Verkamaðurinn - 06.09.1968, Qupperneq 5

Dómurinn er fallinn
Framhald af 3. síðu.
urkenningardóm fyrir skuld-
inni.
Til stuðnings sýknukröfu
sinni bendir stefndi á, að sam
kvæmt 23. gr. samþ)'kkta þluta-
félagsins sé starfsár þess og
reikningsár almanaksárið og sé
eins ótvírætt og verða má, að
tekjur og gjöld þess skuli gera
upp við hver áramót fyrir næst-
liðið ár, þar með að meta til
verðs birgðir afurða. Sé birgða
matið því óhjákvæmilegur liður
í reikningsskilunum. Að sjálf-
sögðu beri að bókfæra á tekju-
reikninga félagsins allar þær
tekjur, sem til hafa fallið á ár-
inu og engu að síður þótt þær
stafi af framleiðslu fyrra reikn-
ingsárs eða ára. Ráðagerðir
Stefnanda um að bókfæra ekki
sem tekjur hjá félaginu sölu-
andvirði birgða í ársbyrjun eða
það, sem þær kunna að seljast
yfir bókfærðu verði, hafi ekki
við rök að styðjast, og væri sá
háttur óheimill bæði samkvæmt
samþykktum félagsins og að lög
um.
Stefndi bendir á, að vöru-
birgðir þær, sem til voru í árs-
lok 1964 hafi verið metnar á
því verði, sem venjulegt sé um
þessa vöru og hafi skattyfirvöld
aldrei gert athugasemd við það
mat, og hefur lagt fram vottorð
skattstjóra þar um. Framleiðsla
fyrirtækisins sé flutt á erlendan
markað þar sem hún sé háð
tíðum bg verulegum verðsveiíl
um. Leiði þetta til þess, að sér-
stakrar varúðar verði að gæta
við mat á slíkum birgðum. Þá
sé og á það að líta, að á sölu-
árinu komi einnig til gjalda
töluverður kostnaður vegna
birgðanna, sem beri að hafa í
huga við birgðamatið t.d. út-
skipunarkostnað, geymslu- og
vaxtakostnað, þá beri og að
taka tillit til hlutdeildar í sam-
eiginlegum óskiptilegum kostn
aði, svo o-g því, að þegar ákvörð
un um útþlutun uppbóta og ráð
stöfun ársarðsins 1964 sé tekin
verði sérstaklega að hafa í huga
að hvergi nærri öll gjöld er til-
heyra raunverulega reiknings-
árinu, hafi komið fram t.d. að-
stöðugjald, útsvar, tryggingar-
gjöld o.fl.
Stefndi mótmælir því, að upp
bótarákvæðin í 26. gr. sam-
þykkta félagsins feli í sér loforð
stefnda um greiðslu uppbóta á
innlagðan fisk, né heldur að af
hálfu stefnda hafi verið gefið
skuldbindandi loforð í þessa
átt. Sé það undir ákvörðun að-
alfundar komið, hvort þessar
uppbaetur skuli greiddar og upp
hæð þeirra, ef ákveðið sé að
greiða þær. í þessu sambandi
bendir hann á það, að uppbóta
á keyptan fisk sé ekki getið í
Stofnsamningi félagsins og í 3.
gr. samþykkta þess segir, að þær
skuli greiddar, ef fjárhagur fé-
lagsins leyfi það. Mat á slíku
heyri undir aðalfund einan,
enda ráði hann, hve mikið fé
skuli lagt í vara- og endurnýj-
unarsjóð og sé þannig raunveru
lega falin ráðstöfun ársarðsins
eftir ársreikningum eins og þeir
eru samþykktir hverju sinni.
Þeirri staðþæfingu stefnenda
að félagið hafi ekki keypt fisk-
inn af þeim, heldur unnið hann
fyrir þá, hefur stefndi mótmælt.
Komið hefur fram í málinu,
að á árinu 1965 varð nokkur
hagnaður á rekstri hraðfrysti-
húss félagsins, væntanlega að
nokkru eða öllu leyti vegna þess
að vörubirgðir í árslok 1964
seldust á allmiklu hærra verði
en nam matsvirði vörubirgð-
anna. Upplýst er, að hluta þessa
hagnaðar var varið til greiðslu
uppbóta á hráefni lagt inn á ár-
inu 1965. Hlutdeild stefnenda
í hagnaði þessum er talin hafa
numið kr. 59.404,29.
Eins og að framan er rakið
halda stefnendur því fram, áð
stefndi hafi ekki keypt fiskinn af
þeim, þeldur unnið hann og
selt fyrir þá. Gögn málsins
benda ekki til þess, að svo hafi
verið og hafa stefnendur engin
rök fært til stuðnings þessari
staðhæfingu sinni, nema síður
sé þar sem þeir telja, að lág-
marksverð til þeirra frá stefnda
hafi verið háð ákvæðum laga
nr. 97 1961 um verðlagsráð
sjávarútvegsins, en Iög þessi
varða fyrst og fremst viðskipti
fiskseljenda og fiskkaupenda,
en ekki fiskseljenda og umboðs
manna þeirra.
í samþykktum hlutafélagsins
er það skýrt fram tekið að starfs
ár þess og reikningsár sé alman
aksárið og að stjóm þess skuli
árlega semja reikning yfir tekj
ur og gjöld þess, svo og efna-
hagsreikning. Slíkt er ekki unnt
nema meta til verð$ birgðir af-
urða í árslok, bæði fiskbirgðir
í geymslum svo og vörur, sem
afhentar hafa verið til sölu-
meðferðar, en endanlegt verð
ekki komið á. Þetta gerði stjórn
félagsins við gerð ársreikninga
fyrir árið 1964 svo sem henni
bar að gera, en fiskinnleggjend
ur höfðu engin afskiptí af fram
kvæmd þess, enda hvergi tryggð
ur réttur til þess, hvorki í stofn-
samningi né samþykktum fé-
lagsins né með öðrum hætti.
Ekki hefur komið annað fram
en að birgðamatið þafi verið í
samræmi við reglur þær, sem
tíðkast hafa um mat á sjávaraf-
urðum, skattyfirvöld gerðu enga
athugasemd við það og aðal-
fundur í félaginu samþykkti
það um leið og hann samþykkti
reikninga ársins 1964. Verður
ekki annað séð en að um gerð
ársreikninga skuli farið eftir al
mennum uppgjörsvenjum og að
svo hafi verið gert.
Samkvæmt 26. gr. samþykkta
hlutafélagsins skal aðalfundur
skipta tekjuafgangi „eftir árs-
reikningum á þann hátt, sem
þar er greint frá og lítur dómur
inn svo á, að þar sé átt við hagn
að eftir ársreikningum, eins og
aðalfundur samþykkir þá.
í stofnsamningi hlutafélags-
ins er ekkert á það minnzt,
hvernig hagnaði skuli varið.
Það er aftur á móti gert í 26. gr.
og 3. gr. samþykkta þess, eins
og að framan er rakið. Aðal-
fundur í félaginu ræður skv.
ákvæðum þessum, hve mikinn
hluta þagnaðar skuli láta ganga
í endurnýjunarsjóð og varasjóð
og eru engin takmörk sett þar
um og verður því aðeins um að
ræða greiðslu upbóta, að að-
alfundur ákveði að skilja ein-
hvern hluta hagnaðar eftir í
þeim tilgangi. Hefur aðalfund-
ur því einhliða ákvörðunarrétt
um það, hvort „fjárhagur félags
ins leyfi“ (ábr. 3. gr.) að ein-
hver hluti hagnaðar samkvæmt
ársreikningum skuli skilinn eft-
ir og varið til greiðslu uppbóta
á hráefni. Telur dómarinn því
Einhver fékk þá staðreynd í
hug sér, að hinn fyrsta desem-
ber n.k. væru 50 ár liðin frá því
að Island varð fullvalda ríki,
með sérstökum sáttmála við
Dani. Stúdentar hafa nú hin
síðari ár helgað sér þennan dag
hvernig sem nú stendur á því.
Meðan skáldskapur var enn í
nokkrum metum hjá þjóð vorri
þóttu lítil hátíðabrigði, nema
ljóð væru flutt, stóð og sjaldn-
ast á skáldum þeirra tíma að
yrkja af eigin hvötum ljóð um
stórtíðindi, sízt ef þau voru já-
kvæð fyrir ættjörðina eða henn
ar málstað. Skáld voru þá full
trúar hins bezta og þjóðlegasta
á landi hér og áttu kannski sinn
þátt í tilkomu þessa merkisdags
engu síður en þeir, sem tekið
höfðu stúdentspróf, ellegar sátu
í embættum. Bændum mætti
víst ekki síður þakka nokkurn
hlut málsins.
En þetta afrnæli nú. Eitthvað
urðu hinir nýju eigendur 1.
des. að gera í tilefni dagsins,
fleira en að hressa upp ásjálfa
sig og hafa útvarpskvöld. Og
þó frumleiki sé nú hið eina
gjaldgenga í heimi andans, þá
greip stúdentaráð háskóla okk-
ákvæði C liðar 26. gr. sam-
þykkta Fiskiðjusamlags Húsa-
víkur h.f. ekki fela í sér skuld-
bindandi loforð um greiðslu
uppbóta á hráefni. Ekki hefur
heldur verið sannað að loforð
um greiðslu uppbóta þafi verið
gefið með öðrum hætti.
Með vísun til þess, sem hér
hefur verið rakið, svo og þess,
að öllum hagnaði eftir ársreikn
ingum félagsins fyrir árið 1964
var ráðstafað eftir reglum 26.
gr. samþykkta félagsins ber að
sýkna stefnda af kröfu stefn-
enda. Eftir atvikum þykir rétt,
að málskostnaður falli niður.
Vegna veikinda dómsfor-
manns liefur orðið dráttur á
uppkvaðningu dóms í málinu.
ar til hins gamlá ráðs að heita
á skáld til hjálpar. Hvorki meira
né minna en mánaðarlaunum
láglaunamanns var heitið fyrir
bezta ljóðið, sem bærist í hina
boðuðu samkeppni. Nú er þess
að geta, að skáld okkar tíma
standa þeim mun verr að vígi
en fyrri tíðar skáld, að meðal-
árslaun nútíðarskálda samsvara
mánaðarlaunum sæmilegs emb
ættismanns, ef þau fá þá nokk-
uð. En fylri tíma skáld höfðu
aldrei minna en sem svaraði
árslaunum slíkra embættis-
manna, ef þau voru launuð á
annað borð. Þessvegna vildu nú
ýmsir grípa þessa háskólagæs,
eða milli 30 og 40 manns, og
sendu nokkrir fleiri en eitt ljóð
í keppnina. En gæsir eru stygg
ar og skotharðar og fljúga ekki
steiktar í munn manna, enda
þótt opinn bíði. Dómnefnd var
skipuð, sem von var, og hún
ekki af verri enda. Nú átti allt
að vera í lagi, og menn biðu í
ofvæni hinna nýju íslandsljóða.
En — Hann gapti bara, það
kom ekkert hljóð — stendur ein
hvers staðar. Jú, það komu nóg
hljóð. En hin vísa nefnd fann
í öllum þessum tæpum fjórum
Dómsorð.
Stefndi, Fiskiðjusamlag
Húsavíkur h.f., Húsavík, á að
vera sýkn af kröfum stefnenda
Kristjáns Ásgeirssonar, Ásgeirs
Kristj ánssonar og Þormóðs
Kristj ánssonar.
Málskostnaður falli niður.
Ófeigur Eiríksson
Bjarni Jóhannesson
T. Steingrímsson.
Dómurinn var lesinn í heyr-
anda hljóði. Af hálfu aðila
málsins var enginn mættur.
Sjó- og verzlunardómi slitið.
Ófeigur Eiríksson
Bjarni Jóhannesson
T. Steingrímsson.
1968
tugum Ijóða ekkert, sem værf
vert hinna 10 þúsunda eða not
hæft til söngs þennan hátíðis-
dag. Þetta tilkynntist loks þjóð
inni, punktum.
Þá var það að ungur lögfræði
nemi skoraði á hin fordæmdu
skáld að leyfa útgáfu hinna for-
dæmdu ljóða, og urðu yfir tutt
ugu höfundar við áskorun
þeirri, og bókin kom með „26
óverðlaunuð ljóð.“ Ungi maður
inn er sjálfsagt dálítið brellinn,
því hann setti atkvæðaseðil inn-
an í hverja bók og lokaði allt
inn í umslag, svo sagði hann
við væntanlega kaupendur:
lesið Ijóðin og greiðið atkvæði
um: í fyrsta lagi, er eitthvað a£
ljóðunum verðlaunahæft, í
öðru lagi: hvert þeirra helzt?i
Atkvæði áttu að berast í póst-
hólf hans fyrir 15. sept. í ár.
Hér var sem sagt skorað á þjóð
ina að dæma, og lá í loftinu, að
hún ætti að gera það af eigin
sannfæringu. Flestir ritdæmend
ur virtu þessa orðlausu tilætlan
og héldu kjafti um kvæðin. Lýð
ræði, sögðu menn. Hver skal
mynda sér sína .skoðun sjálfur
og láta hana í ljós, óháður á-
Framhald á 6. síðiz
í Fiskiðjusamlagi Húsavikur.
Hátídarljoð
Föstudagur 6. sept. 1963>
Verkamaðurinn (5