Verkamaðurinn - 07.02.1964, Page 1

Verkamaðurinn
Vilja fá alumjniumverhsmiðjD
sem mði «gn útlendinga 01
Upplýsingar Verkamannsins hinn 17. fyrra mánaðar um
fyrirætlanir ríkisstjómarinnar varðandi rafvirkjanir og stór-
iðjufyrirtæki, sem útlendingum yrði leyft að byggja og reka
hér á landi, hafa vakið mikla eftirtekt og umtal. — Síðustu
fréttir af málinu eru þær, að Einar Olgeirsson gerði á
Alþingi fyrirspurn til iðnaðarmálaráðherra um mál þessi.
Var fyrirspurn Einars svohljóðandi: „Hvaða samningaum-
leitanir hafa farið fram við Alþjóðabankann og við erlend
aluminíumfélög á vegum ríkisstjómarinnar; um hvað hefur
'verið rætt viðvíkjandi raforkuveri og aluminíumbræðslu og
lánum í því samhandi; og á hvaða stigi eru þessir samn-
ingar nú?‘
KJARADÓMUR
í máli verzlunar- og skrifstofufólks var kveðinn upp í gærkvöld. Sam-
kvæmt honum skal verzlunar- og skrifstofufólki nú skipað þanníg í
launaflokka:
Jóhann Hafstein iðnaðarmálaráð
herra svaraði spurningu Einars í
allítarlegu máli og staöfesti þar
flest það, sem hér í blaÖinu hafði
verið sagt um þessi mál. Því mið-
ur er ekki rúm til að birta svar
ráðherrans hér í heilu lagi, en get-
ið skal nokkurra helztu atriða
þess:
Stórvirkjun og
aluminíumverksmiðja
Ríkisstjórnin hefur um þriggja
ára skeið beitt sér fyrir viðræð-
um varðandi stórvirkjun og alu-
miníumbræðslu hér á landi. Ann-
arsvegar eru tæknilegar athugan-
ir, hinsvegar athuganir á því,
hvort unnt verði að semja við
erlend fyrirtæki um bygging og
rekstur aluminíumverksmiðju hér
á landi. Fyrir hönd ríkisstj órnar-
innar hefur Stóriðjunefnd unnið
að athugun þessara mála. í þeirri
nefnd eiga sæti: Jóhannes Nordal,
Eiríkur Briem, Pétur Pétursson,
Sveinn Valfells og Magnús Jóns-
son.
Virkjun við Búrfell
Athuganir á mörguleikum til
stórvirkjunar hafa beinzt að Búr-
felli í Þjórsá og Dettifossi í Jök-
ulsá og hafa miðast við það, að
með einni virkjun mætti leysa þörf
fyrir rafmagn til almennings-
notkunar og fá orku til aluminíum-
bræðslu. Athuganir benda til þess,
sagði ráðherrann, að hagkvæmast
væri að reisa 105 þús. kw. orkuver
við Búrfell og ætla notkunina að
hálfu fyrir almenning en að hálfu
fyrir aluminíumverksmiðju.
Kostór 1100 milljónir
Ráðherrann taldi, að virkjun
af þessari stærð við Búrfell myndi
kosta rúml. 1100 milljónir króna,
og væri þá í þeirri áætlun meðtal-
inn kostnaður við háspennulínu til
Reykjavíkur. Þessa virkjun væri
svo hægt að stækka síðar og myndi
ekki kosta nema svo sem 600 millj-
ónir að tvöfalda aflið eða í 210
þús. kw. Haft er í huga að leggja
háspennulínu frá Búrfellsvirkjun
norður til Akureyrar um Sprengi-
sand og tengja þannig saman raf-
orkukerfi Norður- og Suðurlands.
Dagverðareyri eða
Keflavík?
Um staðsetningu fyrirhugaðrar
aluminíumverksmiðju sagði ráð-
herrann að ódýrast og hagkvæm-
ast væri að staðsetja hana við
sunnanverðan-Faxaflóa, en einnig
væri verið að athuga möguleika á
að reisa hana við Eyjafjörð, ef
háspennulína yrði lögð norður.
Hann kvað tvö fyrirtæki, annað
svissneskt en hitt amerískt, hafa
áhuga á að reisa hér verksmiðju
í sameiningu, og hefðu því nú ver-
ið teknar upp viðræður um þessi
mál við Alþjóðabankann.
Fyrir íslendinga taldi ráðherr-
ann mikilvægast að tækist að gera
samninga til langs tíma um fasta
orkusölu til hinna útlendu fyrir-
tækja og ekki væri fært að ráðast
í stórvirkjun nema slíkur samn-
ingur lægi fyrir.
Vinna fyrir 250—300
manns
Ráðherrann sagði að ríkis-
stjórnin væri þeirrar skoðunar, að
stórvirkjun og bygging aluminí-
umverksmiðju væri framkvæmd,
sem „geti haft stórkostlega þýð-
ingu fyrir þjóðarbúskap íslend-
inga“. Taldi hann þá sérstaklega
rehin tf þcim
til, að við verksmiðjuna myndu
250—300 manns fá fasta atvinnu
og væri þá miðað við 30 þúsund
tonna verksmiðju, sem kostaði ca
1100 milljónir að koma upp. Ekki
kom hann með nein dæmi til sam-
anburðar, en leikmanni flýgur í
hug, að hægt muni að finna at-
vinnu handa 300 manns, heiðar-
lega og arðbæra, án þess að til
þess þurfi að kosta þúsundum
milljóna. Og hvers vegna óttast
ráðherrarnir atvinnuskort á næstu
árum?
Fara sveiHrnar í eyði?
Ekki drap ráðherrann neitt á
þá hættu, sem gróðri jarðar staf-
ar af eiturgufum frá aluminíum-
verksmiðjum. En vert er að benda
honum og stóriðjunefndarmönn-
um á, að sé svo, að landbúnaður
geti ekki þrifizt í námunda við
slíka verksmiðju, þá er vafasamt,
hve æskilegt væri að fá hana, jafn-
vel þótt hún veitti nokkrum mönn-
um atvinnu. Kannske ekki fleirum
en yrðu vegna verksmiðjunnar að
hætta við landbúnaðinn. Og óhætt
er að fullyrða, að sé slík eitrunar-
hætta til staðar, sem Verkamaður-
inn hefur rökstuddan grun um að
sé, þá væri réttara að staðsetja
verksmiðjuna í eyðihraunum
Reykj anesskaga fremur en í
miðju blómlegs landbúnaðarhér-
aðs.
Seintekinn gróði
Ríkisstjórnin þykist nú ætla að
græða á tvennan hátt á aluminí-
umvinnslu erlendra manna hér á
landi. Hún ætlar að græða á raf-
orkusölu og sölu vinnuafls. En
ætli að það sé séð fyrir endann á
því, hvort það verður tap eða
gróði á raforkusölunni. Hinir er-
lendu auðhringar eru þekktir fyr-
ir að vera harðir í samningum
þegar við þá er að eiga, sem ekki
mega sín alltof mikils. Og þeir
verða líka harðir í samningum
um vinnulaunagreiðslur. Ástæða
til þess, að Svisslendingar eða
Ameríkanar vilja setja hér upp
verksmiðjur, er sú og sú ein, að
þeir treysta því, að hér fái þeir
vinnuafl fyrir minni greiðslur en
í þeirra heimalöndum. Auðhring-
arnir byggja alltaf verksmiðjur
sínar þar sem minnst þarf að
1. flokkur: Unglingar að 14 ára
aldri.
2. flokkur: Unglingar 14 og 15
ára.
3. flokkur: Aðstoðarfólk á skrif-
stofum (3 ár). Símastúlkur II.
Innheimtumenn II. Afgreiðslufólk
í verzlunum (3 ár), a. karlar, b.
konur.
4. flokkur: Ritarar II. Síma-
stúlkur I (sem vinna við síma-
vörzlu á stóru skiptiborði, 10 línur
eða meira). Innheimtumenn I.
Sendibílstjórar. Lagermenn.
5. flokkur: Fólk við bókhalds-
vélar. Afgreiðslufólk (með þriggja
ára starfsreynslu). Sendibílstj órar
(með þriggja ára starfsreynslu).
Lagermenn (með þriggja ára
starfsreynslu). Afgreiðslufólk með
verzlunarskóla- eða hliðstæða
menntim (3 ár).
6. flokkur: Gjaldkeri II. Bókar-
1. fl. 2. fl. 1.800 3.800 4.200
3. fl. a. karlar 5.700 5.900 6.100
3. fl. b. konur 5.200 5.400 5.590
1. 10.— 1963 31. 12. 5.033 5.233 5.420
4. fl. 6.170 6.340 6.510
5. fl. 6.720 6.980
6. fl. 7.310 7.610
7. fl. 7.960 8.280
8. fl. 8.610 9.010
9. fl. 9.430 9.800
10. fl. 10.430 11.010
186.525
Hagstofa íslands hefur gefið út
bráðabirgðatölur um mannfjölda
á Islandi 1. desember s.l. Sam-
kvæmt þeim reyndust íbúar lands-
ins þá vera 186.525, og er það
fjölgun um 3.482 frá sama tíma
árið áður.
íbúar Reykjavíkur teljast vera
/6.057. Akureyri er enn næst
stærsti kaupstaðurinn, og telur
1.390 íbúa. Þriðji kaupstaðurinn
i röðinni er Kópavogur með 7.652
íbúa og síðan kemur Hafnarfjörð-
ur með 7.615.
íbúafjölgunin á Akureyri frá
1. des. 1962 til 1. des. 1963 er 238
eða sem næst 2,6%, sem er heldur
meira en meðaltalsfjölgunin í
landinu, en hún er um 2%.
borga fyrir vinnuna. Þeir munu
því áreiðanlega krefjast þess, að
fá að skammta íslenzkum verka-
mönnum launin, og þau verða ekki
skömmtuð ríflega.
ar II. Ritarar I. Afgreiðslufúlk
með verzlunarskóla- eða hliðstæða
menntun eftir 3 ár.
7. flokkur: Sölumenn II. Bréf-
ritarar, sem sjálfir geta annazt
bréfaskriftir á erlendum tungumál-
um. Sérhæft afgreiðslufólk með
staðgóða vöruþekkingu við flókin
og vandasöm störf, eða afgreiðslu-
fólk með nokkra verkstjóm. Deild-
arstjórar II, í verzlunum. Yfir-
menn á lager og í vörugeymslum.
8. flokkur: Bókarar I. Gjaldker-
ar I. Fulltrúar II. Sölumenn I.
Deildarstjórar II á skrifstofum.
Deildarstjórar I í verzlunum.
9. flokkur: Deildarstj órar I á
skrifstofum. Sölustjórar. Verzlun-
arstjórar II.
10. flokkur: Aðalbókarar. Aðal-
gj aldkerar.
11. flokkur: Fulltrúar I. Verzl-
unarstjórar I. Skrifstofustjórar.
3 ór 6 ár 10 ór 15 ór
6.340 6.590 6.850 7.110
5.710 5.940 6.180 6.430
5.500 5.723 5.957 6.203
6.770 7.030 7.310 7.600
7.260 7.540 7.840 8.150
7.920 8.240 8.580 8.920
8.620 8.960 9.330 9.700
9.380 9.750 10.140 10.580
10.190 10.600 11.020 11.460
11.620 12.260 12.940
Ákvörðun launa samkvæmt 3.
flokki b í 3. gr. er háð ákvæðum
laga nr. 60/1961 um launajöfnuð,
þannig að í hærri stiganum er
innifalin sú hækkun er verða átti
á kvennakaupi við síðustu áramót.
HEYRT
Á GÖTUNNI
AÐ hörð samkeppni sé nú um það
milii góðgerðafélaga í Akur-
eyrarbæ, hverjum eigi að
hlotnast só heiður að gefa
tunguskoðunartæki, sem stað-
sett yrðu í húsi Pósts og síma
við Hafnarstræti.
AÐ Stóriðjunefnd þyki nauðsyn til
bera að lóta útlendinga eiga
stóran hlut í væntanlegri kísil-
gúrverksmiðju við Mývatn,
sem þó er ekki gert róð fyrir
að kosti nemo svo sem tvö
togaraverð.
Samkvæmt framangreindri flokkaskipan skal mánaðarkaup verzl-
unar- og skrifstofufólks vera í samræmi við eftirfarandi launastiga:
Byrjunarl. 3 món. 1 ór