ekki
slægi í það, sem hjarnið geymdi.
En þá voru margir svangir á
Skaga. — Ekki leið á löngu þar
til óboðnir og aðgangsharðir gestir
leituðu þess er fönnin fól og tönn
á festi.. Komu hér bæði til refir
og hrafnar, ásamt hinum minni-
máttar vargi, músunum. Bráðlega
varð það heimamönnum Ijóst, að
afgangur gamla mannsins mundi
litla grafarró hljóta í freranum og
yrðu til að koma skjót ráð ef
bjarga átti líkinu undan varga-
kjöftum. Var því sent í flýti á
fund sonar hins framliðna, en
hann bjó sæmilegu búi ekki all-
fjarri. Hann brá hart við, rak
samon kistu, setti hana á sleða
og sótti lík föður síns. Flutti hann
það síðan í kistunni heim til sín
og geymdi í skála.
En Adam var ekki lengi í Para-
dís. Einhvern dag, skömmu síðar,
gengur bóndi um likhúsið og sér
þá að nöguð eru göt á kistuna í
fleirum en einum stað, og þegar
hann gengr nær, hlaupa nokkrar
mýslur út um götin, heldur felmt-
ursfullar og skömmustulegar.
Vissi þá bóndi að ekki yrð likams-
leifar hins framliðna forvaraðar
fyrir varginum, nema að ný og
betri ráð kæmu til. Hann tók þvi
líkið úr kistunni, vafði um það
brekáni og böndum og hóf það
þannig umbúið upp i skreiðarhjall
sinn, með jöfnu bili frá jörðu og
rjáfri. Þannig tókst að bjarga þvi,
sem enn varð bjargað af líki gamla
mannsins, þar til því var komið
inn að Ketu, í vigða mold.
Samkvæmt kirkjubókum hefur
mánuður liðið frá andláti til
greftrunar í þessu tilfelli.
fAð efni til eftir sögn
samtímamanns).
Attrœður öldinpr
Marka-Leifi og „meinsærið".
Svo bar til í Skagafirði fyrir ára-
tugum, að bóndi nokkur varð að
játa það á sig, öð hafa fjölgað
hrossastóði sinu með því að grípa
hross og hross frá öðrum. Var hér
m. a. um að ræða hryssu eina,
sem hann hafði afmarkað og
haldið sem sinni eign um 2 eða 3
ára skeið, enda fylgdi henni nú
bæði tryppi og folald, sem hvoru
tveggja bar fjármark bóndans.
Nú var auglýst eftir réttum eig-
anda þessara hrossa, því bóndi
þóttist ekki muna gjörla hvaðan
hann hefði gripið merina á sinum
tíma. Marka-Leifi blandaði sér
auðvitað í málið, þvi hann var
mjög fjárglöggur og auk þess
flestum kunnugri búsmala öllum
í tveimur sýslum. Hann hélt því
fram, að hryssan væri vestan úr
Húnavatnssýslu og nefndi bæði bæ
og bónda. En nú bar svo til að
bóndi þarna úr nágrenninu, sem
Sigurður hét, vildi helga sér hryss-
una og það sem henni fylgdi.
Hann var síðan látinn sanna eign-.
arrétt sinn með eiði, og fór að
þvi búnu heim til sín með hrossin
þrjú. Þegar Leifa eru flutt þau tið-
indi, að Sigurður hafi svarið sér
hryssuna, líkar honum stórilla og
segir hraðmæltur að vanda:
— Meinsæri, meinsæri! Hreint
meinsæri! Ekkert annað en mein-
særi!
Viðstaddir spurðu þá Leifa af
hverju hann drægi það, eða hvort
Sigurður mundi ekki þekkja hross-
in sín.
Nei aldrei, sagði Leifi, og flutti
þessa ræðu til viðbótar: Hann á
tvo hesta, báða brúna, annar er
26 vetra, en hinn er bara 6 vetra,
en hann þekkir þá aldrei i sundur,
heldur rekur þá ævinlega báða
heim þegar hann ætlar að nota
annan, — og ekki nóg með það,
heldur verður hann að fara á bak
á þá, — og ef hann dettur af
bakl, þá veit hann að hann er á
reiðhestinum, þessum 6,vetra, en
ef hann dettur ekki, þá er hann
á kerruklárnum, þessum 26 vetra.
Haldið þið svo að þessi maður geti
svarið sér hross?
— Hent á lofti nýlega. —
í dag er merkisdagur á Krist-
nesi. Merkisafmæli eins þrek-
mesta og þrautreyndasta vist-
manns hælisins, Stefáns Jóhannes-
sonar frá Hóli í Fnjóskadal,
Stebba frá Hóli eins og hann var
og er oftast nefndur í daglegu tali.
En að lítt athuguðu máli virð-
ist það ekki trúlegt, að hann
Stebbi eigi 80 ár að baki sér
gengin. En við verðum að beygja
okkur fyrir sannleik, staðreynd-
Árin milli 1880 og 1890, þau
árin er Stefán sleit fyrstu barns-
skónum, voru íslenzku þjóðinni
erfið í skauti, ár ísavetra og
kaldra grasleysissumra og hung-
urs og harðréttis við hvers manns
dyr. En þau stæltu dugnað, vilja,
hörku einstaklingsins. Því um
tvennt var að ræða: Að duga eða
drepast.
Stefán fékk í arf það veganesti,
sem dugað hefur honum vel, sem
Kringsjá
vikunnar
Frá Sjálfsbjörg. Jólafundur Sjálfs-
bjargar verður haldinn sunnudaginn
5. janúar kl. 8.30 e. h. Fjölbreytt
skemmtiatriði. Félagar fjölmennið og
taki'ð' með ykkur gesti. Skemmtinefnd.
St. Georgs-gildið. — Fundur
í VarSborg 6. janúar kl. 9
e. h. — Stjórnin.
Lúðrasveit Akureyrar heldur jólatón-
leika í Akureyrarkirkju sunnudags-
kvöldið 5. janúar kl. 8.30.
Auglýsið
V erkamanninum.
um sögunnar. Réttum 100 árum
eftir móðuna miklu, á því herrans
ári 1883, 13. des., segja okkur
kirkj ubækurnar að fæðst hafi
drengur á Draflastöðum í Fnjóska
dal. Foreldrar þessa snáða voru
hjónin Jóhannes Sigurðsson og
Sigríður Sigurðardóttir, sem þá
voru þar til heimilis, í hús-
mennsku. Drengur þessi hlaut
nafnið Stefán. Hann stendur nú
hér á meðal okkar, eftir baráttu í
átta tugi æviára og rís sem klett-
ur úr hafinu er lætur lítt haggast.
Þrátt fyrir nístandi næðinga und-
angenginna áratuga ,fátækt, ör-
birgð og langvarandi heilsuleysi.
Og nú síðast hefur Stefán hlotið
það hlutskipti í lífinu að verða að
dvelja á berklahæli í 25 ár. En
hvíti dauðinn svo kallaði hefur
ekki enn komið Stefáni á kné.
Flestir venjulegir menn hefðu þó
þurft minna til. Já, ég hygg að
Stefán sé fyrir margra hluta sakir
sérstæður, já sérstakur, en mikill
persónuleiki. Hann vekur eftir-
tekt við fyrstu sýn.
Það mun hafa verið fyrir 30
árum að ég sá Stefán fyrst og
hans minnist ég ávallt síðan,
hversu mér þótti maðurinn stór-
skorinn, kraftalegur og líkur
fornmönnum. Ásjónan stórskorin,
en svipurinn jafnan hreinn og
drengilegur. Þar var sem speglað-
ist hreinleiki sálarinnar sem og í
augum hans og þá eiginleika hef-
ur honum tekizt að varðveita til
þessa dags.
Stefán Jóhannesson frá
Hóli í Fnjóskadal áttræður
13/12 1963. Hefur verið
vistmaður á Kristneshæli
i 25 ár, og myndin tekin
þar á afmælinu.
sagt: Þrek, dugnað, seiglu og
hörku kynstofnsins hefur hann
drukkið í sig með móðurmjólk-
inni. Að vísu mun Stefán hafa
alizt upp við harðan kost eins og
flestir íslendingar hafa orðið að
sætta sig við á liðnum öldum.
En þó hefur honum sem og
flestum öðrum jafnframt hlotnast
góður, óbrotgjarn arfur: Prúð-
mannleg Iyndiseinkunn, dugnaður
og þrautseigla.
í hálfan þriðja tug ára hefur
Stefán gist heilsuhælið á Krist-
nesi, oft sárþjáður, svo þjáður að
vart hefur honum verið hugað líf,
en ávallt fram til þessa dags hefur
seiðmagn lífsins borið sigur af
hólmi.
Hinn hvíti dauði hefur orðið
að lúta í lægra lagi, fyrir með'
fæddum og áunnum eiginleikum
Stefán Jóhannessonar. íslenzka
þjóðin þyrfti að eiga sem flesta
einstaklinga með eiginleikum
Stebba frá Hóli. Hvar sem hann
hefur kornið við sögu er dugnað-
ur hans viðurkenndur. Þar stend-
ur hann feti framar en samferða-
mennirnir. Fnjóskdælingar geta
verið stoltir af Stebba sem full-
trúa sínum, hvar sem hann kemur
SIFFURGARN
(Zephyrgarn)
í fögrum lithverfingum.
Mólaður strammi
mikið úrval.
Póstsendum, sími 1364.
Verzlun
Ragnh. O. Björnsson
við sögu, ég er persónulega stoltur
af að vera sveitungi hans.
Aðalstarf Stebba nú seinni árin
hér á Kristnesi hefur verið að
binda vír, eins og það verk er
kallað, alla þá daga sem hann
hefur mátt sig úr rúminu hreyfa.
En hinn venjulegi vinnudagur
hefur ekki nægt Stefáni, þess utan
hefur hann oft sézt sitja á rúmi
sínu og binda fiskspyrður. Svo
mikill er starfs-áhugi þessa manns.
Og líklega er það starfið fremur
en nokkuð annað sem haldið hef-
ur honum uppréttum, fram á þenn-
an dag. Já, eins og Stefán sjálfur
hefur orðað það: „Ef ég fæ ekki
að vinna, þá er ég búinn að vera.
Þá dey ég strax.“
Það er án efa ósk allra vist-
manna Kristneshælis, að honum
auðnist ætíð að vinna með hug
oig hönd á meðan dagur er á lofti,
þar til hann verður kallaður burt
til starfa á annan vettvang, til
nýrra starfa þar. Mínar hugheilu
óskir eru þær, að þér vegni ávallt
sem bezt. Beztu þakkir fyrir liðnar
stundir.
Lifðu heill að lífsins hinzta
degi.
Kristneshæli, 13/12 1963.
Haraldur Hallsson.

Vikublað. — Útgefendur: Sósíalista-
félag Akureyrar og FulltrúaráS AlþýSu-
bandalagsins í N orðurlandskj ördauni
eystra. Skrifstofa blaðsins er í Brekku-
götu 5, Akureyri, sími 1516. — Ritstjórar: Þorsteinn Jónatansson (áb.) og
Kristján Einarsson frá Djúpalæk. — Áskriftarverð kr. 100.00 árgangurinn. ■—
Lausasöluverð kr. 3.00 eintakið. — Blaðið kemur að jafnaði út á föstudögum. —
Prentað í Prentsmiðju Björns Jónssosar h.f., Akureyri.
Laugardagur 4. janúar 1964
Verkamaðurinn (7