Vínland - 01.09.1902, Blaðsíða 4

VÍNLAND
Mánaðarblað.
Verð $1.00 árg.
Útgefandi: G. B. Björrvson.
Kitstjórar
„ ( Th. Thordarson.
i Björn B. Jónsson.
Entered at the post-oífice at Minneota,
Minn., as second class nlatter.
Flokka,dráttur.
Eitt einkennið á voru unga,
vestur-íslenzka þjóðlífi er flokka-
•drátturinn mikli, sem er vorámeðal.
Lengi höfum vór vitað f>að, en p>ó
nú betur en nokkru sinni áður, að
sá flokkadráttur er oss öllum skað-
legur, og hefur staðið og stendur
enn í vegi fyrir mörgum framkvæmd-
um.
En í sjálfu sór [>arf ekki allur
liokkadrátcur aö vera skaðlegur.
Eininitb fyrir flokkadrátt kemst
margt það í framkvæmd í heimin-
um, sem annars hefði verið ógert.
Meðal annars, getur skynsamlegur
flokkadráttur borið vott um sjálf-
stæði. Og nær er oss að halda, að
nokkuð af hinum inikla flokkadrætti
vor á meðal komi til af p>ví, að vér
séum að reyna, að vera sjálfstæðir
menn í skoðunum og fylgja p>ví svo
fastlega fram, sem vér álítum satt og
rétt án tillits til þess, f>ó aðrir sóu á
gagnstæðri skoðun. íslendingar
liöfðu lengi ekki haftneittsjálfstæði;
J>að hafði verið hugsað fyrir p>á og
ráðið fyrir p>á. Nú eru þeir farnir
að hugsa og ráða sjálfir. t>egar
f>eir komu hingað tií pessa, “frelsis-
ins lands,” sepi vér köllum, pá var
svo sem sjálfsagt, að fara að verða
frjáls og sjálfstæður. t>ví miður
vildu menn grípa frelsið og sjálf-
stæðið í lausu loftinu; pess vegna
liefur líka farið margt í handaskolum
hjá oss meðan reynslan var lítil. En
ekki er nema vel yfir pví að láta, að
menn eru að bera sig að vera sjálf-
stæðir. Eins ogfugla-ungarnir læra
að fljúga með pví, að baðaútvængj-
unum, eins lærir maður af æfing-
unni, að verða sjálfstæður í skoðun-
um.
Annað gott, sem flokkadritturinn
ber vott um, er J>að, að menn eru
farnir að skilja, að líkt og ólíkt
á ekki sainan. t>að er ein af inegin-
reglum peim, er til grundvallar
liggja fyrir skynsamlegu félagslífi,
hvort heldur er í smáum stíl eða
stórum, að þess sé að eins notið í
félagi, sem sameigirilegt er með fé-
lagsmönnum, að tveirmenn hafifélag
um pað eitt, sem f>eir eiga báðir.
t>að er ekki liægt að blanda öllufn
hlutuin saman. t>ó vér reynum að
hræra saman vatn og olíu, blandast
[»au efni aldrei; olían verður ofan á
en vatnið undir. Menn með olíu-
skoðanir og menn með vatn-skoðanir
geta pví ekki haft félags-bú með
[>ær skoðanir sínar. Aftur á móti
safnast [>eir í félag saman, sem vat.n-
ið eiga og hinir í annað félag, sem
olíuna hafa. t>á getur alt gengið
vel. En liafa þarf [>að í tveimur
flokkum.
í fámennu þjóðfélagi er oft ein-
hver mesti örðugleikinn i pví fólginn,
að [>ar [>arf vegna fámennisins, að
bræða nærri alla hluti saman og
sjóða alt í sama pottinum. En slík
samsuða getur aldrei verið viðkunn-
anleg og á [>ann hátt Jrrífst aldrei
andlegt frelsi og sjálfstæði.
En slíkri samsteypu ólíkra efna
hafði vor litla [>jóð lengi átt að
venjast og pegar vér svo fórum fyrst
að mynda “frjálsan” félagskap vor á
meðal hér í landi, p>á hætti oss við,
að vilja í einfeldni hjarta vors halda
þessari reglu. Félögin áttu um
fram alt að vera frjálslynd, lög peirra
áttu að vera svo óákveðin, að allir
gætu skrifað undir [>au, og tilgang-
ur félaganna átti að vera svo yfir-
gripsmikill, að allir gætu samsint
honurn. En úr slíkum fólagskap
getur auðvitað ekkert orðið annað
en hið argasta ófrelsi. Engin skoð-
un gat þar verulega notið sín. Hver
tróð þar á annars tær. t>á ldjóðaði
hver undan öðrum og svo skildu
menn í styttingi. En svo hópuðu
þeir sig aftur saman, semsaman áttu,
og inynduðu flokka. t>annig varð
til flokkadrátturinn og þegar alt
verður búið að jafna sig og hver
maður búinn að finna þannflokk,sein
hann á heima !, þá fer alt að ganga
vel og allir að njóta sín, hver um
sig í því andrúmslofti, sem við hann
á.
En til þess nú, að þetta geti alt
gengið vel og blessunarlega, þá er
eitt að læra, Og satt að segja vant-
ar mikið á, að vér séum enn búpirað
læra það. En það, sem við er átt,
er, a ð h v e r fl o k k u r 1 æ r i, a ð
virða skoðanir hinna ílokk-
a n n a. t>að, sem ávalt á að auð-
kenna mentaðan og skynsaman mann
er það, að hann beri virðingu fyrir
sannfæringu annara manna. Alveg
hið sama á að auðkenna féliig og
mannflokka. Og þá er ekki nema
ánægja og yndi að standa í sérstök-
um flokkum með sérstökuin skoðun-
um, þegar liver flokkur ber virðingu
fyrir hinum og hver máður virðir
sannfæringu bróður síns.
En hér erum vér íslendingar veik-
ir fyrir. Einmitt þetta er sári blett-
urinn á fólagslíkama vorum. I þessu
tilliti skortir oss enn [>á tkilning og
mentun.
Toitrygni er vor mesta þ^óðirein.
Svo hefur það lengi- venu með oss
íslendinga, eins og allar þjóðir aðr-
ar, sein letigi liafa búið við kúgun
og harðstjórn. Oss hættir ávalt við,
að ætla hver öðrum ilt, tortryggja
hver annan persóiiulega. Af þv
vérerum famennirstöndum vér illa að
vígi. Menn þekkia hver annan
persónulega, og svo glápum vér oft-
ast á m e n n i n a en sjáum ekki
m á 1 e f n i ð.
Þetta þarf alt að breytast. Vér
verðuin að læra, að virða skoðanir
hver annars, hversu ólíkar, sem þær,
eru, og tala vel liver umannan. Og
það er liin sjálfsagða skylda bl að-
anna að ganga á undan í þessu.
Blöðin hafa mikið verk að leysa af
hendi og á þeim hvílir hin þyngsta
ábyrgð. Því rniður hafa blöð vor
ekki gort þetta. Þau hafa ekki kent
oss að virða skoðanir andstæðinga
vorra. E>au hafa ekki kent oss, að
tala með kurteisi on kærleika við
n
andmælendur vora. Eitt er einkonni-
legt við íslenzka blaðamensku og
það er það, að maðurinn, sem
er ritstjóri blaðsins, eða útgefend-
urnir eru alt af dregnir fram á
sjónarsviðið og talað um þá og jafn-
vel þeirra yirívat líf. Slíkt viðgengst
ekki hjá enskum blöðum. Mörg af
landsins helztu blöðuin og tímarit-
um auglysa aldrei nafn ritstjórans
eða ritstjóranna. L>að er álitið, að
það komi engum við. Að eins liafa
þau blöð þá nafn félagsins, sem
blaðið gefur út, eða ráðsmannsins,